تهدید تکنیکال

در میز‌گرد هفته گذشته «تجارت فردا» درباره علل رکود بازار سهام به حضور تحلیلگران تکنیکال اشاره شد؛ در این میان، چارتیست‌ها به عنوان «بلای جان» بورس تهران معرفی شدند. پیش از این نیز تهدیدهایی که استفاده از تحلیل‌های نموداری به وجود می‌آورد بارها از سوی کارشناسان مختلف مطرح شده بود. در این شماره از «تجارت فردا» به بررسی این بحث داغ پرداخته شده است. هرچند عمده کارشناسان با اصول استفاده از تحلیل‌های تکنیکال موافق هستند، اما حضور بیش از اندازه چارتیست‌ها و عموماً بدون پایه علمی باعث نگرانی بسیاری از فعالان بازار سهام شده است.
ریشه‌یابی ایجاد تحلیل‌های تکنیکال به ادغام علوم پایه نظیر ریاضی و فیزیک با علوم و مباحث مالی برمی‌گردد. به عبارت دقیق‌تر، افراد به منظور توضیح رفتار معامله‌گران و قیمت‌ها در بازارهای مالی سعی دارند از الگوها و مدل‌های ریاضی استفاده کنند و روند آینده آنها را توضیح دهند. این در حالی است که حتی در علم فیزیک نیز به منظور ارائه مدل‌ها و الگوها، افراد نیازمند به توجه به ماهیت پدیده مورد بررسی هستند و نمی‌توان از هر مدلی برای هر نوع پدیده‌ای استفاده کرد. حال با مدل‌سازی در بازارهای مالی که مجموعه‌ای از تصمیمات و تفکرات مختلف انسان‌هاست، حساسیت این مساله افزایش می‌یابد. در شرایطی که همه چیز به صورت دینامیک در حال تغییر است نمی‌توان نسخه‌ای واحد برای رفتار بازارهای مالی پیچید.
از رویکرد معامله‌گران گرفته تا فضای اقتصاد کلان و محیط کسب‌وکار، همگی در حال تغییر هستند و در نتیجه ممکن نیست که بتوان از یک یا چند مدل مشخص برای هر بازاری استفاده کرد. شاید عدم توجه به این موضوع را بتوان مهم‌ترین معضل تحلیلگران تکنیکال در بازار سهام کشورمان دانست. به طوری که حتی مشاهده می‌شود برخی افراد در بورس تهران معتقدند استفاده از تحلیل‌های نموداری نیاز به هیچ‌گونه شناختی از بازار سرمایه ندارد و صرفاً تحلیل روند قیمت‌ها با مدل‌های ریاضی می‌تواند به کسب سودآوری منجر شود. این در حالی است که کارشناسان خبره این حوزه بر این باورند که تحلیل تکنیکال مکملی است برای تصمیم‌گیری‌های بهتر و نباید آن را با «کیمیاگری» اشتباه گرفت. به عبارت ساده‌تر، زمانی که وضعیت یک صنعت یا یک سهم از نظر بنیادی مناسب ارزیابی شد، آن‌گاه می‌توان با بهره‌گیری از تحلیل‌های نموداری زمان ورود برای خرید یا فروش آن سهم را تعیین کرد. عدم توجه به این مباحث باعث می‌شود تحلیلگران تکنیکال بسیاری در طول زمان با زیان‌های سنگینی مواجه شوند. همچنین، تمایل چارتیست‌های بورس تهران، که سهم بالایی را نیز میان معامله‌گران دارند، به معاملات روزانه
(day trading) باعث می‌شود نوسانات قیمتی در این بازار افزایش یابد؛ در نتیجه اطمینان به سرمایه‌گذاری در این بازار نیز کاهش یابد. نکته دیگری که در این خصوص قابل توجه است، افزایش حضور چارتیست‌ها در بازار سهام کشورمان طی سال‌های اخیر است. جذابیت بازارهای مالی برای بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از یک سو و سهولت یادگیری کار با نرم‌افزارهای تحلیل نموداری مهم‌ترین دلایل افزایش تحلیلگران تکنیکالی محسوب می‌شوند. با این حال، مساله‌ای که باید در نظر داشت این است که این‌گونه تحلیلگران عموماً به صورت پایدار و مداوم در بازار سهام فعالیت نمی‌کنند و به دنبال زیان‌هایی که به علت نداشتن شناخت کافی از فضای بورس تهران متحمل می‌شوند، از بازار خارج می‌شوند و افراد دیگری جایگزین آنها می‌شوند. این سیکل معیوبی است که سبب می‌شود دائماً شاهد فعالیت پرشور چارتیست‌ها در بورس تهران باشیم.