حال و روز سینما

با همه نطق‌های داغ و پرحرارت در باب اهمیت شکل‌گیری سینمای مستقل و ایستادن فیلمسازان سر پای خود برای کاهش تصدی‌گری دولت در حوزه فرهنگ، همچنان این گرایش و طرز فکر حاکم بر دولت‌هاست که سمت و سوی حوزه فرهنگ به ویژه «هنر هفتم» در ایران را نیز تعیین می‌کند. «دولت بزرگ» فعلاً در همه عرصه‌ها خودنمایی می‌کند و شاید به همین دلیل باشد که ادوار سینمایی را با عمر دولت‌ها در ایران مورد سنجش و مداقه قرار می‌دهند. 36 سال پس از انقلاب را می‌توان به دوره‌های هشت‌ساله -تا دوران جنگ تقسیم کرد- و مقطع پیش از آن از دولت موقت مرحوم مهندس بازرگان تا دولت شهید رجایی را به سبب عمر کوتاه دولت‌های سه سال ابتدای انقلاب در این مدل تحلیلی وارد نساخت. دولت دوران جنگ با وجود آنکه موضوع اصلی کشور علاوه بر دفاع همه‌جانبه، کاهش درآمدها، درهم‌ریختگی ساختارها به سبب نوپا بودن انقلاب اسلامی و... بوده است اما پی‌ریزی «سینمای ملی» ایران در این مقطع صورت گرفته است. طرفه اینکه با وجود همه این فاکتورهای محدودکننده، این مقطع زمانی دارای فضای نسبتاً باز فرهنگی و سینمایی بوده است اگرچه نقاط خاکستری هم در آن به چشم می‌خورد. در دوران سازندگی، «اقتصاد» به عنوان دغدغه اصلی دولت مطرح بوده و تغییر سه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی -سید محمد خاتمی، علی لاریجانی و مصطفی میرسلیم- نشان‌دهنده کمرنگ دیده شدن فرهنگ در دید مسوولان ارشد اجرایی است. دوران اصلاحات را می‌توان دوران شکوفایی فرهنگ و سیاست در کنار هم دانست و اولین زمزمه‌های سینمای مستقل، کاهش تصدی‌گری دولت در سینما و جمله مشهور «دولت فرهنگی به جای فرهنگ دولتی» در این مقطع مطرح می‌شود. سینماگران و اهالی فرهنگ نیز شبیه «تصویر یک رویا» از آن مقطع یاد می‌کنند. دوران هشت‌ساله دولت‌های نهم و دهم نیز نیاز به کنکاش زیادی ندارد چه اینکه تکلیف دولت با سینماگران در همان ابتدا روشن شد و به ویژه در دولت دهم به سمت نوعی گسست کامل حرکت کرد تا جایی که برخی فیلمسازان، صراحتاً عطای کار فیلمسازی را به لقای آن بخشیدند. حالا دو سالی است که دولت یازدهم با شعار تدبیر و امید بر سر کار آمده است. اگرچه «خانه سینما» به عنوان صنف اصلی فعالان این حوزه، از تنگ‌نظری‌های سازمان سینمایی احمدی‌نژاد جست و «گشایش» در دوره مدیریت جدید سینما در کشور را تجربه کرد اما مسائلی که امروز سینما با آن درگیر شده است و برخی دخالت‌های بیرونی در وظایف رسمی و قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی، نگرانی‌هایی در میان اهالی سینما برانگیخته است. «تجارت فردا» در سالنامه نوروز 94 خود، این بحث را با «احمد پورنجاتی» رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس ششم و از فعالان سیاسی و فرهنگی شناخته‌شده اصلاح‌طلب در میان گذاشت. حالا در گام دوم، کمال تبریزی کارگردان صاحب سبک ایران، ادوار سینمای ایران پس از انقلاب را روایت کرده است.