شناسه خبر : 16496 لینک کوتاه

مدیرکل ثبت ‌احوال استان تهران از حاشیه‌های نامگذاری کودک در ثبت احوال می‌گوید

در موارد نادر مخالفت می‌کنیم

سیداحمد قشمی مدیرکل ثبت احوال استان تهران در این گفت‌وگو از رویکرد نظارتی و آگاهی‌بخشی دولت که ابزار آن سازمان ثبت احوال است در ایجاد محدودیت‌ها در انتخاب نام کودک توسط والدین می‌گوید و اعتقاد دارد باید ریشه‌های فرهنگ ملی و مذهبی کشور در مقابل فرهنگ بیگانه حفظ شود.

سایه فتحی
انتخاب نام فرزند یکی از حقوقی است که کودک نسبت به پدر و مادر دارد. در بیشتر موارد این تنها والدین نیستند که نامی را برای کودک تازه به دنیا آمده انتخاب می‌کنند بلکه بزرگ‌ترهای فامیل نیز در انتخاب اسم نقش دارند. هرچند در سال‌های اخیر آزادی عملکرد پدر و مادرهای امروزی در انتخاب نام فرزندان‌شان بیشتر شده است و خانواده و دوستان و آشنایان در اغلب موارد لیستی از نام‌های مختلف از مذهبی و ایرانی گرفته تا نام‌های خارجی و گاهی نیز پا را فراتر می‌گذارند و نام‌های عجیب و غریب را پیشنهاد می‌دهند اما در آخر این پدر و مادر هستند که باید به توافق برسند تا نامی را برای کودک خود انتخاب کنند. اما این پایان ماجرا نیست بلکه عبور از قوانین و مقررات ثبت‌ احوال نیز گاهی برای برخی خانواده‌ها به معضل و چالش تبدیل می‌شود. این مساله را با یکی از مدیران مجموعه ثبت احوال کشور مطرح کردیم. سیداحمد قشمی مدیرکل ثبت احوال استان تهران در این گفت‌وگو از رویکرد نظارتی و آگاهی‌بخشی دولت که ابزار آن سازمان ثبت احوال است در ایجاد محدودیت‌ها در انتخاب نام کودک توسط والدین می‌گوید و اعتقاد دارد باید ریشه‌های فرهنگ ملی و مذهبی کشور در مقابل فرهنگ بیگانه حفظ شود.
ضوابط نامگذاری کودک توسط والدین در ثبت احوال بر چه اساسی تعیین شده است. در برخی موارد شاهدیم والدین در به ثبت رساندن نام فرزندان‌شان در ثبت احوال با مشکل مواجه می‌شوند و نمی‌توانند نامی را که پسندیده‌اند برای فرزند خود در شناسنامه ثبت کنند. علت چیست؟
انتخاب نام که در بدو تولد کودک توسط والدین انجام می‌گیرد به شکل دلخواه است. والدین می‌توانند نامی را برای نامگذاری فرزند خود به ثبت احوال پیشنهاد دهند. اگر نام پیشنهادی در جامعه مرسوم باشد و ایرانی یا اسلامی باشد و معنا و مفهوم در فرهنگ ایرانی و اسلامی داشته باشد مشکلی در این زمینه وجود ندارد و پس از طی مراحل قانونی این نام ثبت خواهد شد. اما اگر نام مورد نظر از فرهنگ بیگانه اخذ شده باشد به علت جلوگیری از اشاعه فرهنگ بیگانه و حفظ ریشه فرهنگی ملی و مذهبی در کشور باید نام‌های پیشنهادی مربوطه در کمیته خاصی در ثبت احوال مورد بررسی قرار گیرد. اگر نام غیرمتعارف با فرهنگ ایرانی یا اسلامی مطابقت داشته باشد و دارای معنی و مفهوم باشد در این کمیته تایید می‌شود و منعی در ثبت وجود ندارد.

