تاریخ انتشار:
گفت و گو با دبیر سندیکای تولید‌کنندگان کاغذ و مقوا در مورد وضعیت صنعت چاپ در انتخابات
کاهش ۷۰ درصدی فروش کاغذ
طاهر شبیری، دبیر سندیکای تولید‌کنندگان کاغذ و مقواست.
طاهر شبیری، دبیر سندیکای تولید‌کنندگان کاغذ و مقواست. او در این گفت‌و‌گو به تشریح وضعیت مصرف کاغذ، به عنوان یکی از ارکان صنعت چاپ ایران اشاره می‌کند و اینکه در فضای انتخاباتی ایران، این کاندیداهای شوراهای شهر و روستا بودند که رونق نسبی به کسب‌و‌کار این صنعت آوردند. او می‌گوید فروش کاغذ در انتخابات سال جاری نسبت به چهار سال پیش 70 درصد کمتر شده و پیش‌بینی می‌کند اگر انتخابات ریاست‌جمهوری به دور دوم کشیده شود؛ فضای بهتری برای رونق فعالان صنف چاپ فراهم خواهد شد.
در ایام انتخابات بخش عمده‌ای از بار تبلیغات کاندیداها به عهده تبلیغات «مکتوب» است که با استفاده از کاغذ انجام می‌گیرد. به عبارتی نمودار استفاده از کاغذ در تبلیغات انتخاباتی نشان‌دهنده رونق فعالیت این صنف است. در انتخابات امسال صنف کاغذ تا چه حد توانست از فرصت پیش‌آمده استفاده کند؟
مصرف کاغذ برای استفاده تبلیغاتی انتخابات به دو بخش تقسیم می‌شد. تبلیغات برای انتخابات شوراها و تبلیغات برای انتخابات ریاست‌جمهوری. آنچه در فرآیند فعلی دیده می‌شود، در بخش دوم کاهش چشمگیری در مصرف کاغذ در این انتخابات به چشم می‌خورد. اما برای انتخابات شوراها مصرف کاغذ در سطح بالایی بوده و می‌توان نتیجه گرفت که فعالان صنعت چاپ در این انتخابات با وضعیت بهتری روبه‌رو بوده‌اند.
چرا انتخابات ریاست‌جمهوری برای صنعت چاپ رونق در پی نداشت؟
این موضوع چند دلیل عمده داشت. یکی اینکه روش‌های کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری به سمت شفافیت در سرمایه‌گذاری‌ها و هزینه‌ها حرکت کرده است. یک کاندیدای ریاست‌جمهوری باید برای هزینه‌کرد منابع مالی خود پاسخگو باشد. ضمن اینکه افزایش قیمت‌ها دلیل دیگری بود که منجر به کاهش مصرف کاغذ در تبلیغات شد. دلیل عمده‌تر اینکه مردم کاندیداها را می‌شناسند و کاندیداهای ریاست‌جمهوری به نسبت کسانی که در عرصه انتخابات شوراها هستند نیازی به تبلیغات کاغذی ندارند. از آن سو به دلیل اینکه این انتخابات تا‌کنون چند‌قطبی بوده هیجانات ناشی از دوقطبی بودن بیشتر است و ابزارهای تبلیغاتی بیشتر به چشم می‌خورد. بنابراین اگر انتخابات به دور دوم کشیده شود ممکن است شرایط برای صنعت چاپ بهتر از این باشد.
یعنی شما سهم بیشتری برای صنعت چاپ به تبلیغات انتخابات شورای شهر می‌دهید؟
بله، متاسفانه در شورای شهر تبلیغات مکتوب بیشتر بوده است. چون بیشتر کاندیداها ناشناس هستند و فرصت ارائه برنامه ندارند و برای اینکه خود را به مردم بشناسانند از ابزار تبلیغات کاغذی استفاده کردند.
حالا چرا می‌گویید «متاسفانه»؟
این کار من نیست که راجع به این موضوع صحبت کنم اما از یک کاندیدای انتخابات شورای شهر که فعالیت اصلی‌اش در جهت تدبیر‌اندیشی برای زیبا‌سازی شهر است؛ انتظار نمی رود پوستر تبلیغاتی‌اش از در و دیوار شهر بالا برود و شما می‌بینید که پوسترها در کجا نصب می‌شود.
