توسعه روابط
در دیدار وزیران امور خارجه ایران و عربستان چه گذشت؟
فیصل بن‌فرحان وزیر امور خارجه عربستان سعودی در ۲۷ خرداد، در پاسخ به دعوت رسمی حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان، در راس هیاتی به تهران سفر و با همتای ایرانی خود دیدار و گفت‌وگو کرد. آنگونه که ایسنا، گزارش داده: در این دیدار که اولین سفر رسمی وزیر خارجه عربستان به تهران پس از، ازسرگیری رسمی روابط دو کشور بود، موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و همکاری‌های دو کشور در مجامع بین‌المللی مورد گفت‌وگو و تبادل‌نظر قرار گرفت. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در این دیدار با اشاره به دو دیدار و گفت‌وگوی مشترک قبلی دو وزیر در پکن و کیپ‌تاون، سفر جاری وزیر خارجه عربستان به تهران را گامی مثبت در مسیر تکمیل گام‌های درست قبلی دو کشور برای پیشبرد و گشایش صفحه جدیدی در روابط دو کشور همسایه و مسلمان دانست. وی از گشایش سفارت جمهوری اسلامی ایران در ریاض و سرکنسولگری و نمایندگی جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان همکاری‌های اسلامی در جده ابراز خرسندی کرد و با تشکر از مساعدت‌ها و تسهیلات فراهم آمده از سوی طرف عربستانی در این رابطه، گشایش قریب‌الوقوع سفارت عربستان در تهران و سرکنسولگری این کشور در مشهد را، زمینه‌ساز تسهیل روابط دو ملت مسلمان و پیگیری‌ها و هماهنگی‌های مشترک میان دو دولت دانست. حسین امیرعبداللهیان همچنین در بخش دیگری از اظهارات خود، از تقویت همکاری‌های اقتصادی و تجاری دو کشور استقبال کرد و خواستار فعال‌سازی کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور و برگزاری اجلاس آن در آینده نزدیک شد. فیصل بن‌فرحان وزیر امور خارجه عربستان نیز در این دیدار با تشکر از دعوت رسمی به‌عمل‌آمده و استقبال گرم طرف ایرانی، گفت‌وگوها و مشورت‌ها را در استمرار گفت‌وگوها و توافقات مشترک دو کشور در ماه‌های اخیر، زمینه‌ساز خیر و برکت برای دو ملت دانست و بر عزم کشورش برای توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران و گشایش صفحه‌ای جدید در روابط دو کشور تاکید کرد.
قانونی، مغایر قانون اساسی
مجلس یازدهم در شرایطی قانون جدید انتخابات را تصویب کرد که محتوای عجیب این قانون، انتقادهای فراوانی را میان فعالان سیاسی و حزبی شکل داده است. بر اساس قانون اساسی، هر ایرانی با داشتن شرایط عمومی حق دارد خود را در معرض انتخاب و رای مردم قرار دهد، ضمن اینکه در اصل 9 قانون اساسی هم قید شده: «هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور آزادی‌های مشروع را، هر چند با وضع قوانین و مقررات، سلب کند.» آنگونه که اعتماد گزارش داده: اما مجلس یازدهم که اکثریت آن را طیف‌های مختلف اصولگرا، شامل اعضای جبهه پایداری و نواصولگرایان شکل می‌دهند، تلاش برای ایجاد محدودیت در قانون انتخاباتی را در دستور کار قرار داده است. به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران اگر سال 68 و شکل‌گیری نظارت‌های عالیه استصوابی را بتوان یکی از مقاطع مهم تضعیف جمهوریت در ایران تلقی کرد، قانون جدید انتخاباتی در سال 1402 دیگر مقطع مهمی است که به اعتقاد تحلیلگران باقی‌مانده جمهوریت نظام را نیز با خطر تضعیف و استحاله کامل مواجه می‌کند. موضوعی که باعث شده چهره‌هایی چون سیدمحمد خاتمی نسبت به آن نقدهای جدی مطرح کنند و خواستار تجدیدنظر اساسی در آن شوند. در قانون جدید مجلس نه‌تنها دامنه اختیارات شورای نگهبان افزایش چشمگیری پیدا می‌کند، بلکه اطلاعات سپاه هم به فهرست چهار مرجع اصلی برای احراز صلاحیت‌ها ورود می‌کند. ضمن اینکه هیات‌های اجرایی هم وظایف خود را به هیات‌های نظارت محول کرده و وظایف این هیات‌های نظارتی بسیار افزایش می‌یابد. در قانون انتخابات جدید، درباره دستورالعمل‌های صادرشده از سوی وزارت کشور هم گفته شده که هیات مرکزی نظارت آنها را باید تفسیر کند. در حالی که هر نوع تفسیری در مورد دستورالعمل‌های اجرایی در حیطه نظارتی مجلس است و طبق اصول 85 و 138 قانون اساسی جزو اختیارات مجلس، رئیس مجلس و هیات تقنین مصوبات است.