محدودیت‌ها شامل چه مواردی می‌شود؟
هر نامی که معنا و مفهوم در فرهنگ ملی و مذهبی کشور نداشته باشد و ناموزون و نامناسب باشد با مخالفت ثبت احوال مواجه می‌شود. گاهی دیده شده که والدین بدون در نظر گرفتن معنا و مفهوم نام‌های خارجی و یا بسیار ناموزون برای فرزند خود انتخاب می‌کنند که اصلاً سنخیتی با معیارهای ملی و مذهبی‌مان ندارند. طبیعی است که این سختگیری‌ها برای نام‌های خارجی بیشتر باشد. چرا که هدف‌مان حفظ ریشه فرهنگی کشور است و فرهنگ بیگانه نباید در آن رسوخ کند.

بر اساس چه ضوابطی والدین می‌توانند اسم غیرمتعارف را که تمایل دارند برای فرزند خود انتخاب کنند، به ثبت برسانند؟
در این راستا در سال‌های اخیر کمیته چهارنفره تایید نام‌های غیرمتعارف متشکل از دو استاد دانشگاه دارای دکترای ادبیات فارسی و ادبیات عرب و مدیرکل ثبت احوال استان و معاون سجلی سازمان ثبت احوال راه‌اندازی شده است. همان‌طور که اشاره کردم اگر نام‌های غیرمتعارف در بررسی این کمیته ثابت شود که دارای معنی و مفهوم است و ریشه در فرهنگ ایرانی و اسلامی کشور دارد، در نهایت تایید خواهد شد.


اما در برخی موارد سختگیری‌های بی‌موردی وجود دارد که به نظر می‌رسد تا حدودی دولت در انتخاب نام برای شهروندان جامعه دخالت می‌کند. این به معنای زیر پا گذاشتن حقوق شهروندی نیست؟index:2|width:300|height:448|align:left
انتخاب نام مناسب و صحیح برای فرزند از حقوق آنهاست که بر عهده والدین است. شاهد بودیم برخی از والدین نام‌های ایرانی و خارجی را به شکل ناموزون باهم ترکیب کرده‌اند. این مساله باعث شده بود آن فرزند بعدها دچار مشکل هویتی شود. نمونه‌های بسیاری در گذشته داشته‌ایم که در نهایت به تغییر اسم منجر شده است. حتی خانواده‌هایی هم هستند که معنا و مفهوم نامی را که برای فرزند خود انتخاب می‌کنند، نمی‌دانند و پس از آشنایی با این معنا، متوجه اشتباه بودن این اقدام می‌شوند. بنابراین لازم است نظارت‌هایی از سوی ثبت احوال انجام گیرد. این مساله تنها خاص کشور ما نیست. در تمام دنیا قوانین و مقرراتی برای نامگذاری افراد پس از تولد در نهادهای ثبت احوال تعیین شده است. هدف ما در نظارت‌ها بیشتر آگاهی‌بخشی است.

یعنی نظارت‌ها و قوانین و مقررات را نباید تحمیل در انتخاب نام فرزند برای والدین تلقی کرد؟
تحمیل به هیچ عنوان در ثبت احوال یا کلان‌تر بگویم در دولت برای انتخاب نام افراد جامعه وجود ندارد. به هرحال باید چارچوب‌ها و ضوابط مشخصی تعیین شود تا از انتخاب نام‌های نامناسب و ناسازگار با فرهنگ ملی کشور جلوگیری شود. به همین جهت در سال‌های اخیر همایش مهندسی فرهنگ نامگذاری در جهت اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به همت سازمان ثبت احوال کشور برگزار می‌شود. هدف نیز فرهنگ‌سازی انتخاب نام‌های نکو برای فرزندان است چرا که نام بخشی از هویت افراد را تشکیل می‌دهد. باید دقت کافی در انتخاب آن از سوی والدین انجام گیرد تا در آینده کودکان با مشکل مواجه نشوند.

