غول پوشالی

در سال‌های نه‌چندان دور کنکور همانند سدی بود که عبور موفقیت‌آمیز از آن اوج آرزوهای یک داوطلب محسوب می‌شد و سرنوشت آینده داوطلبان به شدت در گرو قبولی در این رویداد مهم بود. چه جوانانی که برای شکستن این سد سال‌ها عنوان پشت‌کنکوری را یدک کشیدند و در این راه آسیب‌های روحی زیادی را متحمل شدند.
رقابت شدید کنکوری‌های دهه 80 در دهه 90 تبدیل به جدالی برای یافتن شغل شد، انگار نسل دهه شصتی که در دوران کودکی خود با جنگ بزرگ شده و با بحران‌های ناشی از آن دست و پنجه نرم کردند، در همه مقاطع زندگی باید برای رسیدن به اهداف خود سخت بجنگند. در سال‌های اخیر اما کنکور دیگر آن غول ترسناک دهه گذشته نیست.
در آسان شدن کنکور ذکر همین نکته کافی است که بر اساس اعلام سازمان سنجش، در برخی از رشته‌ها داوطلبی که حتی سر جلسه کنکور به هر دلیلی حاضر نشد نیز در نهایت می‌تواند در دانشگاه پذیرفته شود. کاهش تعداد داوطلبان از یک‌سو و افزایش چشمگیر ظرفیت دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی از سوی دیگر باعث شده در رشته‌های علوم ریاضی و علوم انسانی بیش از 100 هزار صندلی خالی وجود داشته باشد. صندلی‌هایی که همین چندی پیش نشستن بر روی آن حسرت بسیاری از نسل جوان بود. بر اساس آمار سازمان سنجش، در حالی تعداد شرکت‌کنندگان کنکور امسال کمترین میزان در یک دهه اخیر بوده که ظرفیت پذیرش داوطلبان در دانشگاه‌ها نزدیک به بیشترین مقدار بوده است. از لحاظ آماری و با تقسیم تعداد ظرفیت به تعداد شرکت‌کننده‌ها (که البته ظرفیت رشته تجربی هم کمتر از تعداد شرکت‌کننده‌ها بوده) می‌توان شانس قبولی در کنکور امسال را نزدیک به 90 درصد دانست که از این لحاظ کنکور امسال را ساده‌ترین کنکور از لحاظ رقابت طی یک دهه اخیر معرفی می‌کند. البته ذکر این نکته خالی از لطف نخواهد بود که تنها 17 درصد از کل ظرفیت دانشگاه‌های ایران را رشته‌های روزانه تشکیل می‌دهند و در صورت قبولی در رشته‌های نوبت شبانه، پیام‌نور، غیرانتفاعی، بین‌الملل و مجازی که بیش از 80 درصد ظرفیت را شامل می‌شوند باید پول پرداخت. همه اینها به جز ظرفیت دانشگاه آزاد است که آن را هم باید به میزان پذیرش دانشجویان اضافه کرد.
نمودار تعداد شرکت‌کنندگان و ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها در یک دهه اخیر نشان می‌دهد که هر سال بر تعداد متقاضیان ورود به دانشگاه افزوده شده و از سوی دیگر ظرفیت دانشگاه‌ها نیز در حال افزایش است.
علاوه بر کاهش تعداد شرکت‌کنندگان، مرور آمار مختلف نکات جالبی را نشان می‌دهد که بررسی آنها خالی از لطف نخواهد بود. به عنوان مثال هجوم داوطلبان کنکور در دهه 80 به سمت رشته ریاضی به دلایل فرهنگی و اجتماعی و تحصیلی مختلف باعث شد تا تنها چند سال بعد فارغ‌التحصیلان این رشته که اغلب مهندس بودند به دلیل اشباع بازار کار در یافتن فرصت شغلی با مشکل مواجه شوند، از سوی دیگر رقابت تقریباً آسان‌تر در رشته تجربی و پس از آن موقعیت شغلی و اجتماعی فوق‌العاده مشاغل مربوط به رشته تجربی به خصوص پزشکی و داروسازی و به طور کلی مشاغل بالینی باعث شود تا تقاضا برای این رشته به شدت نسبت به دو رشته علوم انسانی و ریاضی بیشتر شود. شاید طعنه‌آمیزترین پیامی که کنکور سال 1395 برای مسوولان نظام آموزشی ما داشت رتبه نخست کنکور تجربی داد. او دانشجوی سال آخر مهندسی برق شریف بود.
باید منتظر ماند و دید که آیا کنکوری‌های امسال در مسیر رسیدن به شغل هم با همین راحتی مواجه خواهند بود یا شرایط به گونه‌ای رقم خورد که این نسل نیز طعم سختی را بچشند.