جدال آمریکا با تورم
عواقب غیرمنتظره برای فدرال‌رزرو
هیچ‌کس در مورد افزایش نرخ بهره تردید نداشت. در چند روز باقی‌مانده به آخرین جلسه فدرال‌رزرو، سرمایه‌گذاران 99 درصد احتمال می‌دادند که این نهاد یک‌بار دیگر نرخ‌های بهره را بالا ببرد. سیاستگذاران در 26 جولای این انتظارات را برآورده کردند و در دوازدهمین جلسه برای بار یازدهم نرخ‌ها را بالا بردند. این اقدام با پرشیب‌ترین مسیر انقباض پولی چهار دهه گذشته آمریکا هم‌راستا بود. اما گام‌های بعدی بانک مرکزی در هاله‌ای از ابهام قرار دارند.
برخی اقتصاددانان به این نتیجه رسیده‌اند که این گام آخرین افزایش نرخ بهره فدرال‌رزرو در این چرخه است. تورم از نقطه اوج خود در سال 2022 پایین آمده است و در ماه ژوئن بهای مصرف‌کننده فقط سه درصد افزایش سالانه داشت. تورم هسته (به‌جز هزینه پرتلاطم غذا و انرژی) هنوز لجباز است اما نرم‌تر شده و نشانه‌ای دال بر آن است که فشارهای قیمتی زیربنایی در حال کمتر شدن هستند. این رویداد راهی را برای آرام گرفتن فدرال‌رزرو باز می‌کند و آمریکا را به سمت یک فرود نرم می‌کشاند. الن زنتنر (Ellen Zentner) از بانک مورگان استنلی یک توقف طولانی را برای فدرال‌رزرو پیش‌بینی می‌کند و انتظار دارد در اوایل سال آینده شاهد کاهش نرخ بهره باشد.
اما دیگران چندان مطمئن نیستند. در دو سال گذشته، نرخ تورم مرتب افراد خوش‌بین را به اشتباه انداخته است. اگر قرار باشد بهای انرژی بالا برود کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان به سرعت در انتظارات تورمی خود بازبینی می‌کنند و فدرال‌رزرو را به فکر افزایش نرخ می‌اندازند. اگر بهای مسکن روند صعودی بگیرد عامل نگرانی خواهد بود. انقباض در بازار کار نیز به نگرانی‌ها دامن می‌زند، چون افزایش سریع تورم‌ها باعث تورم می‌شود. خوشبختانه اقدامات شدید فدرال‌رزرو تاکنون بر کارگران آمریکایی تاثیری نداشته است. نرخ کنونی بیکاری 6 /3 درصد و معادل سطح آن در مارس 2022 است. زمانی که فدرال‌رزرو برای اولین‌بار در این چرخه نرخ‌ها را بالا برد. معمولاً انتظار می‌رود که روند انقباض در بازار کار به افزایش بیکاری منجر شود، اما بهبود شرایط در دوران پس از همه‌گیری و از جمله افزایش شمار کارگرانی که علاقه‌مند به کار هستند تاکنون محافظی برای اقتصاد بوده است.
نظرات مخالف در میان اقتصاددانان در فدرال‌رزرو هم دیده می‌شود. بانکداران مرکزی آمریکا در دو سال گذشته عقاید مشابهی درباره خطرات تورم داشتند و وقتی بحث افزایش نرخ‌ها پیش می‌آمد تقریباً هم‌رای بودند. اما در ماه‌های اخیر اختلافات آشکار شده‌اند. کریستوفر والر، یکی از روسای کل فدرال‌رزرو، نماینده گروه تندرو است. او در این ماه هشدار داد که بانک مرکزی باید تا زمان بهبود پایدار تورم افزایش نرخ بهره را ادامه دهد. او هرگونه خوش‌بینی بیش از حد به خاطر کاهش بیش از حد انتظار قیمت‌ها در ماه ژوئن را رد می‌کند و می‌گوید، «با یک گل بهار نمی‌آید». رافائل بوستیک، رئیس فدرال‌رزرو آتلانتا، در سوی دیگر این طیف است. او قبل از تازه‌ترین افزایش نرخ بهره گفته بود که فدرال‌رزرو باید این کار را متوقف کند. وی در اواخر ماه ژوئن به مخاطبان اطمینان داد که کاهش تدریجی تورم ادامه خواهد یافت.
