در گیرودار مذاکرات

دومین هفته آذرماه نیز به پایان رسید. مهم‌ترین رویداد اثرگذار بر معاملات هفته گذشته بازار دارایی‌ها برگزاری دور جدید نشست کمیسیون مشترک برجام میان ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) با محوریت لغو تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران پس از وقفه‌ای پنج‌ماهه بود. در چنین شرایطی شاخص کل بورس حدود چهار درصد افت کرد و دلار نیز پس از نوسانات چندباره با رشد 8 /0 درصد همراه شد. در بازارهای جهانی، برآیند کریپتوها تغییر چندانی نیافت اما اتریوم خوش درخشید تا ارزش آن در برابر بیت‌کوین به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۱۸ برسد. همزمان با پایان هفته گذشته، یازدهمین ماه میلادی نیز پایان یافت و در این میان نفت که بیشترین تاثیر را تا به اینجای کار از شیوع سویه جدید کرونا پذیرفته بیش از 20 درصد افت قیمت را تجربه کرد تا بدترین عملکرد ماهانه طلای سیاه در 20 ماه گذشته ثبت شود.

بورس‌بازان خسته از سقوطی بی‌پایان

نماگر اصلی بورس تهران دومین هفته آذرماه را با افت 9 /3درصدی پشت سر گذاشت و به نیمه پایینی ابرکانال 3 /1 میلیون واحد سقوط کرد. به این ترتیب افت قیمت سهام با وجود اذعان کارشناسان بر ارزندگی بازار همچنان ادامه دارد. شاخص هم‌وزن نیز در هفته گذشته 15 /4 درصد عقب نشست تا از سرخی یکپارچه تالار شیشه‌ای حکایت کند. بخشی از نزول قیمت سهام به ناامیدی بورس‌بازان نسبت به برگشت قیمت‌ها به مسیر صعودی و خروج سرمایه‌هایشان از بازار و بخش دیگر آن به هراس از کاهش نرخ ارز در پساتوافق بازمی‌گردد.

عصر روز دوشنبه دور جدید نشست کمیسیون مشترک برجام میان ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) با محوریت لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران، پس از نزدیک به پنج ماه وقفه، در هتل کوبورگ وین از سرگرفته شد. پس از پایان این نشست، طرفین مذاکرات نسبت به احیای توافق هسته‌ای اظهار امیدواری کردند. همین خبرها کافی بود تا دلار که در حال پیشروی به سمت کانال ۳۰ هزار تومان بود، به سرعت عقب‌نشینی کند و در دادوستدهای روز سه‌شنبه سری نیز به کانال ۲۸ هزار تومان بزند. این افت نرخ موجب شد تا سهامدارانی که همیشه نیم‌نگاهی نیز به تحولات چهارراه استانبول دارند، هراسان راهی زمین فروش شوند. این در حالی است که کارشناسان معتقدند اگر نگاهی بنیادی در بازار سهام حاکم بود، خبرهای منتشرشده از خروجی دور جدید نشست کمیسیون مشترک برجام می‌توانست به سبزپوشی یکپارچه سهام در تالار شیشه‌ای بینجامد. به‌ویژه آنکه بورس حدود ۱۶ ماه است که گرفتار اصلاحی فرسایشی است و اجماع نظری در خصوص ارزندگی سهام در بدنه کارشناسی بورس دیده می‌شود. با این حال بورس ترجیح می‌دهد که این روزها همزمان با رکود حاکم بر بازار، راه نزول را در پیش بگیرد. در این شرایط حتی محرک‌های مثبت نیز از توان کافی برای تغییر مسیر بازار برخوردار نیستند. به نظر می‌رسد عدم قطعیت‌ها در فضای کلان اقتصادی و سیاسی کشور، عدم اعتماد به سیاستگذار بعد از تصمیمات خلق‌الساعه اخیر که سود بنگاه‌های بورسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و البته وجود گزینه‌های جذاب در میان رقبا (اصلی‌ترین رقیب بورس در شرایط کنونی شاید بازار کریپتوها باشد) موجب شده تا محرک‌ها نیز نتوانند تقاضا برای سرمایه‌گذاری در بورس تهران را تحریک کنند. در چنین شرایطی یا سرمایه‌گذاران در سایه محدودیت‌هایی که به ناکارآمد شدن بازار انجامیده، در حال نقد کردن سهام خود و فرار از این بازار هستند یا در انتظار تعیین تکلیف برخی ابهامات که معلوم نیست تا چه زمانی طول خواهد کشید.