اسرائیل می‌تواند تفاهم ایران و آمریکا را بپذیرد
یولی ادلشتاین رئیس کمیته امور خارجی کنست، با اعلام اینکه چنانچه تفاهم احتمالی تهران و واشنگتن شامل سازوکاری برای نظارت دقیق بر برنامه هسته‌ای ایران باشد، اسرائیل می‌تواند آن را بپذیرد. آنگونه که ایلنا گزارش داده: وی که با کانال ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی گفت‌وگو می‌کرد، ادامه داد: این بیشتر شبیه به توافقی کوچک یا یک یادداشت تفاهم است و معتقدم در صورت وجود نظارت دقیق، اسرائیل می‌تواند با آن کنار بیاید. پایگاه «آکسیوس» نیز پیش از این گزارش داده بود که آمریکا، تروئیکای اروپا و رژیم صهیونیستی ماه فوریه گذشته درباره توافق موقت احتمالی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران گفت‌وگو کرده‌اند. آکسیوس به نقل از نمایندگان مقام‌های اسرائیلی و دیپلمات‌های غربی نوشت که در ماه فوریه، آمریکا با اسرائیل و تروئیکای اروپایی در خصوص «توافق موقت» در مورد برنامه هسته‌ای ایران گفت‌وگو کرده است. به نوشته این پایگاه، چهار مقام اسرائیلی، دیپلمات‌های غربی و کارشناسان آمریکایی اعلام کردند که پیشنهاد مورد بحث، شامل لغو برخی از تحریم‌ها در صورت توقف بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران و به‌طور مشخص غنی‌سازی اورانیوم به میزان ۶۰ درصد بود. بر اساس این گزارش، دولت بایدن در ژانویه رایزنی درباره رویکرد جدید خود را با شرکای ایالات متحده آغاز کرده و در ماه فوریه به اسرائیل و تروئیکای اروپایی یعنی فرانسه، آلمان و بریتانیا، درباره تغییر موضع خود اطلاع‌رسانی کرده است. در ادامه آمده است که سه مقام اسرائیلی و دیپلمات‌های غربی، به آکسیوس گفته‌اند مقام‌های ایرانی اعلام کرده‌اند که این روند پیش از این کارساز نبوده و آنها خواهان توافقی نیستند که چیزی کمتر از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ میلادی داشته باشد.
