اختلاف همیشگی

آمار، میراثی بین‌نسلی است که بیشتر سیاستمداران و مدیران بر روی آن حساس هستند. گاهی آنها، فقط یک عدد و رقم ساده نیستند و می‌توانند به اعدادی بحرانی تبدیل شوند که شاید زحمات چندین و چند‌ساله عده‌ای را زیر سوال ببرد. گاهی هم، آنقدر اختلاف بر روی آنها شدید می‌شود که دولتی زیر سوال می‌رود؛ از آمارهای رشد اقتصادی و صادرات و واردات گرفته تا نرخ جمعیت و اشتغال و بیکاری که گاه دولت‌ها، از آنها به عنوان عملکرد درخشان خود یاد می‌کنند. اکنون این حساسیت، در مورد آمارهای صادرات غیرنفتی و رشد آن شکل گرفته است. گمرک جمهوری اسلامی ایران به عنوان مرجع رسمی اعلام آمارهای تجارت خارجی یک عدد برای صادرات غیرنفتی عنوان می‌کند و بانک مرکزی، عددی دیگر. تا جایی که اختلافی پنج میلیارد‌دلاری بروز کند و زمینه‌ساز به میدان آمدن فاکتور جدیدی در قضاوت‌های آماری صادرات غیرنفتی سال 94 می‌شود. حال مرکز بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران در گزارشی اعلام کرده است که بین میزان صادرات غیرنفتی سال 94 که از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران بیان شده با همان آماری که بانک مرکزی اعلام کرده، پنج میلیارد دلار اختلاف وجود دارد. بر اساس آمار گمرک، در مجموع 5 /93 میلیون تن کالا به ارزش 4 /42 میلیارد دلار بدون احتساب نفت، گاز و تجارت چمدانی به خارج از کشـور صـادر شـده است. بانک مرکزی نیز در آمار مربوط به تراز پرداخت‌ها، ارزش صادرات غیرنفتی کشور در سال ۱۳۹۴ را بیش از ۳۱ میلیـارد دلار اعلام کرده است. در آمار بانک مرکزی، در بخش صادرات نفت به استثنای صـادرات نفـت خـام و گـاز طبیعـی و میعانــات گــازی ســایر مــوارد از جملــه فرآورده‌هـای نفتــی و مایعــات گــازی (تعرفه‌های ۲۷۰۹ و ۲۷۱۰ و ۲۷۱۱) صادر‌شده از سوی شرکت‌های ملی نفت ایران، ملی گاز ایران، ملی پالایش و پخش فرآورده‌هـای نفتـی ایران، شرکت‌های پتروشیمی و سایرین (گمرکی و غیرگمرکی) نیز مشمول صادرات نفتی قلمداد شده است. حال آنکه در مقایسه آمار کالاهای صادراتی گمرک مربوط به سال ۱۳۹۴ با فهرسـت کالاهـای گـروه سـوخت سـازمان تجـارت جهانی، مشاهده می‌شود به غیر از نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی، همچنان برخی از موارد در فهرست کالاهـای صادراتی غیرنفتی گمرک شامل ۳۲ ردیف تعرفه هشت‌رقمی قرار دارد در حالی کـه طبـق تعریـف سـازمان تجـارت جهانی در گروه سوخت قرار می‌گیرد. ارزش صادرات کالاهای گروه سوخت سازمان تجارت جهانی که در آمار صادرات کالاهای غیرنفتی گمرک در سال ۱۳۹۴ لحاظ شده، طبق برآوردهای معاونت اقتصادی اتاق تهران، حدود 11 /7 میلیارد دلار است. در صورت کسر ارزش صادرات مقادیر مذکور از صادرات غیرنفتی گمرک، رقم جدید 5 /28 میلیارد دلار استخراج می‌شود که نه‌تنها با رقم 7 /35 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی گمرک بلکه با رقم تقریبی 03 /31 میلیارد دلار بانک مرکزی نیز تفاوت دارد. این نهاد، انتشار آمارهای متفاوت برای صادرات غیرنفتی کشور از سوی مراجع دولتی کشور را نادرست دانسته و در نتیجه‌گیری اشاره می‌کند که به دلیل وجود اختلاف حدود پنج میلیارد دلاری بین ارقام مربوط به صادرات غیرنفتـی، لازم اسـت طـی همـاهنگی بـین گمـرک، سازمان توسعه تجارت و بانک مرکزی مبانی طبقه‌بندی کالاهای غیرنفتی صادراتی کشور مشـخص شـده و مغـایرت‌های موجود رفع شود تا بدین طریق آماری که به عنوان صادرات غیرنفتی کالایی تهیه و منتشـر مـی‌شـود و مبنـای تعیین اهداف و برنامه‌های صادراتی کشور و پایش آنها قرار می‌گیرد، قابل اتکا و صحیح باشد. بنا به پیشنهاد معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران مطلوب است که نهادهای مسوول در این حوزه با استفاده از کدهای سازمان تجارت جهانی در گروه سوخت، به طور مشخص کالاهایی را که در دسته صادرات نفتی قرار می‌گیرند تعیین کنند و با یک وحدت رویه تمامی این نهادها با کسر کالاهای معین و توافق‌شده از کل صادرات، رقم صادرات غیرنفتی را بیان کنند. به هرحال اکنون این اختلاف به‌وجود آمده و به نظر هم می‌رسد که نباید اجازه داد که بیشتر از این شک و شبهه نسبت به آمارها پیدا شود؛ بلکه باید کاری کرد که بانک مرکزی و گمرک، یک بار برای همیشه، پایه‌های آماری خود را با هم همسان کرده تا از بروز اختلافات این‌چنینی جلوگیری شود.