قهرمانان بومی

در یک دهه قبل، توسعه دیوانه‌وار شرکت‌های اینترنتی آمریکایی وعده تسلط بر جهان را به آنان می‌داد. به لطف بازار بزرگ داخلی که به آنها مزیت صرفه ناشی از مقیاس را می‌داد، بنگاه‌هایی مانند آمازون، پی‌پل و اوبر این سرنوشت قطعی را در طالع خود می‌دیدند که صفحات نمایش همه افراد از شعبده‌بازان کالیفرنیایی تا کشاورزان صحرای کالاهاری را در انحصار بگیرند.  امروزه آمریکا هنوز حکمران بلامنازع صنعت فناوری جهانی است که به‌طور کلی 71 درصد از ارزش بازاری شرکت‌های بورسی را به خود اختصاص می‌دهد. با وجود این، الگوی متفاوتی در آن بخش از صنعت فناوری پدیدار شده است که خدمات اینترنتی را به مصرف‌کنندگان ارائه می‌کند. در این حوزه فعالیت‌ها پراکندگی بیشتری دارند و کمتر در انحصار آمریکا هستند. امسال این روند در شناورسازی سهام بنگاه‌های اینترنتی بازارهای نوظهور نمود بیشتری پیدا کرد.  به جای چند شرکت بزرگ بنیادی، سه طبقه متفاوت از کسب‌وکار شکل گرفتند.  با استفاده از واژه‌هایی که شرکت سرمایه‌گذاری «شرکای آسیا» برای اولین‌بار مطرح کرد می‌توان اولین گروه را «سکوهای جهانی» نامید. این گروه هنوز بر بخش خدمات به ویژه موتورهای جست‌وجو، رسانه‌های اجتماعی و رایانش ابری تسلط دارند که حداقل نیاز به حضور فیزیکی را دارد. غول‌هایی مانند آلفابت و فیس‌بوک («متا»ی کنونی) بیش از نیمی از درآمدهایشان را در خارج از آمریکا به‌دست می‌آورند و بین‌المللی‌ترین کسب‌وکارهای فناوری به شمار می‌روند.  دسته دوم که «قهرمانان ملی محافظت‌شده» نام دارند در برخی مناطق اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند. غول‌های فناوری چین علاقه زیادی به توسعه در خارج از کشور دارند اما بازارهای پرسود داخلی آنها بر روی رقابت بین‌المللی بسته هستند و این شرکت‌ها اغلب مجبورند از دستورهای فزاینده دولت پیروی کنند. این الگوی محافظت‌شده فناوری در دیگر حکومت‌های خودکامه نیز طرفدارانی پیدا کرده است. روسیه بنگاه‌های داخلی خود را در حوزه تجارت الکترونیکی و فناوری مالی دارد و در سال گذشته فعالیت بنگاه‌های سیلیکون‌ولی را به‌شدت محدود کرد.  دسته سوم دیجیتال یعنی قهرمانان بومی به وفور در اکثر نقاط جهان دیده می‌شوند. در آسیا و آمریکای لاتین شرکت‌های بومی و منطقه‌ای اغلب حوزه‌های تجارت الکترونیک، بازی‌ها، پرداخت‌های دیجیتال، خدمات تاکسی، تحویل غذا و دیگر خدمات مبتنی بر اپ‌ها را تحت سلطه خود گرفته‌اند. به عنوان نمونه می‌توان به سی (Sea)، گرب (Grab) و گو تو (Go To) در جنوب شرق آسیا؛ کاکائو (Kakao) و کوپانگ (Coupang) در کره جنوبی؛ و مرکادو لیبره (Mercado Libre) در آرژانتین اشاره کرد. در هند، غول‌هایی مانند ریلاینس (ReLiance) و تاتا (Tata) قصد دارند ابراپلیکیشن‌هایی بسازند که دامنه‌ای از خدمات را ارائه می‌دهند. همزمان اپ‌های تخصصی روبه‌رشد هستند.  