وجوه آزادشده ایران
متیو میلر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سوالی درباره دسترسی ایران به وجوه خود در عراق توضیح داد: وزارت خارجه آمریکا از سال ۲۰۱۸ در مشورت با کنگره یکسری معافیت‌ها را ارائه کرده است که به عراق اجازه می‌دهد هزینه واردات برق خریداری‌شده از ایران را در یک حساب بانکی محدود و کنترل‌شده در عراق پرداخت کند. آنگونه که ایرنا گزارش داده: سخنگوی وزارت خارجه آمریکا افزود: این وجوه تنها برای مبادلات بشردوستانه و سایر مبادلات خارج از تحریم‌ها از سوی اشخاص ثالث مورد تایید آمریکا قابل دسترسی است. این وجوه به ایران منتقل نمی‌شود. میلر تاکید کرد: بنابراین، ما همچنان به تایید این موارد و وجوه به صورت موردی ادامه می‌دهیم. آنها فقط می‌توانند برای اهداف بشردوستانه مانند غذا، دارو و سایر نیازهای بشردوستانه استفاده شوند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سوال دیگری درباره اظهارات باربارا لیف دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور خاورمیانه مبنی بر اینکه به احتمال زیاد بحرین به‌زودی روابط خود با ایران را از سر خواهد گرفت، گفت: ما همیشه تعامل دیپلماتیک در منطقه را تشویق کرده‌ایم، در صورتی که بتواند اقدامات ایران را محدود کند. میلر تصریح کرد: در ارتباط با این گزارش باید بگویم که ایران تنها می‌تواند از این پول در راستای اهداف بشردوستانه و مبادلات بانکی خارج از تحریم‌ها استفاده کند. دوم اینکه اینها اقداماتی هستند که در سال‌های گذشته نیز انجام شده‌اند. دولت پیشین آمریکا نیز به صورت موردی این اقدامات را انجام داده است.
بایدن جدی‌تر از همیشه
در گزارش وال‌استریت ژورنال چنین آمده است که «دولت بایدن مشتاق است که با توجه به نزدیکی مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری، مذاکرات با ایران را در صدر دستور کار سیاسی قرار ندهد». آنگونه که شرق گزارش داده: در نتیجه به اعتقاد این روزنامه آمریکایی، «هرگونه توافق رسمی یا حتی یک تفاهم کمتر رسمی که به نظر بسیار محتمل‌تر به نظر می‌رسد، می‌تواند جهت بازنگری به دست کنگره بازنگری بیفتد؛ جایی که جمهوریخواهان و برخی دموکرات‌ها به شدت مخالف توافق هسته‌ای با ایران هستند؛ پس این توافق یک انحراف از توافق هسته‌ای به اصطلاح قوی‌تر و طولانی‌تر است که بایدن گفته بود درباره آن مذاکره خواهد کرد. از این‌رو تفاهم غیررسمی با ایران که شامل امتیازات آمریکا در ازای گام‌های محدود و برگشت‌پذیر ایران برای محدود کردن برنامه هسته‌ای‌اش می‌شود، با انتقادهایی مواجه خواهد شد؛ زیرا بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، گفت که دولتش به چنین توافقی متعهد نخواهد بود». البته وال‌استریت ژورنال به دیدار باقری‌کنی با مقامات ارشد بریتانیا، فرانسه و آلمان در ابوظبی ورود می‌کند که از نگاه این رسانه بیشتر با هدف کمک به مذاکره بر سر توافق هسته‌ای بوده است. در این باره علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بحران، نیز به وال‌استریت ژورنال گفته که «هدف اصلی تعاملات در هفته‌های اخیر، چه از طرف ایالات متحده و چه از طرف تروئیکای اروپایی، جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع است. اگر این امر باعث فرصت بیشتر در بحث هسته‌ای یا پرونده‌های دیگر شود، می‌تواند راه را برای گفت‌وگو‌های بیشتر باز کند».
