بزنگاه بنگاه

فرمان اقتصاد مثل فرمان دوچرخه نیست که واکنش سریع نشان دهد بلکه مثل فرمان کشتی است اگر الان بچرخانید آثار این چرخش در طولانی‌مدت مشخص می‌شود. این جمله را مسعود نیلی در یکی از کارگاه‌های آموزشی اتاق تهران گفته بود و این پیام را می‌دهد که تصمیمات اقتصادی آثار سریع و آنی ندارند بلکه تصمیمی که امروز گرفته می‌شود آثار آتی دارد و به سرعت نمی‌توان از آن نتیجه گرفت.

پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی بسیاری از فعالان اقتصادی با روی باز از او استقبال کردند و انتظار آن را داشتند تا وضعیت کسب و کار حداقل در یک سال اول دولت تغییر قابل ملاحظه‌ای داشته باشد. اما به‌زعم بسیاری از فعالان اقتصادی آثار ملموسی در کسب و کار آنها دیده نمی‌شود. البته این موضوع را آمارهای موسسه doing business نیز نشان می‌دهد چرا که رتبه ایران از 152 که در سال گذشته بوده است هیچ تغییری نکرده است. لذا نمی‌توان در همان ابتدا به سیاست‌های دولت یازدهم بدبین شد بلکه باید یاد جمله معروف مسعود نیلی بیفتیم که در بالا ذکر شد. یعنی تصمیمات اقتصادی آثار سریع و آنی ندارند.

به نظر می‌رسد در شرایط رکود تورمی مهم‌ترین مشکل بنگاه‌های اقتصادی مربوط به تامین سرمایه در گردش باشد و بر اساس برخی آمارهای اعلام شده در برخی استان‌ها بالغ بر 70 درصد استان‌ها مشکل تامین سرمایه در گردش دارند. از طرف دیگر رکود حاکم بر کشور باعث شده است تا میزان تقاضا کاهش یابد و طبعاً بنگاه‌های اقتصادی با مشکل کاهش تولید نیز مواجه باشند.

یکی دیگر از مشکلات بنگاه‌ها قوانین و ضوابطی است که با شرایط داخلی و بیرونی کشور همخوانی لازم را ندارد. به نحوی که برخی سیاست‌های اخذ شده یا تصمیمات کلان اقتصادی وقتی به بدنه اجرایی کشور و بنگاه‌های تولیدی کوچک‌تر می‌رسد تقریباً غیرقابل اجراست.

هر چند محمدرضا نعمت‌زاده بارها از حذف قوانین مزاحم در مسیر تولید و تجارت کشور سخن گفته است اما واقعیت این است که این ناهمواری‌ها در مسیر حرکت بنگاه‌های اقتصادی هنوز وجود دارد و در برخی موارد نقش سرعت‌گیر و در برخی موارد دیگر به عنوان یک مانع بنگاه را از هرگونه فعالیت بازمی‌دارد.

از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی فضای کسب و کار کشور راه‌اندازی یک کسب و کار جدید است که در گزارش سال 2014 موسسه doing business ایران در شروع یک کسب و کار در جایگاه 107 از میان 189 کشور موجود و جایگاه 16 در میان کشورهای سند چشم‌انداز قرار داده شده است. بر اساس این گزارش، راه‌اندازی یک کسب و کار در ایران، 8 مرحله دارد، 16 روز طول می‌کشد، 1/3 درصد درآمد سرانه هزینه دارد و نیاز به حداقل سرمایه‌ای معادل 4/0 درصد درآمد سرانه کشور دارد.

در این پرونده سعی می‌شود تا مهم‌ترین معضلات و مشکلات پیش روی بنگاه‌ها مورد بررسی قرار گیرد.