مزد ترس

در جامعه ایرانی مردم با تغییرات ناگهانی و شدید در ارزش دارایی‌هایشان بیگانه نیستند. بسیار پیش آمده که ناگهان ارزش اندک دلارهای ‌به‌جا مانده‌شان از یک سفر تفریحی یا زیارتی بالا رفته و دو یا سه برابر شده، ارزش خودرویی که قسطی خریده بودند جهش کرده یا ارزش خانه‌ای که به تازگی خریده و هنوز چند قسط اولش را پرداخت کرده‌اند، از تمام آنچه پرداخته و طی سال‌های آینده باید بپردازند فزونی گرفته است. اما این نمونه‌ها روی خوش سکه تورم و جهش قیمت‌هاست، روی دیگر آن فقیرتر شدن همه آنهاست.

در اقتصاد ایران معمولاً در کنار روند معمول افزایش سطح عمومی قیمت‌ها ناشی از تورم مزمن، هرچند سال یک‌بار، در زمانی که بر کمتر کسی معلوم است، قیمت‌ها ناگهان جهش می‌یابد؛ جهشی که ابتدا به بازار کالاهای سرمایه‌ای، بعد مصرفی بادوام و حتی مصرفی روزانه می‌رسد. در حالی که ارزش دارایی‌های در اختیار مردم بالا می‌رود اما با جهش سطح عمومی قیمت‌ها همه فقیرتر می‌شوند. همان‌طور که گفته می‌شود رشد اقتصادی مانند مد دریا همه قایق‌ها را بالا می‌آورد و همه را منتفع می‌کند، تورم نیز دست در جیب همه می‌کند و همه را فقیرتر می‌کند، اما ممکن است آنچه از جیب کسی برمی‌دارد همه دارایی‌های او باشد.

در شرایط بی‌ثبات و پرنوسان همه مردم در یک رفتار عقلانی به فکر تثبیت دارایی‌های خود هستند و می‌خواهند پول نقدشان را به کالایی تبدیل کنند که ارزشش حفظ شود، کاری که البته همه موفق به انجامش نمی‌شوند. همچنین اقشار متوسط رو به پایین اصولاً با این مساله درگیر می‌شوند که دارایی چندانی ندارند و در این شرایط زیان‌دیدگان اصلی هستند که نیازمند توجه و حمایت هستند.

ترس مردم برای حفظ ارزش سرمایه‌ای که با خون دل جمع کرده و سردرگمی سیاستگذار برای حمایت از آنهایی که توان تامین نیازهای خود و خانواده‌شان را از دست داده‌اند، دو مساله مهم، قابل بحث و مورد مناقشه است. مساله‌ای که در این پرونده ویژه به آن پرداخته می‌شود.