رفت و برگشت دلار با اخبار

بازار ارز در هفته‌ای که گذشت حرکتی خلاف انتظار از خود نشان داد. در حالی که در تمامی بازارها، سرمایه‌گذاران در انتظار واکنش قیمت‌ها در پساتوافق بودند، در بازار ارز، قیمت‌ها میل به صعود داشتند و تنها در روز پس از نشست کمیسیون مشترک برجام میان ایران و گروه ۱+4 روندی کاهشی به خود دید و در پایان هفته این کاهش قیمت را مجدداً جبران کرد.

در نخستین روز هفته، معامله‌گران تمایل زیادی به خرید ارز نداشتند و ترجیح می‌دادند با احتیاط تماشاچی وقایع بازار باشند. در چنین فضایی، دلار رشد محدود ۵۰تومانی را تجربه کرد و به بهای ۲۹ هزار و ۵۰ تومان رسید. رشد محدود اسکناس آمریکایی در شرایطی رخ داد که برخی معامله‌گران انتظار داشتند در آستانه مذاکرات هسته‌ای دلار مسیر متفاوتی را طی کند اما بدبینی فعالان ارزی به نتیجه مذاکرات شرایط دیگری را رقم زد. البته بودند گروهی که اعتقاد داشتند با همین نگاه بدبینانه باید شاهد رشد بیشتر نرخ اسکناس آمریکایی می‌بودیم. در واقع از نگاه این عده، معامله‌گران باید قبل از شروع مذاکرات، دلار را به سطوح بالاتر می‌بردند تا در صورت ایجاد یک توافق، اقدام به فروش ارزهای خریداری‌شده از قیمت‌های بالا کنند. با این حال، روز شنبه بیشتر فضای بازار تحت تاثیر احتیاط و نگاه معامله‌گران ارزی به سوی وین بود.

روز یکشنبه دلار ۱۳۰ تومان رشد قیمت را به ثبت رساند و در محدوده ۲۹هزار و ۱۸۰ تومان قرار گرفت. محدوده ۲۹ هزار و ۲۰۰تومانی مقاومت حساسی بود که به اعتقاد کارشناس تکنیکال، احتمال تحریک تقاضا با عبور دلار از این سطح وجود داشت. با این حال، بخشی از معامله‌گران باور داشتند تا پیش از اتمام مذاکرات هسته‌ای، بیشتر نوسانات ارزی جنس هیجانی و موقت خواهد داشت. گروهی نیز باور داشتند حتی اگر مذاکرات هسته‌ای به نتیجه نرسد، بازارساز با عرضه سنگین ارز مانع از ورود اسکناس آمریکایی به کانال ۳۰ هزارتومانی خواهد شد. این در حالی است که دسته دیگری معتقد بودند، شماری از معامله‌گران به دلیل احتمال توافق هسته‌ای، خریدهای ارزی خود را به تاخیر انداخته بودند. در واقع از نگاه این گروه، عدم رسیدن به یک توافق زمینه‌ساز ورود تقاضای به‌تاخیرافتاده به بازار خواهد شد.

به هر حال روز دوشنبه اسکناس آمریکایی در واکنش به خبرهای مربوط به مذاکرات، تنها ۲۰۰ تومان رشد کرد و توانست در محدوده ۲۹ هزار و ۳۸۰ تومان قرار بگیرد. از نگاه شماری از تحلیلگران، نوسان معنادار دلار در این دور از مذاکرات، پس از انتشار رسمی نتایج، بروز خواهد کرد. در واقع زمانی که بازار اطمینان پیدا کرد که مذاکرات هسته‌ای چه سمت‌و‌سویی پیدا می‌کند، موقعیت جدید معامله‌گران تعریف خواهد شد. در این میان برخی از فعالان نیز باور دارند که رشد قیمت دلار ارتباطی به مذاکرات هسته‌ای نداشته و بیشتر تحت تاثیر هماهنگی دلار با نرخ تورم صورت گرفت. اما کارشناسانی نیز بودند که اعتقاد داشتند در دوران مذاکرات هسته‌ای، فعالیت نوسان‌گیران افزایش پیدا می‌کند. از نگاه آنها نوسان‌گیران سعی می‌کنند با برجسته‌سازی اخبار کمی قیمت‌ها را جابه‌جا کنند و زمینه‌ساز کسب سود برای خود شوند. در واقع در حالی که عده‌ای عدم امیدواری نسبت به آینده این دور از مذاکرات هسته‌ای را عامل رشد معرفی کرده‌اند، گروه دیگری باور دارند که هماهنگ شدن با نرخ تورم زمینه‌ساز افزایش قیمت دلار شده است و دسته دیگری نیز معتقدند که اساساً دلیل تغییرات کنونی قیمت دلار، افزایش فعالیت نوسان‌گیران است.

