مهیای رشد

با آنکه بشر در طول هزاران سال با تغییر و تحول، ادامه حیات را برای خود ممکن ساخته است، بیشتر انسان‌ها به دلایل غریزی علاقه‌ای به تغییر ندارند و در مقابل نیاز طبیعی به تغییر محیط مقاومت می‌کنند. این انسان‌های پیشرو هستند که پیشرفت و تحول را لازمه تداوم حیات می‌دانند و سردمداران اندیشه هستند که در پی نوآوری و سازندگی گام برمی‌دارند.

اگر جهان را تک‌رنگ می‌دیدیم، می‌توان تصور کرد که با چه وضع اسفناکی مواجه می‌شدیم. یا اگر هنوز به صورت ابتدایی می‌زیستیم، در مقابل افزایش جمعیت با چه مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شدیم. اما انسان‌های علاقه‌مند به نوآوری و شکوفایی اندیشه و تجربه گرانسنگ آن همواره خواهان تغییرند. البته این تغییرخواهی در طول تاریخ زیست بشر موجب خسارت‌هایی هم شده، اما در ازای این خسارت‌ها، بشر توانسته است به اکتشافات و دستاوردهای بزرگ دست یابد.

همان‌گونه که در هر اقلیم یا منطقه‌ای، به جهت تفاوت در شرایط آب و هوایی، تکثر در لباس و آداب و رسوم و گویش و سکونت مشاهده می‌شود، صنعت کشاورزی نیز -که پایه صنایع غذایی و مکمل آن است- به بهترین نحو ممکن برای ماندگاری و تامین نیازهای جامعه، با توجه به ذائقه مصرف‌کنندگان، هویت مناسبی را در سلایق مختلف عرضه می‌دارد. اگر بشر تنوع در غذا را پذیرا نبود، امروز نمی‌توانست شاهد افزایش تولید، افزایش تنوع، بهره‌مندی از تنوع اقلیم و تغییرات دیگری که شامل بهبود در کیفیت، بهبود در بسته‌بندی و بهبود در مصرف (چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی و تغذیه‌ای) است، باشد. کافی است تصور کنیم که صنعت غذا یا کشاورزی امروز همچنان به صورت اولیه و بدون تغییرات ژنتیکی وجود داشت، آنگاه یقیناً امروز شاهد ترقی آن نبودیم و نمی‌توانستیم حتی در تلاش‌های دانش‌بنیان پیشرفت داشته باشیم.

به اعتقاد من صنعت غذا یکی از کامل‌ترین جلوه‌های نیاز امروز جهان به تغییر و نوآوری است و باید به بهترین نحو در این زمینه گام بردارد. لازم است در اقلیم‌های مناسب و با توجه به آب‌و‌هوا، محصولاتی با پشتوانه علمی، کشت و تولید شود و با بسته‌بندی مناسب (هم از جهت ماندگاری و هم از نظر سهل‌الوصول بودن) در اقصی نقاط گیتی برای نیازمندان و علاقه‌مندان در دسترس قرار گیرد. بنابراین باید بپذیریم که در مقابل تغییر مقاومت نکنیم. مقابله و مقاومت در برابر هر تغییر، نشانه‌ای از کوته‌فکری است. جامعه امروز نیازمند به تغییر و تحول بیشتر است و این تحول با کسب دانش مناسب، سازنده جهانی آبادتر و رفاه بیشتر برای گروه بزرگ‌تری از انسان‌هاست.

امنیت حیات وابسته به امنیت غذایی

در میان همه آنچه امنیت جامعه را تامین می‌کند - از خانواده و فرهنگ گرفته تا اقتصاد و رفاه عمومی- در مرحله اول، باید امنیت غذایی و ایمنی آن را به طور جدی مدنظر قرار داد. برای دستیابی به این مهم لازم است با در نظر داشتن شرایط اقلیمی، حوزه کشاورزی را که بارزترین نشانه و نماد حیات در کره زمین است، رشد دهیم. از آنجا که این رشد باید متناسب با افزایش جمعیت باشد، لازم است به تفکر و اندیشه اندیشمندان علم غذا توجه داشت: هم از جهت ایمنی و هم از جهت کمی و کیفی در روند بهبود روش‌های تامین آب، پرورش دام و طیور و شیلات و دیگر منابع کشاورزی. با توجه به توسعه اصول و روش‌های مدیریت، هرکدام از این بخش‌ها، رویکرد مستقلی را می‌طلبد، اما به طور فطری و زنجیره‌وار با هم در ارتباط است.