این بنگاه‌ها عمدتاً در بازارهایی فعالیت‌ می‌کنند که حضور در صحنه یا سلیقه بومی اهمیت دارد. در آسیای جنوب‌ شرق زنجیره‌های عرضه عمدتاً غیرمتمرکز هستند و از دانش بومی بهره می‌برند. در حوزه فناوری مالی،‌ تفاوت‌های مقرراتی باعث می‌شوند گروه‌های بین‌المللی نتوانند به آسانی وارد شوند. فعالیت‌ها در این حوزه روبه‌رشد هستند. سامانه پرداخت‌های متحد در هند که بانک‌ها و غیربانک‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند و پرداخت‌‌های آنی و ارزان‌قیمت انجام می‌دهد در ماه اکتبر 100 میلیارد دلار تراکنش را ثبت کرد که بیش از دو برابر تعداد تراکنش‌ها در همان ماه در دو سال قبل بود. بنگاه نوپای مینت (Mynt) که خدمات پرداخت و وام‌گیری موبایلی را ارائه می‌دهد به‌تازگی به اولین تک‌شاخ (بنگاه با ارزش بیش از یک میلیارد دلار) فیلیپین تبدیل شد.  افزایش دسترسی به سرمایه به رشد این کسب‌وکارها کمک کرد به ویژه از آن جهت که سرکوب فناوری در چین از سوی رئیس‌جمهور شی‌ جین پینگ سرمایه‌گذاران جهانی را در جست‌وجوی بازدهی بیشتر به دیگر کشورها کشاند. از 342 میلیارد دلاری که امسال تا این زمان برای خرید بنگاه‌های فناوری بازارهای نوظهور هزینه شده است 71 درصد به اقتصادهایی خارج از چین تعلق گرفت که بالاترین سهم در 11 سال گذشته بود. شرکت‌های فناوری بازارهای نوظهور خارج از چین تاکنون 53 میلیارد دلار سهام مالکانه در بازار عرضه کردند که دو برابر رکورد پیشین آنهاست. بنگاه‌های سرمایه‌ خطرپذیر که در گذشته بر آمریکا و احتمالاً چین متمرکز بودند اکنون سرتاسر سیاره زمین را در جست‌وجوی بنگاه‌های نوپا کاوش می‌کنند.  موفقیت نوع سوم بنگاه‌های اینترنتی امری خوشایند است. آنها رقابت را افزایش می‌دهند و برای حل مشکلات محلی نوآوری می‌کنند و به عنوان مثال می‌توانند شهرهایی را که در آنها املاک به ثبت نرسیده‌اند، تحت پوشش قرار دهند. آنها برخلاف بنگاه‌های آمریکایی و چینی محدودیت‌های ژئوپولیتیک ندارند و خوشه‌هایی از سازندگان نرم‌افزار و سرمایه‌گذاران باتجربه در جهان پدید می‌آورند که به خلق نسل جدید بنگاه‌های نوپا کمک می‌کنند. صندوق‌های بازنشستگی محلی دیگر مجبور نیستند برای بهره‌مندی از اقتصاد دیجیتال پولشان را به وال‌استریت ببرند.  بدون تردید خطراتی نیز وجود دارد. ممکن است برخی کشورها وسوسه شوند که در برابر رقابت از قهرمانان بومی محافظت کنند یا میزان منافع خارجیان در داخل کشور را محدود سازند. ممکن است تخصص‌های بومی به خوبی منتقل نشوند. بازارهای سرمایه اشتباهات را نمی‌بخشند. ارزش سهام بنگاه پرداخت پی‌تم (Paytm) در هند پس از شکست شرکت در ورود به بورس سقوط کرد. همچنین نرخ‌های بهره می‌توانند هزینه سرمایه را بالا ببرند. وقتی عرضه سرمایه کاهش یابد گروه‌های نیازمند به دردسر خواهند افتاد.  با وجود این دورانی که در آن ارتشی جهانی از کاربران تلفن‌های هوشمند از یک نوع مجموعه اپلیکیشن‌ها استفاده می‌کردند به پایان رسیده است. تنوع جای آن یکنواختی را می‌گیرد و این امری خوشایند خواهد بود.