نظریه‌پرداز اطلاعات نامتقارن

نهم فوریه 1943 میلادی، سالروز تولد جوزف استیگلیتز است. استیگلیتز اقتصاددانی است که از لحاظ علمی وجهه بسیار معتبری دارد. اما شاید تیغ تیز نقدهای او را بسیاری به این سادگی‌ها تاب نیاورند. او در زمره اقتصاددانانی ا‌ست که بعدها ملقب به «کینزی جدید» شدند. کینزی‌های جدید، تمام سعی‌شان این بود که بتوانند دریچه‌ای از سمت اقتصاد خرد به اقتصاد کلان بگشایند و تحلیل‌های خود را بر چنین پایه و اساسی بنا نهند. اما یک تفاوت عمده این دسته از اقتصاددانان با اقتصاددانان موسوم به کلاسیک جدید، در اعتقاد به ناکارایی‌هایی است که بعضاً در بازارها مشاهده می‌شود. این ناکارایی‌ها شامل مباحث سنتی نظیر انحصار طبیعی، وجود آثار خارجی و... است. اما آنچه استیگلیتز و اقتصاددانان دیگر همفکر او نظیر جرج اکرلوف و مایکل اسپنس را با سایرین متمایز می‌کند، زاویه دید ویژه‌شان به جهان پیرامونی است. آنها جهان را از دریچه عدم اطمینان و ریسک مشاهده می‌کنند. از نظر این اقتصاددانان، کارگزاران عقلایی، در انواع و اقسام تصمیم‌گیری‌های روزمره‌شان با ریسک و عدم اطمینان مواجه هستند و رفتار خود را با در نظر گرفتن این دو شکل می‌دهند. در دنیای پرریسکی که استیگلیتز از آن سخن به میان می‌آورد، اطلاعات ارزش حیاتی دارد. در چنین دنیایی، هر آنکه بتواند به اطلاعات دقیق‌تری دسترسی داشته باشد، هم اوست که می‌تواند در مقایسه با دیگران منفعت بیشتری کسب کند. چنین زاویه دید خاصی، به استیگلیتز کمک کرده تا بتواند علاوه بر ارائه توجیهاتی برای عدم تعادل بازارها در سطح خرد، توجیهاتی را نیز برای عدم تعادل‌های اقتصاد کلان ارائه کند؛ عدم تعادل‌هایی که از نظر او ممکن است بلندمدت باشند و برای رفع آنها نیاز به مداخله دولت باشد. شاید بتوان نقطه افتراق اصلی استیگلیتز و کینزی‌های جدید را با کلاسیک‌های جدید در این همین بلندمدت بودن عدم تعادل‌ها دانست. اقتصاددانان کلاسیک جدید معتقدند در بلندمدت، اکثریت قریب به اتفاق عدم تعادل‌ها بدون نیاز به مداخله دولت رفع خواهند شد. این چالش میان دو گروه از اقتصاددانان، همچنان پابرجاست و هریک سعی در ارائه توجیهاتی برای تایید عقیده خویش دارد. در این پرونده سعی کرده‌ایم جنبه‌هایی از شخصیت و رهیافت‌های علمی استیگلیتز را ارائه کنیم.