زندگی پس از پول آسان

یک تحلیلگر زمانی گفته بود «فقط هنگامی که جزر دریا شروع می‌شود و امواج عقب می‌نشینند مشخص می‌شود که هر کس چه لباس شنایی پوشیده است». این وضعیت هم‌اکنون آشکار شده است. پس از اعلام 19 ژوئن فدرال‌رزرو مبنی بر احتمال پایان برنامه خرید دارایی‌های نهادهای مالی به میزان 85 میلیارد دلار در ماه موجی در بازارها به راه افتاد. قیمت سهام پایین آمد، کالاهای تجاری افت کردند، سود اوراق قرضه بالا رفت و سهامداران متوجه شدند که نرخ بهره اندک حاصل از عرضه پول آسان سرانجام به انتهای خود رسید. از آن زمان برخی از دارایی‌ها ثبات پیدا کردند. اما با تغییر نظر و جایگاه سرمایه‌گذاران ادامه تابستان پر از تلاطم خواهد بود. تا پیش از این سرمایه‌گذاران در موقعیت‌هایی حضور داشتند که می‌توانستند از پول آسان چند تریلیون‌دلاری فدرال‌رزرو بهره‌مند شوند. تصمیم قبلی فدرال‌رزرو بازارها را به تکاپو انداخته و اعتماد را باز گردانده بود اما همزمان باعث شد حباب‌هایی در بخش‌های بازارهای نوظهور، کالاهای تجاری و اوراق کم‌ارزش شرکتی به وجود آید.ریچارد فیشر نماینده فدرال‌رزرو در دالاس در مصاحبه اخیرش با فایننشال تایمز از تصمیم فدرال‌رزرو دفاع کرد. منتقدان این نظر ادعا می‌کردند روند کاهش پول آسان خیلی زود آغاز شده است و شوک ناشی از آن قطار بهبودی اقتصاد را از ریل خارج خواهد کرد. فیشر این گروه از ناراضیان وال‌استریت را به «خوک وحشی» تشبیه کرد و گفت فدرال‌رزرو نمی‌تواند برای همیشه به تحریک بازار ادامه دهد. اکنون این سوال مطرح می‌شود که آیا بازارها می‌توانند به تنهایی روی پای خود بایستند؟ پایان عرضه پول آسان همانند تحولی در دریاست که بزرگ‌ترین تحول از زمان بحران مالی به حساب می‌آید. دورانی که بانکداران مرکزی می‌توانستند ثبات را به مجموعه‌ای از اصول بنیادی اما بی‌ثبات اقتصادی و مالی در جهان تحمیل کنند به سر آمده است. پس از فرو نشستن مد دریا و آشکار شدن بهتر اوضاع سه رویه ممکن است اتفاق بیفتد. اول، خطرپذیری جذابیت خود را از دست می‌دهد. هدف کلی سیاست تسهیل پول آن بود که سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های پرخطر روی آورند و به این ترتیب بازارها و تا حدی اقتصاد به تکاپو افتند. فدرال‌رزرو نرخ‌های بهره را پایین نگه داشت و سرمایه‌گذاران در جست‌و‌جوی سودهای بیشتر برآمدند. اکنون احتمال می‌رود املاک تجاری و اوراق قرضه شرکتی درجه سوم از رونق بیفتند. سرمایه‌گذاری‌های ایمن‌تری مانند سهام پربازده شرکت‌های چندملیتی دوباره به جریان می‌افتند. به گفته جان هیگینز اقتصاددان سرمایه در بازارهای اصلی «پایان سیاست تسهیل پول به معنای پایان دنیا نیست. بازارهای بورس به کار خود ادامه می‌دهند اما نمی‌توان انتظار داشت جهش‌های سال‌های اخیر یک‌بار دیگر تکرار شوند». دوم، بازارها از هماهنگی خارج می‌شوند. در چند دهه گذشته بازارها تمایل داشتند هماهنگ با یکدیگر پیش بروند. اوج‌گیری و سقوط بازارهای نوظهور، کشورهای توسعه‌یافته و بخش‌های مختلف صنعتی با هم همزمان بودند. اکنون آمارها نشان می‌دهند این رابطه همبستگی در حال گسستن است و سرمایه‌گذاران مجبور هستند به شرایط تک‌تک کشورها و شرکت‌ها توجه کنند. به عنوان مثال به نظر می‌رسد اروپا تا چند سال در حال رکود یا حرکت‌ مستقیم باشد در حالی که ایالات متحده علائمی از بهبودی بیشتر نشان می‌دهد. کشورهای در حال توسعه و اوج‌گرفته‌ای مانند برزیل و ترکیه در معرض خطرات سیاسی و اقتصادی زیادی قرار دارند. کشورهای دیگری که رشد عمیق داشته‌اند از ثبات بیشتر برخوردارند. در واقع اکنون بهترین زمان برای سرمایه‌گذاران است تا در سطح جهان بهترین‌ها را انتخاب کنند. شاخص MSCI بازارهای نوظهور از ابتدای امسال 19 درصد پایین آمده و ارزش سهام این بازارها از میانگین درازمدت خود کمتر شده است. اکنون تعداد زیادی از کشورها و شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری کم‌هزینه هستند. سوم، متوازن‌سازی مجدد اتفاق می‌افتد. یکی از موانع بازدارنده در سال‌های گذشته عدم توازن بیش از حد در اقتصاد جهانی بوده است. جهان غرب بدهی زیادی دارد، در چین هزینه‌های مصرف‌کننده زیاد نیست و الگوهای قدیمی رشد دیگر کاربرد ندارند. حال که وضعیت واقعی همگان آشکار شده است انگیزه حقیقی برای تغییر دیده می‌شود. به عنوان مثال در چین دولت برای بهبود اوضاع تلاش می‌کند و قصد دارد با وادار کردن بانک‌ها به وام‌دهی کمتر حباب اعتبارات را از میان بردارد. در صورت موفقیت، این اقدام می‌تواند گامی به سوی الگوی پایدارتری از اقتصاد باشد که در این زمان کندی رشد چین به شدت به آن نیاز دارد. سوال بزرگ آن است که در ایالات متحده چه روی خواهد داد. فدرال‌رزرو تصمیم خود را درباره کاهش پول ارزان اعلام کرد چون عقیده دارد آمریکا بالاخره در مسیر بهبود قرار گرفته است. دلایل مناسبی برای این عقیده وجود دارد. اعتماد مشتریان به سطحی رسیده که از زمان بحران مالی سابقه نداشته است. بخش مسکن روند ثبات و استحکام خود را ادامه می‌دهد و بیکاری -‌ هر چند به کندی اما مطمئناً -‌ رو به کاهش است. با وجود این داده‌هایی نیز وجود دارند که افراد بدبین نمی‌توانند آن را از نظر دور کنند: تولید ناخالص داخلی در سه‌ ماه اول سال به 8/1 درصد کاهش یافت، دستمزدها ثابت مانده‌اند، شغل‌های با درآمد متوسط کمیاب هستند و مشکلات موضوعاتی مانند تحصیل و مراقبت‌های بهداشتی که به زمان بیشتری نیاز دارند دوباره آشکار شده‌اند. شاید بازارها نتوانند منعکس‌کننده اقتصاد واقعی باشند اما در طول زمان سرانجام همگرا می‌شوند. دوران پس از سیاست تسهیل پولی سلامت بازار و اقتصاد واقعی را برملا خواهد کرد و نشان خواهد داد چه کسی با چه لباسی به شنا رفته است.