شما در مورد کاهش استفاده کاندیداهای ریاست‌جمهوری از تبلیغات مکتوب صحبت کردید. آماری از میزان این کاهش دارید؟
متاسفانه آمار صنعت چاپ به روشنی در ایران وجود ندارد. اگر واردات کاغذ دست تجار حرفه‌ای بود و مانند تولید وضعیت مشخصی داشت؛ آمار هم وضعیت متفاوتی پیدا می‌کرد. اما متاسفانه نمی‌دانیم چقدر کاغذ در انبارها وجود دارد و چقدر کاغذ توسط چه گروه‌هایی وارد می‌شود.
گمرک در این باره آمارهایی ارائه می‌کند.
آمارهایی که گمرک می‌دهد نمی‌تواند متقن باشد چون کاغذهای مشخصی برای تبلیغات انتخاباتی استفاده می‌شود.
اما به هر حال می‌توان برآوردی از میزان مصرف کاغذ در انتخابات داشت؟
بله، اما قطعی نیست. بر اساس آن چیزی که ما رصد کردیم، میزان مصرف در خصوص انتخابات ریاست‌جمهوری چیزی حدود 70 درصد نسبت به سال 1388 کاهش داشته است. این کاهش مصرف در فعالیت چاپخانه‌ها بوده است. به هر حال فضا با آن زمان متفاوت هم هست. فقط یکی از کاندیداها از تبلیغات کاغذی بیشتر استفاده کرد و این نوع تبلیغات را در دستور کار قرار داد. مابقی کاندیداها از ابزارهای دیگری برای تبلیغات استفاده کردند.
این آمار که ارائه کردید قطعی است؟
خیر، ما آن بخشی را توانسته‌ایم رصد کنیم که اطلاعات آن به صورت شفاهی در اختیار ما قرار گرفته. سندیکا این کار را انجام داده تا میزان مصرف کاغذ را بسنجد و با توجه به میزان مصرف، حداقل‌های نیاز به کاغذ را برطرف کند تا با کمبود مواجه نشویم.
این را قبول دارید که در آستانه انتخابات به یکباره قیمت کاغذ رشد بالایی را تجربه کرد؟ به طور مثال در سال 1385 کاغذ، بندی 31 هزار تومان بود اما در سال 1392 این قیمت به 91 هزار تومان رسید؟
اجازه بدهید به این مقوله نگاه حرفه‌ای‌تری داشته باشیم. فصل مصرف کاغذ پاییز و آخر زمستان است. در هر فصل مصرف، چون تقاضا بالاست طبیعی است که قیمت کاغذ بالاتر می‌رود. در زمانی که کتب مدارس یا کتب کمک آموزشی چاپ می‌شود قیمت کاغذ بالا می‌رود. چون تقاضا بالا رفته است. همین طور پیش از عید به دلیل چاپ سررسید کاغذ گران می‌شود. هر چهار سال یک بار یک فصل جدید به این اوج‌گیری تقاضا اضافه می‌شود که فصل انتخابات است. این تقاضای اضافه‌ای است که در بازار به وجود می‌آید و طبیعی است.
شما پیش‌بینی می‌کنید که تبلیغات انتخاباتی در آینده از صنعت چاپ «حذف» شود؟
نه، تبلیغات مکتوب را نمی‌توان از این چرخه حذف کرد. مصنوعات مکتوب تبلیغاتی یکی از ابزارهای مهم معرفی است. در برخی جاها نگاه کردن عکس به تماشا کردن یک فیلم ترجیح داده می‌شود. این نشان می‌دهد که فرهنگ مکتوب کنار زده نمی‌شود. پیشنهاد ما این است که این نوع تبلیغات به منطق برسد. هزینه کردن در برخی بخش‌ها، بی‌منطقی است. وقتی کاندیدایی برای عرضه برنامه‌های خود زمان مناسبی دارد؛ هزینه کردن برای چاپ یک تبلیغ کاغذی کاربردی ندارد. در همان حدی که بگویند ما حضور داریم کافی است. مردم دوست دارند به کسی رای دهند که برنامه دارد. من فکر می‌کنم بهتر است از این به بعد روی برنامه‌ها کار کرد و این بخش را تقویت کرد تا برای ثبت شدن در اذهان مردم از عکس استفاده شود.