پیشنهاد عراق برای دیدار رسمی مسوولان ایرانی و مصری
یک منبع دیپلماتیک مصری اعلام کرد که تمایل و رغبت قاهره برای گسترش روابط با ایران روزبه‌روز بیشتر می‌شود، اما زمان تحقق این امر شاید کمی طول بکشد زیرا امور و مسائل زیادی وجود دارد که باید در ابتدا حل شود سپس ایران و مصر وارد روند گسترش روابط شوند. آنگونه که ایسنا گزارش داده: منابع مصری همچنین به پشت پرده سفر دوروزه محمدشیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق به قاهره و دیدار با عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهور مصر پرداختند. یک دیپلمات مصری که خواستار فاش نشدن نامش شده است تاکید کرد: السودانی در سفر اخیرش به قاهره حامل پیام‌های جدید ایرانی بود و آنها را به طرف مصری منتقل کرد و بغداد خواهان ازسرگیری روابط ایران و مصر است. وی گفت که نخست‌وزیر عراق به مسوولان مصری پیشنهاد داد که نشستی مقدماتی میان مسوولان تهران و قاهره به میزبانی بغداد برگزار شود، سپس سطح این دیدارها بالاتر برود. برخی منابع دیپلماتیک دیگر اعلام کردند که السودانی پیشنهاد دیدارهای جدید میان مسوولان ایرانی و مصری را داده است و به مسوولان قاهره گفته است که سطح این دیدار را خودتان تعیین کنید، خواه در سطح وزرای خارجه باشد یا روسای جمهور. السودانی پیشنهاد داده است که موعد دیدار رسمی مسوولان ایرانی و مصری در اواخر جولای برگزار و قبل از آن نیز یک نشست مقدماتی تدارک دیده شود. دیپلمات مصری معتقد است که برخی اختلافات میان تهران و قاهره هنوز حل نشده است بنابراین برگزاری نشست قریب‌الوقوع میان روسای جمهور این دو کشور امری دشوار است.
♦♦♦
ایسنا: علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، اخبار منتشرشده در مورد رایزنی‌های اخیرش با انریکه مورا معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را تایید کرد.
ایلنا: ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، گفت: منطقه شاهد پویایی مثبت از مسیر ارتباط و گفت‌وگوی بیشتر کشورها با یکدیگر است.
ایرنا: بدر بن حمد البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، گفت: امروز با همتای ایرانی خود به بحث در مورد تحولات جدید منطقه و جهان پرداختیم و در مورد این موضوعات اتفاق‌نظر داریم.
ایسنا: دور جدید رایزنی‌های سیاسی ایران و هند در دهلی‌نو برگزار شد و طرفین در این مذاکرات برای یک دوره شش‌ماهه برنامه‌های خود را در عرصه‌های مختلف روابط دوجانبه تنظیم کردند.
ایلنا: نمایندگی ایران در سازمان ملل در ژنو تاکید کرد که مسوولیت و بار میزبانی از پناهندگان در دنیا باید عادلانه و منصفانه در میان کشورهای پذیرنده پناهجو تقسیم شود.
ایلنا: الکسی اورچوک معاون نخست‌وزیر روسیه از احتمال ایجاد منطقه آزاد تجاری شامل روسیه، ایران و چند کشور منطقه در سال جاری میلادی خبر داد.
ایسنا: علی‌اصغر خاجی دستیار ارشد وزیر امور خارجه کشورمان در امور سیاسی با تاکید بر اینکه هیات‌های روسیه، ایران، سوریه و ترکیه بر سر مساله تداوم تلاش‌ها برای ترسیم «نقشه راه» در راستای بازگشت روابط آنکارا و دمشق توافق کردند، از احتمال برگزاری نشست چهارجانبه در سطح وزرای خارجه خبر داد.
ایلنا: سیدکمال خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی با تشریح زمینه‌های همکاری بین دو کشور ایران و عراق، عراق را پل طلایی اتصال ایران به جهان عرب توصیف کرد.
ایرنا: نماینده ویژه رئیس‌جمهوری فدراسیون روسیه در امور سازمان همکاری شانگهای گفت: پذیرش جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک عضو کامل، از تصمیمات کلیدی اجلاس ۱۳ تیرماه سران این سازمان خواهد بود، نشستی که در قالب ویدئوکنفرانس برگزار خواهد شد.
ایسنا: محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی در رابطه با اظهارات یک نماینده مجلس مبنی بر نصب ۱۰۰ دوربین جدید در نیروگاه اصفهان و مغایرت آن با قانون اقدام راهبردی مجلس، گفت: چنین موضوعی صحت ندارد، در اصفهان نیروگاهی نداریم که بخواهد ۱۰۰ دوربین در آنجا نصب شود.
