تکیه به دولت

عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، در نشست صبحانه اتاق بازرگانی ایران که روز بیستم دی‌ماه برگزار شد، از فعالان بخش خصوصی خواست به جای پیگیری دریافت یارانه، رقابتی شدن اقتصاد را مطالبه کنند. او که در هفته‌های گذشته هم به‌شدت از وجود سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و نظام قیمت‌گذاری دستوری انتقاد کرده بود، پس از خوردن نان و پنیر با اعضای پارلمان بخش خصوصی گفت: «برخی در انتقاد من به نظام قیمت‌گذاری، مرا عصبانی خواندند. اما دغدغه ذهنی من این است که چرا بخش خصوصی هیچ‌گاه به وضعیت فعلی اقتصاد و رقابتی نبودن اعتراض جدی ندارد.» او در این نشست از مطالبات اعضای اتاق بازرگانی برای دریافت یارانه انتقاد کرد: «موضع اتاق بازرگانی در شرایط اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و توزیع یارانه نقدی به جای اینکه مخالفت باشد، پیگیری تخصیص یارانه تولید بود، در حالی که فعالان اقتصادی باید به دنبال سیستم رقابتی باشند، چرا که مفهوم یارانه تولید، وابسته کردن کل اقتصاد به دولت بود. یک بار نشد بازار بگوید یارانه نمی‌خواهیم، دولت در قیمت‌گذاری مداخله نکند، ما خودمان می‌دانیم چگونه رقابت کنیم. فقط یک بار در یکی از جلسات اتاق یکی از فعالان حوزه پتروشیمی اعلام کرد که یارانه نمی‌خواهد و به جای آن دولت در امور پتروشیمی مداخله نکند. اما همان زمان اکثر اعضای اتاق انتقاد می‌کردند که چرا یارانه تولید به آنها داده نشده است و چگونه باید این یارانه توزیع شود.»
البته این اظهارات وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم در حالی است که بر مبنای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، در سال‌های اخیر بخش قابل توجهی از درآمدهای ناشی از هدفمندی یارانه‌ها برای حمایت از بخش تولید در نظر گرفته شده بود، هر چند به گفته فعالان بخش خصوصی هیچ‌گاه این یارانه به طور کامل به آنها تعلق نگرفت و حتی یک بار خبری مبنی بر وجود اختلاف‌نظر دو تن از اعضای کابینه دولت یازدهم با یکدیگر بر سر این موضوع منتشر شد. اما آیا اساساً مطالبه یارانه از سوی بخش خصوصی در بلندمدت به نفع این بخش است؟ وجود نگاه حمایتی در بخش خصوصی چه آسیب‌هایی به این بخش و به روند توسعه اقتصاد ایران وارد کرده است؟
وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم ریشه‌های این نوع نگاه را در «اندیشه سوسیالیستی» می‌بیند، اما چرا بخش خصوصی یا تعدادی از فعالان این بخش در ایران به رفتارهای مبتنی بر این اندیشه روی آورده‌اند و به جای نقد دخالت‌های دولتی به سمت اخذ یارانه و امتیازخواهی حرکت کرده‌اند؟ آخوندی در ضیافت صبحانه اتاق بازرگانی ایران برای چندمین بار بر ضرورت انحلال سازمان حمایت و سازمان هدفمندی یارانه‌ها تاکید کرد و گفت: «بالاخره یک نفر هم باید منادی این باشد که اقتصاد ایران متکی به دولت نشود ولی متاسفانه ما چنین مواضعی را از اتاق بازرگانی نمی‌شنویم، وگرنه موضوع انحلال سازمان حمایت و هدفمندی یارانه‌ها را نباید من به عنوان وزیر مطرح کنم.» اما چرا سخنان وزیر راه و شهرسازی دولت تدبیر و امید اجرا نشده‌اند؟ در صبحانه پر‌چالش اتاق بازرگانی، محمدرضا انصاری، نایب رئیس اتاق ایران، نیز خطاب به وزیر راه و شهرسازی گفت: «با دوستان اتاق درباره اندیشه شما صحبت می‌کردیم. نگاه قاطبه بخش خصوصی با اندیشه‌های شما همسو است، ولی ما تعجب می‌کردیم که چرا آقای آخوندی که اندیشه‌هایی مشابه ما دارند، نمی‌توانند این اندیشه‌ها را در وزارتخانه اجرا کنند.» اساساً رفتار دولت‌ها بر نوع نگاه و مطالبات بخش خصوصی چه تاثیری دارد؟ به اجرا درآمدن اندیشه‌های آزادیخواهانه وزیر راه و شهرسازی در ساختار سازمان‌های دولتی چقدر محتمل است؟