از صحبت‌های شما می‌توان این گونه نتیجه گرفت که هر چقدر تعداد کاندیداها بیشتر باشد؛ چرخه اقتصادی انتخابات بهتر عمل می‌کند؟
بله، مصرف کاغذ در انتخابات شورای شهر بسیار بالا بوده است به گونه‌ای که مصرف در این بخش رکوردهای سال 1388 را تکرار کرده است. دلیل آن هم تعدد کاندیداها بوده است. هر چقدر تعداد کاندیداها بالاتر باشد فعالیت صنایع جانبی چاپ هم بیشتر می‌شود. پایه کار در تبلیغات کاغذ است. اما برنامه‌ای برای جذب آمار وجود ندارد تا بتوان به روشنی این چرخه مالی را ارزیابی کرد. نوعی ابهام در این مورد وجود دارد. حتی خود وزارت بازرگانی میزان واردات کاغذ را به سندیکا اعلام نمی‌کند تا برای مواقع کمبود کاغذ برنامه‌ریزی کند. یعنی اتفاقی در بخشی از صنعت کشور رخ می‌دهد که این آمارها سرپوشیده بماند. هر آماری خارج از حوزه تولید با واقعیت‌ها تطابق ندارد. الان پیش‌بینی‌هایی در فعالان صنعت چاپ وجود دارد که اگر انتخابات ریاست‌جمهوری به مرحله دوم بکشد، مصرف کاغذ بالاتر می‌رود. اما من می‌گویم کاش سالی چهار مرتبه انتخابات برگزار می‌شد تا وضعیت صنعت چاپ بهتر از این می‌شد چون در حال حاضر این بخش با مشکلات زیادی روبه‌رو است. از آنجا که در صنعت چاپ، طیف عمده‌ای از فعالان اقتصادی درگیر کار می‌شوند؛ انتخابات می‌تواند رونق نسبی به وضعیت نشر و چاپ تزریق کند. در حال حاضر 84 کارخانه تولیدکننده کاغذ وجود دارد که 750 هزار تن کاغذ بسته‌بندی، حدود 40 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر و حدود 13 هزار تن کاغذ روزنامه تولید می‌کند. چرخه وسیعی از کارگران و کارمندان در این صنعت هستند که از حاشیه تولید کاغذ امرار معاش می‌کنند. به همین دلیل برنامه‌ریزی برای رونق در این بخش مهم‌تر از هر چیز است.
در ایام انتخابات بخش عمده‌ای از بار تبلیغات کاندیداها به عهده تبلیغات «مکتوب» است که با استفاده از کاغذ انجام می‌گیرد. به عبارتی نمودار استفاده از کاغذ در تبلیغات انتخاباتی نشان‌دهنده رونق فعالیت این صنف است. در انتخابات امسال صنف کاغذ تا چه حد توانست از فرصت پیش‌آمده استفاده کند؟
مصرف کاغذ برای استفاده تبلیغاتی انتخابات به دو بخش تقسیم می‌شد. تبلیغات برای انتخابات شوراها و تبلیغات برای انتخابات ریاست‌جمهوری. آنچه در فرآیند فعلی دیده می‌شود، در بخش دوم کاهش چشمگیری در مصرف کاغذ در این انتخابات به چشم می‌خورد. اما برای انتخابات شوراها مصرف کاغذ در سطح بالایی بوده و می‌توان نتیجه گرفت که فعالان صنعت چاپ در این انتخابات با وضعیت بهتری روبه‌رو بوده‌اند.
