ترک‌های دیوار بلند تحریم نمایان شد

شمشیرها غلاف شد و اقتصاد به سیاست لبخند زد. تحریم‌کنندگان دیروز در قامت دوست مراودات تجاری و بازرگانی‌شان با تهران را از سر گرفتند. بر اساس گزارشی که از سوی وزارت بازرگانی آمریکا منتشر شده است مبادلات تجاری تهران و واشنگتن در سال 2013 که دومین سال اجرای تحریم‌های به اصطلاح سختگیرانه علیه ایران بود به رقم 5/315 میلیون دلار رسید که نسبت به سال قبل از آن با افزایش قابل توجه 24 درصدی مواجه شد. این آمار حاکی از آن است که در سال گذشته میلادی مبادلات ایران و آمریکا بالاترین رقم مبادلات دو کشور از سال2010 به بعد را به خود اختصاص داده به طوری که این آمار در سال‌های 2010، 2011 و 2012 به ترتیب 305، 234 و 253 میلیون دلار بوده است.

خط و نشان‌های واشنگتن برای رقبا

مبادلات تجاری دو کشور که عمدتاً مربوط به صادرات آمریکا به ایران است در حالی طی سال‌های اخیر روندی افزایشی داشته است که واشنگتن از کشورهای دیگر می‌خواهد تا از سطح تجارت خود با تهران بکاهند. آمریکایی‌ها که مدام از لزوم اعمال سیاست‌های سختگیرانه علیه ایران سخن می‌گویند در سال 2013 بالغ بر 3/313 میلیون دلار کالا به تهران صادر کرده‌اند که این رقم در سال قبل از آن 1/251 میلیون دلار بود.

البته با وجود رشد قابل ملاحظه صدور کالاهای آمریکایی به ایران سهم تهران از بازار واشنگتن تنها بالغ بر 2/2 میلیون دلار است که این رقم نسبت به سال قبل از آن رشد چهار‌درصدی داشته است. آمریکایی‌ها در سال 2012 نیز 1/2 میلیون دلار کالا از ایران وارد کردند که این میزان نیز نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل خود با رشد 9‌درصدی همراه بود.

انتشار گزارش وزارت بازرگانی آمریکا نسبت به رشد مبادلات بازرگانی این کشور با ایران در سال‌های اخیر به ویژه در حوزه صدور کالا این سوال را در اذهان عمومی ایجاد می‌کند که چرا مقامات آمریکایی که خود همچنان در بازار ایران حضور دارند کشورهای دیگر را از هر گونه همکاری اقتصادی با تهران منع می‌کنند آنچنان که وزیر خزانه‌داری آمریکا در مصاحبه‌ای به شرکت‌های اروپایی طرف قرارداد با ایران هشدار داد با احتیاط در خصوص رابطه با تهران اقدام کنند. «جک لیو» با انتقاد از تلاش‌های برخی از کشورهای اروپایی برای ازسرگیری مناسبات اقتصادی با ایران مدعی می‌شود: «تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال‌های اخیر شدت پیدا کرده است و همین فشارها موجب حاضر شدن تهران در پای میز مذاکره شده است.»

به نظر می‌رسد برخی از مقامات آمریکایی نگران آن هستند که با لغو برخی از تحریم‌ها، ساختار کلی محدودیت‌های اقتصادی ایران از هم بپاشد، از همین رو در تلاش هستند تا شرکت‌های بین‌المللی را از عقد قراردادهای بزرگ با تهران بر حذر دارند. این در حالی است که روزنامه فایننشال‌تایمز اخیراً از قول یک تحلیلگر اقتصادی نوشت: وقتی نمایندگان تجاری اروپایی از محل مذاکره با مقامات ایرانی خارج می‌شوند گاهی نمایندگان شرکت‌های آمریکایی را می‌بینند که وارد محل مذاکره می‌شوند. به گفته این تحلیلگر، با اینکه حضور آمریکایی‌ها فرصت‌های اروپایی‌ها را محدود خواهد کرد اما سبب دلگرمی آنها می‌شود که تحریم‌ها لغو خواهند شد.

