رویای زغالی هند و چین

با وجود هشدارهای بانک جهانی درباره خطرات کنترل‌نشده تغییرات آب و هوایی، صنعت زغال‌سنگ برنامه احداث ناوگان جهانی زغال‌سنگی متشکل از 1200 واحد دارد که دوسوم آن در هند و چین قرار دارد. هند به تنهایی قصد دارد ناوگان زغال‌سنگی بسازد که دو برابر ناوگان زغال‌سنگ آمریکاست. اما اگر این خط لوله سبب شده تصور کنید آینده سوخت زغال‌سنگی گریزناپذیر است، بهتر است دوباره فکر کنید. واقعیت این است؛ احداث اغلب واحدها در این خط لوله جهانی چیزی بیش از یک توهم نیست. برای درک واقعیت برنامه‌های این صنعت بهتر است نگاهی به وضعیت هند داشته باشیم. خط لوله عظیم هند تا سال 2030 نیازمند 4/2 میلیارد تن زغال‌سنگ است. این مقدار 5/2 برابر زغال‌سنگ مصرفی آمریکاست. مهم‌تر آنکه این مقدار تقریباً پنج برابر زغال‌سنگ تولید هند است. برای سوخت‌رسانی به این غول هندی تلاشی دوچندان برای افزایش تولیدات نیاز است. اگر قرار باشد سناریویی خوش‌بینانه را در نظر بگیریم، در آن رشد تولیدات شرکت زغال‌سنگ هند (شرکت دولتی استخراج زغال‌سنگ که 90درصد ذخایر داخلی را فراهم می‌کند) سالانه هفت درصد افزوده می‌شود. در این سناریو هند تولیدات خود را به 5/1میلیارد تن می‌رساند. با وجود چنین افزایشی در تولید، این کشور هنوز هم به 920میلیون تن زغال‌سنگ تا سال2030 میلادی نیاز دارد. این میزان زغال‌سنگ معادل تقاضای سالیانه زغال‌سنگ آمریکاست. البته این سناریوی خوش‌بینانه است زیرا بر اساس تصوری فانتزی ساخته شده که شرکت زغال‌سنگ هند بتواند تولیدات خود را با نرخ خاصی افزایش دهد آن هم در شرایطی که در10سال گذشته هند فقط دو بار توانسته است تولید زغال‌سنگ خود را تا این میزان افزایش دهد. اما هنگامی که نگاهی به وضعیت نابسامان صنعت زغال‌سنگ هند می‌اندازیم، حدوث این سناریوی خوش‌بینانه بسیار بعید به نظر می‌رسد. با وجود اینکه دست‌اندرکاران این صنعت ادعا می‌کنند موانع زیست‌محیطی تولیدات را محدود کرده‌اند، واقعیت آن است که هنوز نتوانسته در زیربناهایی سرمایه‌گذاری کند که برای زیربنای استخراج و حمل و نقل زغال‌سنگ به واحدهای تولید الکتریسیته نیاز دارند. برای گسترش بیشتر، صنعت زغال‌سنگ نیازمند پاکسازی جنگل‌هاست زیرا ذخایر باقی‌مانده در زمین‌های جنگلی نهفته‌اند. اجازه استخراج از چنین مناطقی به اعتراضات فعالان محیط زیست منتهی می‌شود که قصد دارند باقی‌مانده میراث طبیعی هند را حفظ کنند. به همین دلیل است که نخست‌وزیر هند تلاش می‌کند شرکت زغال‌سنگ هند را مجبور کند توافقنامه‌های تامین ذخایر را امضا کنند. بدون حل کردن مشکلات بنیادین و زیربنایی یا متقاعد کردن شهروندان هندی برای ویران کردن بازمانده جنگل‌های کشور، این توافقنامه‌ها ارزشی نخواهند داشت. نکته مهم‌تر آنکه حتی اگر میزان تولیدات شرکت زغال‌سنگ هند در سال‌های گذشته را در‌نظر نگیریم باز هم920میلیون تن زغال‌سنگ، حجم کلی بازار کنونی زغال‌سنگ به حساب می‌آید. مگر اینکه هند تصور کند برای تهیه این مقدار زغال‌سنگ می‌تواند مونوپولی بازار جهانی زغال‌سنگ را بشکند که این امری مشکل است. یکی از موضوعات حساس این است که هزینه تامین این ذخیره قیمت آن است. قیمت زغال‌سنگ در بازار جهانی به پایین‌ترین میزان خود در دو سال گذشته رسیده است و به نوعی استرالیا (یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان جهانی زغال‌سنگ) را نگران کرده است.