چرا انتخابات ریاست‌جمهوری برای صنعت چاپ رونق در پی نداشت؟
این موضوع چند دلیل عمده داشت. یکی اینکه روش‌های کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری به سمت شفافیت در سرمایه‌گذاری‌ها و هزینه‌ها حرکت کرده است. یک کاندیدای ریاست‌جمهوری باید برای هزینه‌کرد منابع مالی خود پاسخگو باشد. ضمن اینکه افزایش قیمت‌ها دلیل دیگری بود که منجر به کاهش مصرف کاغذ در تبلیغات شد. دلیل عمده‌تر اینکه مردم کاندیداها را می‌شناسند و کاندیداهای ریاست‌جمهوری به نسبت کسانی که در عرصه انتخابات شوراها هستند نیازی به تبلیغات کاغذی ندارند. از آن سو به دلیل اینکه این انتخابات تا‌کنون چند‌قطبی بوده هیجانات ناشی از دوقطبی بودن بیشتر است و ابزارهای تبلیغاتی بیشتر به چشم می‌خورد. بنابراین اگر انتخابات به دور دوم کشیده شود ممکن است شرایط برای صنعت چاپ بهتر از این باشد.
یعنی شما سهم بیشتری برای صنعت چاپ به تبلیغات انتخابات شورای شهر می‌دهید؟
بله، متاسفانه در شورای شهر تبلیغات مکتوب بیشتر بوده است. چون بیشتر کاندیداها ناشناس هستند و فرصت ارائه برنامه ندارند و برای اینکه خود را به مردم بشناسانند از ابزار تبلیغات کاغذی استفاده کردند.
حالا چرا می‌گویید «متاسفانه»؟
این کار من نیست که راجع به این موضوع صحبت کنم اما از یک کاندیدای انتخابات شورای شهر که فعالیت اصلی‌اش در جهت تدبیر‌اندیشی برای زیبا‌سازی شهر است؛ انتظار نمی رود پوستر تبلیغاتی‌اش از در و دیوار شهر بالا برود و شما می‌بینید که پوسترها در کجا نصب می‌شود.
شما در مورد کاهش استفاده کاندیداهای ریاست‌جمهوری از تبلیغات مکتوب صحبت کردید. آماری از میزان این کاهش دارید؟
متاسفانه آمار صنعت چاپ به روشنی در ایران وجود ندارد. اگر واردات کاغذ دست تجار حرفه‌ای بود و مانند تولید وضعیت مشخصی داشت؛ آمار هم وضعیت متفاوتی پیدا می‌کرد. اما متاسفانه نمی‌دانیم چقدر کاغذ در انبارها وجود دارد و چقدر کاغذ توسط چه گروه‌هایی وارد می‌شود.
گمرک در این باره آمارهایی ارائه می‌کند.
آمارهایی که گمرک می‌دهد نمی‌تواند متقن باشد چون کاغذهای مشخصی برای تبلیغات انتخاباتی استفاده می‌شود.
اما به هر حال می‌توان برآوردی از میزان مصرف کاغذ در انتخابات داشت؟
بله، اما قطعی نیست. بر اساس آن چیزی که ما رصد کردیم، میزان مصرف در خصوص انتخابات ریاست‌جمهوری چیزی حدود 70 درصد نسبت به سال 1388 کاهش داشته است. این کاهش مصرف در فعالیت چاپخانه‌ها بوده است. به هر حال فضا با آن زمان متفاوت هم هست. فقط یکی از کاندیداها از تبلیغات کاغذی بیشتر استفاده کرد و این نوع تبلیغات را در دستور کار قرار داد. مابقی کاندیداها از ابزارهای دیگری برای تبلیغات استفاده کردند.
این آمار که ارائه کردید قطعی است؟
خیر، ما آن بخشی را توانسته‌ایم رصد کنیم که اطلاعات آن به صورت شفاهی در اختیار ما قرار گرفته. سندیکا این کار را انجام داده تا میزان مصرف کاغذ را بسنجد و با توجه به میزان مصرف، حداقل‌های نیاز به کاغذ را برطرف کند تا با کمبود مواجه نشویم.