وقتی به ادارات ثبت احوال برای نامگذاری نام کودک مراجعه می‌کنیم ابتدا متصدی مربوطه می‌گوید باید نام مجاز باشد و در لیست غیرمجاز یا لیست اسامی نامناسب ثبت احوال قرار نداشته باشد. شاهدیم در هر دوره لیست غیرمجاز دچار تغییرات می‌شود. در برخی مقاطع نامی در لیست مجاز است اما در دوره‌هایی شاهدیم در لیست غیرمجاز قرار دارد. نمونه آن اسم آیدا است که برای مدتی غیرمجاز اعلام شد اما اکنون مجاز است. علت چیست؟
در برخی موارد نامی وجود داشته که از فرهنگ بیگانه گرفته شده است اما در کمیته چهارنفره تشخیص می‌دهند آن نام در ریشه فرهنگ ایرانی و اسلامی دارای معنی و مفهوم است؛ لذا آن نام مجاز می‌شود و در سیستم الکترونیکی ثبت احوال ثبت می‌شود و قابل دسترسی برای همه افراد است. اگر نام متعارف باشد و در لیست نام‌های مجاز سازمان ثبت احوال باشد سند تنظیم می‌شود. اگر مجاز نباشد درخواست مربوطه به کمیته چهارنفره می‌رود و به بررسی گذاشته می‌شود. اگر نامی غیرمجاز بوده اما ثابت شود که دارای معنا و مفهوم در فرهنگ ماست تایید می‌شود و آن نام مجدداً به سیستم وارد می‌شود. علت تغییر دوره‌ای همین است.

با توجه به اینکه شما یکی از اعضای کمیته چهارنفره هستید این بررسی بر چه اساس، ملاک‌ها و معیارهایی انجام می‌شود؟ انتخاب نام‌های خارجی در چه صورتی مجاز هستند؟
اگر نامی در لیست مجاز نام‌های ثبت احوال نباشد و غیرمتعارف تلقی شود به کمیته چهارنفره ارجاع می‌شود. برخی از نام‌ها در زبان‌های رایج کشور مرسوم هستند و معنا و مفهوم دارند. با توجه به این امر معنا و مفهوم این نام‌ها از ریشه زبانی و فرهنگی آنها استخراج و تایید می‌شود. به طور مثال برخی نام‌ها ممکن است در زبان فارسی بی‌مفهوم باشند اما در زبان کردی دارای مفهوم و ارزش هستند، به همین جهت منعی برای انتخاب آنها نداریم. آن نام نیز پس از تایید در لیست مجاز ثبت احوال قرار می‌گیرد. برای انتخاب نام خارجی همان‌طور که گفتم کمی سختگیرانه عمل می‌شود چرا که نباید ریشه فرهنگی ایرانی و اسلامی در مقابل فرهنگ بیگانه تضعیف شود. اما نام‌های خارجی که در فرهنگ‌مان معنا و مفهوم دارند انتخاب‌شان مجاز است. مانند نام‌های خارجی که اسامی گل‌ها در فرهنگ ایرانی هستند انتخاب آنها منعی ندارد. بنابراین معادل نام خارجی باید در فرهنگ ایرانی و اسلامی مفهوم داشته باشد. اگر در کتاب‌های فرهنگ زبان‌های ایرانی و اسلامی معنی و معادل داشته باشند تایید خواهد شد.

چه تعداد نام غیرمتعارف و خارجی با مخالفت کمیته چهارنفره مواجه می‌شود و در نهایت تاییدیه نمی‌گیرند؟
تعداد نام‌های پیشنهادی غیرمتعارف که به کمیته چهار نفره برای بررسی ارسال می‌شوند و تایید نمی‌شوند بسیار محدود هستند. ماهانه حدود 15 هزار شناسنامه نوزاد صادر می‌شود. از این تعداد شاید یک درصد اسم‌های پیشنهادی در لیست مجاز ثبت احوال نباشد. حدود 30 تا 40 نام غیرمتعارف را شامل می‌شوند که سیستم اجازه تنظیم سند را نمی‌دهد. این موارد نیز در کمیته مربوطه بررسی می‌شود که اکثراً نیز دارای معنی و مفهوم هستند و تایید می‌شوند. در موارد بسیار نادر این اتفاق رخ می‌دهد و نامی تایید نمی‌شود. در نهایت به والدین اعلام می‌شود که آن نام غیرمجاز است و وارد لیست غیرمجاز ثبت احوال می‌شود و باید اسم دیگری را انتخاب کنند.