عصر دوشنبه اما دور جدید مذاکرات هسته‌ای به جریان افتاد و با انتشار خبرهایی در خصوص رضایت طرفین از سخنان مطرح‌شده در این نشست، روز سه‌شنبه اسکناس آمریکایی در مسیر نزولی قرار گرفت و به کانال 28 هزار تومان عقب نشست. روز سه‌شنبه در بازار پشت‌خطی نیز میزان فروش دلار افزایش یافت. همان‌طور که اشاره شد خوش‌بینی نسبت به آینده مذاکرات هسته‌ای عامل مهمی بود که زمینه‌ساز افت قیمت دلار در این روز شد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین، با اشاره به پایان یافتن نشست کمیسیون مشترک برجام اعلام کرد که «مذاکرات آغاز موفقیت‌آمیزی داشت و شرکت‌کنندگان در مورد اقدامات فوری بیشتر به توافق رسیدند». وی در جایی دیگر عنوان کرده است که در دور جاری مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+4، دستیابی به توافق «امکان‌پذیر» است و باید تلاش شود مذاکرات در مسیری حرکت کند که به موفقیت منجر شود. علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران نیز در پایان دور اول مذاکرات، تصویب بررسی لغو تحریم‌ها را به عنوان اولویت اول دستور کار کمیسیون مشترک برجام، دستاوردی قابل توجه برای کشور توصیف کرد. مجموع چنین صحبت‌هایی موجب شد معامله‌گران از نخستین روز مذاکرات وین برداشت مثبتی داشته باشند و بیشتر ترجیح دهند که در موقعیت فروش قرار بگیرند. در واقع پیشتر، عده‌ای عدم امیدواری نسبت به آینده این دور از مذاکرات هسته‌ای را عامل رشد قیمت معرفی کرده بودند. البته گروه دیگری نیز باور داشتند که هماهنگ شدن با نرخ تورم زمینه‌ساز افزایش قیمت دلار شده بود.

روز چهارشنبه اسکناس آمریکایی توانست تا محدوده 29 هزار و 230 تومان پیشروی کند. این قیمت 260 تومان بیشتر از روز سه‌شنبه بود. پس از آنکه اولیانوف، نماینده روسیه خبر داد که هنوز مشکلات اساسی که سد راه توافق هسته‌ای هستند، برداشته نشده‌اند شاهد بازگشت قیمت دلار به مسیر صعودی بودیم. اثرات این خبر در معاملات پشت‌خطی سه‌شنبه آشکار شد و به ابتدای روز چهارشنبه نیز سرایت کرد.

کارنامه متفاوت مسکن در آبان

هفته گذشته بازار مسکن شاهد انتشار آمار رسمی از معاملات دومین ماه پاییز بود. این گزارش که از سوی بانک مرکزی منتشر شد، نشان از کارنامه متفاوت بازار مسکن طی آبان‌ماه داشت. در این راستا بررسی حجم معاملات و میزان تورم ماهانه بازار مسکن طی آبان ماه حاکی از وقوع یک صعود بزرگ در فروش واحدهای مسکونی در پایتخت طی ماه گذشته در عین برقراری ثبات نسبی قیمتی است. در ماهی که گذشت میانگین قیمت مسکن در معاملات انجام‌شده با یک ریزنوسان مثبت به 32 میلیون تومان رسید. این رقم در مقایسه با میانگین قیمت مسکن در مهرماه رشد 2 /1‌درصدی (کمتر از 400 هزار تومان) داشت. به این ترتیب معاملات میانه پاییز امسال تقریباً با همان قیمت اول پاییز صورت گرفت. ثبات نسبی قیمت مسکن در آبان‌ماه سبب شد میزان تورم نقطه‌ای مسکن نیز نسبت به مهرماه قدری کاهش پیدا کند؛ به‌طوری‌که تورم نقطه‌ای مسکن از 18 درصد در مهرماه به 7 /17 درصد در آبان ماه کاهش یافت. به بیان دیگر قیمت مسکن در آبان امسال نسبت به ماه مشابه پارسال 7 /17 درصد رشد داشته است.