 بدیهی است که در بسیاری از نقاط جهان‌-با توجه به شرایط اقلیمی- محصولات کشاورزی به صورت سنتی یا صنعتی تولید می‌شوند. اما باید در حوزه تولید محصولات سنتی نیز حتی‌الامکان شرایط بهداشتی و استانداردها و دیگر شرایط لازم برای نگهداری انواع مواد مغذی، از جمله ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و املاح را مدنظر قرار داد. در این مورد نقش بسته‌بندی و ماندگاری فرآورده‌های غذایی و کشاورزی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

الزامات سیاستگذاری در صنعت غذا

صنعت غذایی ایران می‌تواند حضور موثر در بازارهای مصرفی منطقه را به عنوان یکی از پایه‌های توسعه صادرات غیرنفتی کشور هدف‌گذاری کند. مشروط بر آنکه سیاستگذاران در تنظیم نظام تعرفه‌ای، هماهنگی با قوانین بین‌المللی و بازارهای هدف را مدنظر قرار دهند. در چنین شرایطی می‌توانیم با جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، یا با سرمایه‌گذاری‌های مشترک، مقدمات توسعه تکنیکی، تکنولوژیکی و دانش فنی را فراهم کنیم و با ورود ماشین‌آلات موردنیاز و به‌روز در جهت تصاحب بازارهای هدف اقدام کنیم. در این راستا، نظام مالی و مقررات مدیریتی کشور باید پذیرای هرگونه تفکر مثبت برای هویت بخشیدن به مزیت‌های خدادادی باشد.

مدیران و سیاستگذاران باید افزایش تولید محصولات کشاورزی و دستیابی به مازاد تولید برای تسخیر بازارهای صادراتی را به عنوان یک هدف اصولی مدنظر قرار دهند. هر مقدار که تامین منابع کشاورزی و غذایی بیشتر گسترش پیدا کند، می‌تواند هم به افزایش اطمینان خاطر و آرامش اجتماعی بینجامد و هم با گسترش صادرات به بازارهای جهانی، درآمد ملی بیشتری نصیب کشور کند.

 خوشبختانه ایران از نعمات خدادادی فراوانی در این زمینه برخوردار است که می‌تواند به عنوان زیرساختی برای توسعه کشاورزی کشور تلقی شود. مشروط بر آنکه دقت و توجه لازم را از مدیران عالی اقتصاد کشور دریافت کند و آنان مسیر آموزش و ترویج فرهنگ نوآوری را در تولید و کشاورزی جدی بگیرند.

نعمت‌های خدادادی در ایران‌زمین، ما را واجد شرایط بیش از 12 اقلیم، چهار نوع آب‌وهوا، زمین‌های بکر و قابل کشت و قابل گسترش کرده است. باید بدانیم که می‌توانیم با مدیریت صحیح منابع آب، بسیار بیش از این، از نعمت‌های خدادادی بهره جسته و این سرزمین مملو از جوانان تلاشگر را به سرآمد کشاورزی و صنایع غذایی منطقه و سرمنشأ بهترین خلاقیت‌ها و نوآوری‌ها تبدیل کنیم و با بهره‌گیری از دانش فرهیختگان جامعه و احترام به اندیشمندان و کارآفرینان و طالبان علم و صنایع دانش‌بنیان، تعبیر غلط عدم توانایی را به توانمندی این سرزمین تبدیل کنیم تا به دور از هرگونه شعار، امر پیشرفت را یک منشور همیشه پابرجا قلمداد کنیم.

از سوی دیگر، آنچه اکنون در سرزمین ما به‌عنوان یک نقطه‌ضعف تلقی می‌شود، می‌تواند با بهره‌گیری از تکنیک‌های روز و متوسل شدن به مدیریت صحیح جبران شود. پس لازم است ضمن باور کردن سرزمین‌مان، پس از رفع نیازهای جامعه گامی بلند و موثر و پیوسته برای حضور در بازارهای جهانی برداریم. گامی که نتیجه و حاصل آن، افزایش درآمد ملی و رشد و توسعه و رفاه برای مردم این سرزمین خواهد بود.

نگاه ملی، ضامن تامین منافع ملی

ایرانیان با توجه به هویت ملی خود در حوزه کشاورزی -که هم یک بخش اشتغال‌زاست و هم می‌تواند حوزه‌ای کاملاً صادرات‌محور باشد- و با توجه به داشتن بیش از 12 نوع اقلیم و چهار نوع آب‌وهوا و نیز انرژی ارزان و در دسترس، می‌توانند زمینه‌های توسعه روزافزون کشور را فراهم کنند. اگر هر یک از ما به اندازه سهم خود، برای سازندگی میهن عزیزمان، عزم و اراده داشته باشیم، خواهیم توانست بسیار بیش از امروز در سطح جهانی ایران را مطرح کنیم. صنایع غذایی ایران شایستگی حضور کیفی و کمی گسترده و ارتقای سهم خود از بازار جهانی را دارد، مشروط بر آنکه همه فعالان این صنعت به طور یکپارچه اذعان داشته باشند که می‌توانیم -و باید بتوانیم- تولیدات خود را در بالاترین سطح کیفی و با قیمت‌های رقابتی به منطقه و جهان عرضه کنیم.

زمانی می‌توانیم ایرانی آباد داشته باشیم که به نوآوری و اندیشه‌های بکر احترام بگذاریم و این کار جز با به‌کارگیری تکنیک و تکنولوژی‌های نو ممکن نخواهد بود. به اعتقاد من، با مدیریت دانایی‌محور به چنین امکانی که شایسته ایران‌زمین است، دست پیدا خواهیم کرد. ایران ما بهترین جایگاه را در این حوزه خواهد داشت؛ به شرط آنکه همه ما آن را باور داشته باشیم. ایران ما شایسته بهترین‌هاست؛ اگر همه بخواهیم.