فرانسه و آمریکا

فرانسه از جاسوسی کردن آمریکا «بسیار شگفت‌زده» است، اما از جاسوسی کردن خود نه! هنگامی که دو سال پیش آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) رهبران اروپا را از طریق الکترونیکی جاسوسی می‌کرد، رئیس‌جمهور سوسیالیست فرانسه، فرانسوا اولاند، آن را «کاملاً غیرقابل ‌قبول» خواند. او با آمریکایی‌ها صحبت کرد و اندکی جار و جنجال به راه انداخت که خیلی زود فروکش کرد. نمایش مشابهی از برآشفتگی در بیست‌و‌چهارم ژوئن وجود داشت که در پی افشاسازی ویکی‌لیکس مبنی بر جاسوسی سازمان امنیت ملی آمریکا از سه رئیس‌جمهور فرانسه یعنی فرانسوا اولاند و دو رئیس‌جمهور راستگرای پیش از او یعنی نیکلا سارکوزی و ژاک شیراک رخ داد. بعد از جلسه‌ای اضطراری در شورای دفاع ملی فرانسه، کاخ الیزه بار دیگر این عمل را «غیرقابل‌ قبول» دانست. آمریکایی‌ها در سال 2013 و 2014 «ضمانت‌هایی» را به فرانسه دادند که باید «کاملاً مراعات» شود. اما این بار اعتراضات شدیدتر است زیرا فرانسه سرگرم قانونی کردن شنود الکترونیکی برای جاسوسان خود است.
در افشاسازی‌هایی که در 23 ژوئن در وب‌سایت Mediapart و روزنامه Libération منتشر شد تاکنون اسرار دولتی فاش نشده است. آنها شامل گزارش‌های محرمانه سازمان امنیت ملی آمریکا از تماس‌های تلفنی رهگیری شده رئیس‌جمهور فرانسه و مقامات ارشد، بیشتر در پاریس، واشنگتن و نیویورک هستند. در میان این اسناد فهرستی از اهداف تحت نظارت فرانسه و شماره تلفن‌های آنها از قبیل تلفن همراه رئیس‌جمهور وجود دارد. سفارت آمریکا در پاریس، که دریافت مرکز عملیات است، در همان خیابان کاخ الیزه واقع شده است.
بعضی از گزارش‌های سازمان امنیت ملی آمریکا پیش‌پاافتاده یا حتی مضحک است. یکی از این گزارش‌ها مربوط به سال 2008 به نام «سارکوزی خود را یگانه فردی می‌داند که می‌تواند بحران مالی جهان را حل کند»، کنایه‌ای نسبتاً پوشیده از خودپسندی رئیس‌جمهور پیشین است. اما دیگر گزارش‌ها فعالیت‌های حساسی را نیز دربر می‌گیرد مانند تایید جلسه‌ای محرمانه که آقای اولاند با رقیب آلمانی خود بلافاصله بعد از انتخاب او برای بحث درباره پیامدهای خروج یونان از حوزه یورو داشت و در نبود صدراعظم آلمان آنگلا مرکل انجام شد.
سازمان امنیت ملی آمریکا گفته است که آقای اولاند را «تحت نظر ندارد و نخواهد داشت». اما شبیه بیانیه کاخ سفید بعد از آنکه مشخص شد سازمان امنیت ملی تلفن خانم مرکل را شنود کرده، این گفته نیز هیچ اشاره‌ای به گذشته ندارد. بر اساس گزارش کاخ الیزه آقای اولاند با باراک اوباما تماس تلفنی داشت و بار دیگر تعهد خود را مبنی بر پایان دادن روش‌های گذشته‌اش بیان کرد. حزب سوسیالیست گفت این عمل تحت تاثیر «وحشت ناشی از» افشاسازی‌هایی است که نشان‌دهنده ایجاد «رعب حیرت‌انگیز» از سوی آمریکا در این کشور است.
استراق سمع تلفن رئیس‌جمهور فرانسه از سوی آمریکا بسیار شخصی است. اما وقتی نوبت به جاسوسی می‌رسد فرانسه بدبین می‌شود، که بیشتر به این دلیل است که سازمان‌های اطلاعاتی خود نیز درگیر جاسوسی است. فیلیپ هائز (رئیس پیشین امور جاسوسی) می‌گوید «انزجار کنونی شگفت‌آور است، چون مقامات سیاسی می‌دانند ارتباطات‌شان شنود می‌شود.» سفیر فرانسه در واشنگتن در توئیتر خود نوشت: «تمام دیپلمات‌ها از شنود ارتباطات خود اطمینان دارند.» یک دلیل برای اینکه چرا فرانسه ظرفیت نظارت مدرن آمریکا را درک می‌کند، همکاری نزدیک آنها در زمینه مبارزه با تروریسم است. مثلاً فرانسه اسناد نظارتی بسیار زیادی از ساحل آفریقا گردآوری می‌کند و با آمریکا به اشتراک می‌گذارد. افشاسازی‌هایی نیز مبنی بر جاسوسی الکترونیکی در خود فرانسه وجود دارد. در سال 2013 روزنامه لوموند افشا کرد DGSE(سرویس امنیت خارجی) عملیات جاسوسی گسترده‌ای را روی ارتباطات اینترنتی انجام می‌دهد. فرانسیس هیزبورگ از بنیاد تحقیقات استراتژیک می‌گوید؛ «تنها قاعده این بازی این است که گیر نیفتید.»
از قضا این هفته پارلمان فرانسه قانون اطلاعاتی جدیدی را تصویب کرد که به جاسوسان خود فرانسه قدرت بیشتری می‌دهد که تا حدی با قانونی کردن فعالیت‌هایی است که تصور می‌شود سازمان‌های اطلاعاتی از قبل آنها را انجام می‌دادند. تصویب این لایحه بعد از حملات به مجله شارلی ابدو در ماه ژانویه به تسریع افتاد. جاسوسان اجازه دارند برای شنود ارتباطات تلفنی و اینترنتی و برای پردازش حجم گسترده از متاداده‌های به دست آمده از ارائه‌دهندگان خصوصی اینترنت میکروفن‌های مخفی کار بگذارند. این قانون بحث‌های اندکی را در جامعه به راه انداخت اما با پشتیبانی حداکثری جناح چپ و راست تصویب شد.
منبع: اکونومیست