یک بام و دوهوای آمریکا

گفته می‌شود یک شرکت آمریکایی نیز توانسته مجوزهای لازم برای صادرات کالا به ایران را به دست آورد. این شرکت موفق شده است از OFAC (واحدی در خزانه‌داری آمریکا به نام دفتر مدیریت دارایی‌های خارجی) مجوزهای لازم را کسب کند تا از مسیر دریایی کالاهای مورد نظر را به ایران بفرستد. مسوولان شرکت آمریکایی درخواست خود برای حضور در بازارهای ایران را از طریق شورای مشترک بازرگانی ایران و یونان دنبال می‌کنند. در نامه‌ای که خطاب به روسای تمامی اتاق‌های بازرگانی ارسال شده است، با اشاره به مجوز حمل و نقل دریایی که شرکت آمریکایی مذکور از سوی دولت متبوع خود کسب کرده، از همه شرکت‌های فعال در زمینه‌های کشاورزی، دارویی، تجهیزات دارویی و بیمارستانی خواسته شده است در صورت تمایل، نوع کالا و سایر نیازهای خود را در اختیار شورایی که واسطه این همکاری شده قرار دهند تا نسبت به تامین کالاها و تجهیزات مورد نظر اقدام کند. مکمل‌های دارویی و غذایی، کره بسته‌بندی‌شده، خمیر چوب شیمیایی، دستگاه‌های محرک ماهیچه قلب، اسپرم گاو، اعضای مصنوعی بدن و تخم سبزیجات برای کشت مهم‌ترین اقلام وارداتی ایران از آمریکا در 9ماهه نخست سال 92 بودند.

با اجرایی شدن مقدمات توافق ژنو بسیاری از شرکت‌های صنعتی و تولیدی دیگر آمریکایی نیز تمایل خود نسبت به سرمایه‌گذاری در ایران را اعلام کردند. از جمله این حوزه‌ها می‌توان به صنعت خودروسازی و تمایل کمپانی‌های بزرگ آمریکایی برای حضور در بازار ایران اشاره کرد. اتاق بازرگانی تازه تاسیس ایران و آمریکا در گزارشی به نام این شرکت‌ها اشاره کرده و آورده است: شرکت‌های آمریکایی فورد، جنرال‌موتورز، کرایسلر، بوئینگ، شورون و اگزون‌موبیل از جمله شرکت‌هایی هستند که درباره امکان فروش محصولات‌شان در ایران با دیپلمات‌های ایرانی حاضر در واشنگتن تماس گرفته‌اند.

خودروسازان بزرگ آمریکایی در ماه‌های اخیر به تکاپو افتاده‌اند تا به بزرگ‌ترین بازار خاورمیانه وارد شوند. جمعیت فراوان و موقعیت استراتژیک ایران فرصتی بی‌نظیر را برای خودروسازان بزرگ فراهم آورده تا با ایران به عنوان دروازه ورود به بازار منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی وارد مذاکره شوند. روزنامه‌نگار فیگارو نیز چندی پیش خبر داده بود نمایندگان شرکت‌های آمریکایی با پاسپورت سوئیسی مشغول بازاریابی برای شرکت‌های آمریکایی در ایران هستند. بر اساس این گزارش آمریکایی‌ها از طریق یکی از همسایه‌های شمالی ایران چند دستگاه کامارو به بازار ایران وارد کردند تا واکنش بازار ایران به این نشان (برند) را بسنجند. جنرال‌موتورز نیز از جمله شرکت‌هایی است که به دنبال یافتن جای پا در بازار ایران و کنار زدن رقبای اروپایی خود است. علاوه بر این شرکت خودروسازی فورد آمریکا نیز اقدامات مقدماتی خود در ایران را به پیش برده و حالا منتظر باز شدن کوچک‌ترین روزنه است تا زودتر از رقبای فرانسوی خود فعالیت در بازار ایران را از سر گیرد. به نظر می‌رسد با توجه به حضور هیات تجاری فرانسه در تهران و ابراز تمایل شرکت‌های بزرگ این کشور برای از سرگیری مناسبات اقتصادی با ایران، کمپانی‌های بزرگ آمریکایی نیز بیکار ننشینند و فشار بی‌امانی را بر مقامات واشنگتن وارد آورند تا نسبت به کاهش سطح محدودیت‌های اقتصادی ایران وارد عمل شوند یا با چراغ خاموش در پروژه‌های سرمایه‌گذاری این کشور حضور پیدا کنند.