مواردی هم وجود داشته که والدین نسبت به رای کمیته اعتراض کنند و غیرمجاز بودن نام را نپذیرند؟
در بیشتر موارد که اعلام می‌شود نام غیرمجاز است، خانواده‌ها نام جایگزین را پیشنهاد می‌دهند. به ویژه وقتی والدین متوجه می‌شوند نام انتخابی دارای معنا و مفهوم نبوده و حتی معنای مناسبی نداشته است سریعاً می‌پذیرند و ابراز خرسندی می‌کنند که آن نام تایید نشد.

در حال حاضر فراوانی نام‌ها چگونه است؟ ظاهراً در سال‌های اخیر انتخاب نام‌های ایرانی با اقبال نسبتاً بیشتری بین خانواده‌های ایرانی مواجه شده است؟
در چند سال اخیر نام‌های ترکیبی ایرانی و اسلامی با فراوانی بیشتری مواجه شده‌اند. به طور مثال نام امیرعلی چند سالی است که بالاترین فراوانی را در میان اسم پسران به خود اختصاص داده است. نام‌هایی چون امیرحسین، محمدطاها، امیرمحمد نیز از جمله اسم‌های ترکیبی هستند که در بین نام‌های پسران فراوانی بیشتری دارند و نشان می‌دهد نام‌های مذهبی ترکیبی در نام‌های پسران بیشتر اقبال دارد. در مورد نام‌های دختران تنوع بیشتر دیده می‌شود. به جز دو نام مذهبی فاطمه و زهرا که بالاترین فراوانی را دارند. نام‌هایی چون هستی، رها، باران، النا و سارینا با فراوانی رو به رشدی مواجه شده‌اند و 10 اسم اول هستند. در مجموع اگر کل کشور را در نظر بگیریم در 20 نام اول که فراوانی بیشتر دارند نام‌های مذهبی بیشتر به چشم می‌خورند.

در زمینه تغییر نام چه ضوابطی وجود دارد؟
بر اساس قانون هر فردی مجاز است که یک ‌بار در طول عمرش نام خود را تغییر دهد. برخی از این تغییر نام‌ها در اختیار سازمان ثبت احوال است. هر فردی که قصد دارد نام خود را به نام‌های ملی و مذهبی یا نام‌هایی که فراوانی بیشتری دارد تغییر دهد می‌تواند با مراجعه به یکی از ادارات ثبت احوال پس از طی مراحل قانونی این کار را انجام دهد. اما برخی نام‌ها هستند که فراوانی بیشتری دارند و تغییر آنها دیگر در حیطه اختیارات سازمان ثبت احوال نیست. به طور مثال نام فاطمه را که سال‌هاست بیشترین فراوانی را در میان نام‌های دختران دارد نمی‌توان به سادگی تغییر داد. اگر فردی تقاضای تغییر این نام را دارد باید به دادگاه مراجعه کند، اگر دلایل او در دادگاه قابل قبول باشد این امر در دادگاه تایید و به ثبت احوال اعلام می‌شود. البته با توجه به فراوانی بالای نام فاطمه در جامعه این تغییر بسیار سخت است. یکی از ملاک‌ها در تغییر نام این اساس است که فراوانی نام پیشنهادی باید بیشتر از نام ثبت‌شده باشد. در این صورت تغییر راحت‌تر انجام می‌شود.

دراین پرونده بخوانید ...

دیدگاه تان را بنویسید

 

پربیننده ترین اخبار این شماره

پربیننده ترین اخبار تمام شماره ها