مرگ کارخانه‌ها
چرا رابطه تولید و اشتغال قطع شده است؟
آرین فلاح: پژوهش‌های زیادی تهیه شده‌اند که نشان می‌دهند در اقتصاد ایران بین تولید و اشتغال رابطه‌ای برقرار نیست.
منصور عسگری استادیار موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی در مقاله‌ای که مجله «سرمایه و توسعه» منتشر کرده، به ارزیابی عوامل موثر بر اشتغال در کارخانه‌های کشور پرداخته است.
آقای عسگری در مقاله خود نوشته؛ موضوع اشتغال و کاهش بیکاری یکی از اساسی‌ترین نیازهای یک جامعه تلقی می‌شود. اشتغال بر متغیرهای کلان اقتصادی از جمله تولید، مصرف، سرمایه‌گذاری، اشتغال، و صادرات تاثیر دارد. اشتغال و عوامل موثر بر آن یکی از متغیرهای مهم اقتصاد کلان است. ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و افزایش اشتغال، یکی از مهم‌ترین مسائل برنامه‌ریزان و سیاستگذاران اقتصادی محسوب می‌شود. شناسایی عوامل موثر بر اشتغال از مسائل مهم اقتصاد ایران محسوب می‌شود که صنایع کارخانه‌ای یکی از بخش‌هایی است که در فرآیند ایجاد اشتغال و افزایش آن اهمیت زیادی دارد.
در این تحقیق از آمار و اطلاعات صنایع کارخانه‌ای دارای 10 نفر کارکن و بیشتر استفاده شده و یافته‌های مقاله نشان می‌دهد؛ اشتغال بخش صنعت، در سال‌های اخیر به دلیل اعمال مجدد تحریم‌ها و افزایش نرخ ارز و وابستگی بالایی که این بخش به واردات کالای سرمایه‌ای و واسطه‌ای دارد مورد تهدید قرار گرفته است. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد به دلیل وجود مشکلاتی که شمرده شد، وضعیت اشتغال در بخش صنعت به شدت تضعیف شده و در نتیجه تقاضا برای نیروی کار تمام‌وقت کاهش یافته و سهم اشتغال ناقص در این بخش افزایش یافته است.
نویسنده مقاله با اشاره به اینکه یکی از عوامل موثر بر افزایش اشتغال در صنایع کارخانه‌ای ایران، افزایش تولید است به سیاستگذار توصیه کرده که بر توسعه فضای رقابتی متمرکز شود تا زمینه را برای افزایش تولید صنعتی مهیا کند و از آن طریق تقاضای نیروی کار افزایش یابد.
نویسنده، به اثر مثبت موجودی سرمایه بر اشتغال در صنایع کارخانه‌ای دارای 10 نفر کارگر و بیشتر اشاره کرده و توصیه کرده که برای ایجاد اشتغال در بخش صنعت، موجودی سرمایه تقویت شود.
یافته‌های مقاله نشان می‌دهد؛ متوسط سهم اشتغال صنایع کارخانه‌ای 22گانه دارای 10 نفر کارکن و بیشتر نیز نشان می‌دهد بخش‌های صنایع مواد غذایی و آشامیدنی، تولید سایر محصولات کانی غیرفلزی، تولید منسوجات، تولید وسایل نقلیه موتوری و تریلر و نیم‌تریلر، تولید فلزات اساسی و صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی دارای بیشترین سهم در اشتغال هستند.
در این پرونده می‌خواهیم ضمن بررسی دقیق‌تر صنعت کشور، وضعیت بازدهی و سهم اشتغال هر بخش را نیز مقایسه کنیم و در نهایت به این سوال پاسخ دهیم که اشتغال در اقتصاد ایران به چه عواملی بستگی دارد. همچنین نحوه اثرگذاری تولید بر اشتغال را نیز تشریح خواهیم کرد.