در این میان آنچه تفاوت آشکار کارنامه بازار مسکن با ماه‌های گذشته را رقم زد، رشد قابل توجه حجم معاملات مسکن با وجود درجا زدن قیمت در آبان ماه بود. طی آبان ماه حدود هفت هزار و 300 فقره معامله آپارتمان مسکونی در تهران ثبت شد که این رقم نسبت به حجم معاملات مهرماه 32 درصد رشد را نشان داد. این صعود بزرگ در فروش قیمت مسکن و تندتر شدن نبض معاملات در میانه پاییز آن هم بدون اینکه به تورم مسکن منجر شود، کارنامه آبان بازار مسکن را با سایر ماه‌های امسال متفاوت کرد. البته این صعود به منزله بازگشت رونق به بازار مسکن پایتخت نبود، بلکه موجب احیای نبض معاملات مسکن شده است. افزایش حجم معاملات مسکن در آبان در شرایطی رخ داد که در مهرماه شاهد افت 30درصدی تعداد معاملات ماهانه مسکن در تهران بودیم و در آن ماه، نبض معاملات به حدی کند شد که عملاً تعداد خانه‌های فروخته‌شده به زیر کف رکودی تنزل کرده بود.

خودرو؛ منتظر و سرگردان

این روزها بورسی‌ها نیم‌نگاهی نیز به آخرین اطلاعات درج‌شده در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc) یعنی فهرست نمادهای تعلیق‌شده می‌اندازند. ۶ آذرماه بود که دادگستری کل استان تهران با انتشار دادنامه‌ای، حکم انحلال و تصفیه شرکت تولی‌پرس را صادر کرد تا این شرکت تولیدکننده مواد شوینده با سابقه فعالیت هفت‌ساله در بازار سهام، منحل شود. علت انحلال «شتولی» عدم‌تشکیل مجمع فوق‌العاده صاحبان سهام جهت تصمیم‌گیری برای خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ قانون تجارت و همچنین شکایت از هیات‌مدیره این شرکت است. گفته شده اگر حکم انحلال شرکت تولی‌پرس قطعی شود، شرکت وارد فرآیند تصفیه می‌شود. در این فرآیند، اموال شرکت ارزش‌گذاری شده و به فروش می‌رسند تا پول سهامداران پرداخت شود که ممکن است این روند چند ماه یا چند سال به طول انجامد. حالا نیز اسم نماد معاملاتی شرکت ایران‌خودرو در این لیست خودنمایی می‌کند و ناظر بازار در خصوص دلیل تعلیق نماد این شرکت نوشته «خودرو» دو سال متناوب مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت طی سه سال گذشته شده است. به این ترتیب بزرگ‌ترین خودروساز کشور نیز در معرض لغو پذیرش قرار گرفت و حالا چاره‌ای جز تجدید ارزیابی دارایی‌های خود ندارد که طبیعتاً هزینه استهلاک بیشتری نیز برای شرکت به دنبال خواهد داشت و آن‌گونه که تجربه نشان داده در صورت عدم لغو قیمت‌گذاری دستوری خودرو، مجدداً در چند سال آتی، چنین مشکلی گریبان آن را خواهد گرفت. این در حالی است که موضوع لغو قیمت‌گذاری دستوری در بازار خودرو یا افزایش قیمت‌ها برای کاهش زیان ‌انباشته این بنگاه‌های بورسی همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در حالی چهارشنبه هر هفته، فعالان خودرویی و البته سهامداران منتظر تصمیمات خودرویی ستاد تنظیم بازار هستند که معلوم نیست قرار است این بلاتکلیفی تا چه زمانی ادامه پیدا کند. در این خصوص سه‌شنبه بود که محمدصادق مفتح، قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت، با بیان اینکه کارشناسان ستاد تنظیم بازار درباره نرخ خودروها به جمع‌بندی نرسیده‌اند، گفت: «احتمال اینکه نشست ستاد تنظیم بازار به هفته آینده موکول شده یا اینکه قیمت‌ها دستخوش تغییر نشده و ثابت باقی بماند، وجود دارد. انجام این کار، مستلزم کار کارشناسی از سوی کارشناسان است و مطابق آنچه تاکنون اطلاع دارم هنوز مقدمات لازم فراهم نشده است.» به هر روی این شرایط سبب شد تا نزدیک به یک ماه شاهد توقف نماد معاملاتی سه شرکت بزرگ خودروسازی کشور و حبس اجباری سرمایه سهامداران در این نمادها باشیم.