♦♦♦
پیام اتفاقات اخیر برای «مجاهدین خلق»
هم‌میهن نوشت: تردید نباید داشت که وابستگی نیروهای سیاسی به متغیرهای خارجی، نتیجه‌ای جز خیانت ندارد. اتفاقات روزهای گذشته درباره مجاهدین خلق و دیگر نیروهای مخالف حکومت ایران و نیز منتقدان رادیکال باید این را ثابت کرده باشد که این نیروها نیستند که از آن کشورها به نفع اهداف خود استفاده کرده‌اند، بلکه آن کشورها هستند که از این نیروها برای رسیدن به مقاصد خود و توافق و سازش با تهران استفاده کرده‌اند، نیروی سیاسی مستقل همیشه از بهبود روابط خارجی و برقراری آرامش در این روابط حمایت می‌کند، زیرا نفع مردم خود را در تنش‌های خارجی نمی‌داند.
تعلل در مسائل مهم کشور
اعتماد نوشت: به فاصله یک روز پس از اظهارنظر در خصوص خطر حذف جمهوریت نظام در جمع مشاوران دولت اصلاحات و فعالان اصلاح‌طلب، این‌بار سیدمحمد خاتمی با ارسال پیامی به سومین کنگره حزب توسعه ملی تلاش می‌کند از تعلل‌ها، عدم‌النفع‌ها و چالش‌های پیش روی کشور سخن بگوید. تعلل‌هایی که از منظر رهبر اصلاحات تنها در یک مورد خاص باعث شدند امکان احیای برجام حدود دو سال قبل در اسفندماه 99 از میان برود و عدم‌النفع‌های فراوان را برای کشور شکل دهد. مبتنی بر این گزاره است که خاتمی می‌گوید: «اگر از دو سال پیش بازگشت به برجام تحقق می‌یافت، منافع بیشتری نصیب کشور می‌شد.»
انتظار از دولت
جمهوری اسلامی نوشت: با توجه به شرایط ویژه معیشتی مردم و کاهش ارزش پول ملی، انتظار این بوده و هست که دولت با تمام توان خود مانع افزایش قیمت‌ها شود و مشکلات معیشتی مردم را حل کند. این انتظار به ویژه از این نظر اهمیت مضاعف پیدا می‌کند که رهبری، سال 1402 را سال مهار تورم و رشد تولید نامیده‌اند. برداشت‌ها از این عنوان این است که امسال مردم شاهد گران شدن اقلام مورد نیاز زندگی نباشند و اگر چیزی ارزان نمی‌شود، بر گرانی‌ها نیز افزوده نشود. اقتضای حاکمیت یکدست و عناوینی از قبیل دولت مردمی و مجلس انقلابی که برای اجزای حاکمیت به‌کار می‌رود نیز همین است.
بالا رفتن از دیوار سفارت عربستان، دیگر کار راحتی نیست
اطلاعات نوشت: در خبرها آمده بود که اخیراً سفارت عربستان در یکی از هتل‌های مدرن و مجلل شمال تهران شروع به کار کرده است، اقدامی که هرچند در عرصه روابط بین‌الملل و تجربه‌های دیپلماتیک غیرمعقول نیست، اما به نظر می‌رسد خود دارای پیام‌های معنا‌داری باشد. عربستانی‌ها ازسرگیری رابطه دیپلماتیک با ایران را در سفارتخانه خود استارت نزدند و می‌خواهند این پیام را برسانند که آن محل هنوز ناامن است. این حرکت عربستانی‌ها هوشمندانه است و باید دستگاه دیپلماسی کشور و سایر نهادهای دخیل پیام آن را به روشنی دریافت دارند، هتل محل اقامت موقت است، کسی در هتل اقامت می‌گزیند که دنبال رفتن است.