این را قبول دارید که در آستانه انتخابات به یکباره قیمت کاغذ رشد بالایی را تجربه کرد؟ به طور مثال در سال 1385 کاغذ، بندی 31 هزار تومان بود اما در سال 1392 این قیمت به 91 هزار تومان رسید؟
اجازه بدهید به این مقوله نگاه حرفه‌ای‌تری داشته باشیم. فصل مصرف کاغذ پاییز و آخر زمستان است. در هر فصل مصرف، چون تقاضا بالاست طبیعی است که قیمت کاغذ بالاتر می‌رود. در زمانی که کتب مدارس یا کتب کمک آموزشی چاپ می‌شود قیمت کاغذ بالا می‌رود. چون تقاضا بالا رفته است. همین طور پیش از عید به دلیل چاپ سررسید کاغذ گران می‌شود. هر چهار سال یک بار یک فصل جدید به این اوج‌گیری تقاضا اضافه می‌شود که فصل انتخابات است. این تقاضای اضافه‌ای است که در بازار به وجود می‌آید و طبیعی است.
شما پیش‌بینی می‌کنید که تبلیغات انتخاباتی در آینده از صنعت چاپ «حذف» شود؟
نه، تبلیغات مکتوب را نمی‌توان از این چرخه حذف کرد. مصنوعات مکتوب تبلیغاتی یکی از ابزارهای مهم معرفی است. در برخی جاها نگاه کردن عکس به تماشا کردن یک فیلم ترجیح داده می‌شود. این نشان می‌دهد که فرهنگ مکتوب کنار زده نمی‌شود. پیشنهاد ما این است که این نوع تبلیغات به منطق برسد. هزینه کردن در برخی بخش‌ها، بی‌منطقی است. وقتی کاندیدایی برای عرضه برنامه‌های خود زمان مناسبی دارد؛ هزینه کردن برای چاپ یک تبلیغ کاغذی کاربردی ندارد. در همان حدی که بگویند ما حضور داریم کافی است. مردم دوست دارند به کسی رای دهند که برنامه دارد. من فکر می‌کنم بهتر است از این به بعد روی برنامه‌ها کار کرد و این بخش را تقویت کرد تا برای ثبت شدن در اذهان مردم از عکس استفاده شود.
از صحبت‌های شما می‌توان این گونه نتیجه گرفت که هر چقدر تعداد کاندیداها بیشتر باشد؛ چرخه اقتصادی انتخابات بهتر عمل می‌کند؟
بله، مصرف کاغذ در انتخابات شورای شهر بسیار بالا بوده است به گونه‌ای که مصرف در این بخش رکوردهای سال 1388 را تکرار کرده است. دلیل آن هم تعدد کاندیداها بوده است. هر چقدر تعداد کاندیداها بالاتر باشد فعالیت صنایع جانبی چاپ هم بیشتر می‌شود. پایه کار در تبلیغات کاغذ است. اما برنامه‌ای برای جذب آمار وجود ندارد تا بتوان به روشنی این چرخه مالی را ارزیابی کرد. نوعی ابهام در این مورد وجود دارد. حتی خود وزارت بازرگانی میزان واردات کاغذ را به سندیکا اعلام نمی‌کند تا برای مواقع کمبود کاغذ برنامه‌ریزی کند. یعنی اتفاقی در بخشی از صنعت کشور رخ می‌دهد که این آمارها سرپوشیده بماند. هر آماری خارج از حوزه تولید با واقعیت‌ها تطابق ندارد. الان پیش‌بینی‌هایی در فعالان صنعت چاپ وجود دارد که اگر انتخابات ریاست‌جمهوری به مرحله دوم بکشد، مصرف کاغذ بالاتر می‌رود. اما من می‌گویم کاش سالی چهار مرتبه انتخابات برگزار می‌شد تا وضعیت صنعت چاپ بهتر از این می‌شد چون در حال حاضر این بخش با مشکلات زیادی روبه‌رو است. از آنجا که در صنعت چاپ، طیف عمده‌ای از فعالان اقتصادی درگیر کار می‌شوند؛ انتخابات می‌تواند رونق نسبی به وضعیت نشر و چاپ تزریق کند. در حال حاضر 84 کارخانه تولیدکننده کاغذ وجود دارد که 750 هزار تن کاغذ بسته‌بندی، حدود 40 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر و حدود 13 هزار تن کاغذ روزنامه تولید می‌کند. چرخه وسیعی از کارگران و کارمندان در این صنعت هستند که از حاشیه تولید کاغذ امرار معاش می‌کنند. به همین دلیل برنامه‌ریزی برای رونق در این بخش مهم‌تر از هر چیز است.
دیدگاه تان را بنویسید