حتی اگر تازه‌ترین افزایش نرخ همان نقطه اوج برای فدرال‌رزرو باشد، جروم پاول، رئیس کل این نهاد همچنان اظهارنظرات تندروانه‌ای دارد. او در کنفرانس مطبوعاتی پس از جلسه افزایش نرخ اعلام کرد، «آنچه ما به چشم می‌بینیم به ما می‌گوید که سیاست پولی به اندازه کافی و برای مدت کافی بازدارنده نیست». شرایط مالی در ماه‌های اخیر آسان‌تر شده‌اند. شاخص S&P500 که بزرگ‌ترین شاخص بورس آمریکاست، کف خود در ماه مارس حدود یک‌پنجم بالاتر آمده است (تعدادی از بانک‌های آمریکا در ماه مارس سقوط کردند). آقای پاول با این لحن محکم قصد دارد اجازه ندهد سرمایه‌گذاران سرخود زیاده‌روی کنند و روند تورم را شتاب بخشند.
بانکداران مرکزی که مایل‌اند شهرت خود را در مقابله با تورم حفظ کنند ترجیح می‌دهند شدت عمل داشته باشند. استیون انگلندر از بانک استاندارد چارتر، فدرال‌رزرو را به سازمان هواشناسی تشبیه می‌کند که 30 درصد احتمال باران می‌دهد. هنوز منطقی است که احتمال بالقوه هوای بارانی را جدی بگیریم چون پیش‌بینی هوای آفتابی اما بارش باران بدتر از آن است که باران را پیش‌بینی کنیم اما هوا آفتابی شود.
در عمل، فدرال‌رزرو قصد دارد در واکنش به داده‌های اقتصادی انعطاف‌پذیر باشد. این نهاد میتواند برای یافتن نمونه‌ای از غیرممکن بودن ثبات جایگاه سیاستی به آمریکای شمالی بنگرد. بانک کانادا به خیال عقب‌نشینی تورم در ژانویه چرخه افزایش نرخ بهره را متوقف کرد اما در ماه ژوئن مجبور شد سیاست انقباضی را از سر گیرد، چون رشد اقتصادی بیش از حد داغ بود و تورم نیز بیش از حد چسبندگی داشت.
در نهایت هیچ گزینه‌ای برای فدرال‌رزرو بدون ریسک نخواهد بود. معتدل‌ترین گزینه یعنی ثابت نگه داشتن نرخ‌ها تا پایان امسال میتواند در صورت تداوم عقب‌نشینی تورم چهر‌ه‌ای تندروانه به خود بگیرد. عدم تغییر نرخ‌های اسمی در مبنای واقعی (یعنی با فرض اینکه انتظارات تورمی هم‌راستا با کاهش فشارهای قیمتی کمتر می‌شوند) خود امری محدودکننده به‌شمار می‌رود. در این سناریو، آن دسته از بانکداران مرکزی که علاقه‌مندند جایگاه سیاستی کنونی را حفظ کنند باید به کاهش نرخ‌ها بیندیشند. وقتی تورم به بالاترین سطوح رسید فدرال‌رزرو وظیفه‌ای دشوار داشت، اما تصمیماتش آشکار و صریح بودند: مقامات گزینه‌ای جز افزایش نرخ‌های بهره ندارند. از الان به بعد وظیفه فدرال‌رزرو آسان‌تر به نظر می‌رسد اما تصمیماتش چندپهلو خواهند بود.