اتریوم به بیت‌کوین در سقف چهارساله

در هفته‌ای که گذشت ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال با رشد 5 /0درصدی به 2640 میلیارد دلار رسید. با این حال اتریوم حدود 10 درصد افزایش قیمت را تجربه کرد و بیت‌کوین به عنوان معروف‌ترین و بزرگ‌ترین ارز دیجیتال به رشد کمتر از دودرصدی بسنده کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در حالی که بیت‌کوین از ابتدای سال جاری میلادی تا به امروز ۹۷ درصد رشد داشته است، بهای اتریوم در همین مدت رشدی بالغ بر ۵۵۱درصدی را تجربه کرده است. از جمله دلایل رشد چشمگیر اتریوم می‌توان به توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز و عرضه توکن‌های غیرمثلی بر بستر این شبکه و ویژگی‌های ضدتورمی و توکن‌سوزی‌های اخیر اتریوم اشاره کرد. به این ترتیب ارزش اتریوم در برابر بیت‌کوین به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۱۸ رسید.

سایه اومیکرون بر بازار جهانی

شاخص‌های نفتی هفته‌ای که گذشت را با نوسانات شدیدی به پایان رساند. در آخرین روز کاری هفته گذشته شیوع سویه جدیدی از ویروس کرونا به ریزش شدید نفت انجامید. به‌طوری که شاخص‌های نفتی بین 10 تا 13 درصد افت را تجربه کردند. پس از آن اما شاهد نوسان قیمت‌ها بودیم. نوسان‌هایی که البته پرمقدار بود و رشد یک روز را در روز بعد جبران می‌کرد و برعکس.

روز دوشنبه همزمان با بازگشایی بازارهای جهانی، ارزیابی مجدد خطر اومیکرون باعث شد اندکی از خسارت جمعه جبران شود. اما سه‌شنبه مجدداً نگرانی در مورد اثرگذاری واکسن‌ها و اخبار منفی از سیاست‌های مالی بانک مرکزی آمریکا موجب ریزش حدود پنج‌درصدی نفت شد. واضح است که مهم‌ترین عامل در حال حاضر، شدت تاثیرگذاری این سویه بر تقاضای نفت است. علاوه بر این، جلسه چهارشنبه اوپک و پنجشنبه اوپک پلاس ممکن است به توقف افزایش ماهانه تولید این ائتلاف بینجامد. بازار چهارشنبه تا زمان تنظیم این گزارش هم به شدت به استقبال این عامل رفته و نزدیک به پنج درصد افزایش یافته است. به هر حال معاملات این هفته با افت 3 /0 درصد نفت برنت پایان یافت. به این ترتیب یازدهمین ماه میلادی نیز پایان یافت. بررسی‌ها نشان می‌دهد در ماه نوامبر، شاخص‌های نفتی با کاهش حدود 20 درصد مواجه شده‌اند تا بدترین عملکرد ماهانه از مارس سال گذشته ثبت شود. نفت پنج هفته کاهشی را پشت سر گذاشته که به دلیل گمانه‌زنی‌ها و سپس اعلام آزادسازی ذخایر استراتژیک نفتی کشورهای مصرف‌کننده به همراه پیش‌بینی‌ها از مازاد عرضه در فصل اول 2022 تحت فشار بود. برای ماه دسامبر، سه عامل اومیکرون، حجم آزادسازی ذخایر استراتژیک و سیاست اوپک پلاس بسیار بر بازار تاثیرگذار خواهند بود. در گزارش پیش‌رو همچنین به پیش‌بینی‌های گاه متناقض در مورد روند قیمت نفت پرداخته می‌شود.