پایان انحصار

کشمکش میان وزارت ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صدا و سیما برای اعطای مجوز به تلویزیون‌های اینترنتی ظاهراً پایانی ندارد. اختلاف‌نظری که سبب شد «شیما»، نخستین تلویزیون اینترنتی کشور ناکام از صحنه خارج شود، استفاده از این قابلیت ارزشمند شبکه، نزدیک به 10 سال به تعویق بیفتد و صدا و سیمای یکه‌تاز در عرصه پخش، بی‌رقیب باقی بماند. انحصاری که نه‌تنها سبب افت کیفیت تولیدات این سازمان شده، که مخاطبان بسیاری را تارانده و جذب برنامه‌ها و تولیداتی کرده که در شبکه‌های ماهواره‌ای اسمش را نبر پخش می‌شوند!
اما به نظر می‌رسد صدا و سیما برای پایان دادن به این غائله اولین گام را برداشته است. گامی که اگر با موافقت وزارت ارتباطات همراه نشود به سرانجامی نخواهد رسید. یازدهم مهرماه، قائم‌مقام سازمان صدا و سیما اعلام کرد مستقلاً به پنج شرکت، مجوز بهره‌برداری از خدمات تلویزیون اینترنتی را اعطا کرده است. خبری که به سرعت واکنش وزیر ارتباطات را در پی داشت و سبب شد واعظی این سازمان را به تخلف از قانون متهم کند. به گفته وزیر ارتباطات، صدا و سیما تنها می‌تواند رگولاتور محتوای تولیدی خود باشد و ارائه خدمات تلویزیون پروتکل اینترنت، آی‌پی‌مدیا و ویدئوی درخواستی، به دلیل وابستگی به شبکه‌های ارتباطی باید با مجوز وزارت ارتباطات صورت گیرد.
کمتر از 10 روز پس از خبر بحث‌برانگیز صدا و سیما، فاز اول نخستین آی‌پی‌تی‌وی کشور در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کلید خورد. به گفته مدیرعامل کانون، این تلویزیون پروتکل اینترنتی که با عنوان «کانون 24» راه‌اندازی شده، در فاز نخست به عنوان شبکه تعاملی تلویزیونی برای فیلم‌ها، نمایش‌ها، تئاتر و آثار مکتوب و هنری کانون، در سطح مراکز در دسترس خواهد بود و در فاز بعدی، امکان دسترسی به آن برای خانواده‌ها نیز فراهم می‌شود. حالا با راه‌اندازی اولین تلویزیون اینترنتی انتظار می‌رود سایر دریافت‌کنندگان مجوز نیز یک به یک به این بازار نوپای پرطرفدار قدم بگذارند اما با ادامه مخالفت‌های وزارت ارتباطات، آینده آی‌پی‌تی‌وی نیز همچنان در هاله‌ای از ابهام است.
در شرایطی که این قابلیت ارزشمند وب در کشور بدون متولی و بلاتکلیف باقی‌مانده، دنیا بهترین استفاده را از آن می‌برد. بیش از 15 سال است که آی‌پی‌تی‌وی در دنیا راه‌اندازی شده و بازار پرمخاطب و صدالبته سودآور خود را نیز پیدا کرده است. در دنیایی که تلویزیون در انحصار دولت نیست و شبکه‌های تلویزیونی خصوصی و کابلی به راحتی فعالیت می‌کنند، تلویزیون اینترنتی می‌رود که گوی رقابت را از پخش سنتی برباید چرا که در مقایسه با سیستم پخش فراگیر و نیز تلویزیون کابلی، مزایای بسیاری دارد. در این دنیا، که حق انتخاب مخاطبان حرف اول را می‌زند تعاملی بودن این سیستم یکی از مهم‌ترین مزایای آن است. در حضور این تکنولوژی، دیگر این رسانه نیست که محتوای خود را به خورد بینندگان می‌دهد بلکه این مخاطبان هستند که می‌گویند به چه محتوایی علاقه‌مند هستند و رسانه را وامی‌دارند تا مطابق با سلیقه و ذائقه آنان، سفره رنگارنگی از محتوای باکیفیت پهن کند. این قابلیتی است که نظام پخش سنتی را به دلیل رقابت به زودی به چالش خواهد کشید.
آیا تلویزیون اینترنتی آغاز پایان پخش (Broadcast) است؟ یا به رقیب سرسخت آن تبدیل خواهد شد؟ این پرسشی است که با وجود موانع قانونی و دست‌اندازهای بسیار برای شکل‌گیری تلویزیون اینترنتی در ایران، تا رسیدن به پاسخ آن، راهی طولانی باقی‌مانده است.