آمار رسمی یا غیررسمی؟

به تازگی برخی از مسوولان اقتصادی، در اظهارات خود به تفاوت «آمار رسمی» از نقدینگی، با «آمار واقعی» این متغیر اشاره کرده‌اند. به عنوان مثال وزیر اقتصاد در مراسمی که آمار نقدینگی500 هزار میلیارد‌تومانی را اعلام می‌کرد، به تفاوت نقدینگی واقعی اقتصاد ایران با این رقم اشاره کرد و افزود: « نقدینگی500 هزار میلیارد‌تومانی، در واقع بخش قابل شناسایی این متغیر است و حجم واقعی نقدینگی بیش از600 هزار میلیارد تومان است.» طیب‌نیا دلیل این تفاوت را «وجود موسسات غیرمجاز و بازار غیر‌متشکل پولی» دانسته بود که با عملیات بانکی به دور از نظارت خود، نقشی مشابه بانک‌ها را دارند. رئیس کل بانک مرکزی نیز در اظهاراتی، این موضوع را تایید کرده بود. مطابق نظریات اقتصادی، بانک‌های تجاری با عملیات دریافت سپرده و اعطای تسهیلات خود، باعث «تکاثر پولی» می‌شوند. به عنوان مثال بانک‌های رسمی ایران، با عملیات خود، میزان 100هزار میلیارد‌تومانی پایه پولی را به نقدینگی510 هزار میلیارد‌تومانی در حال گردش در اقتصاد تبدیل کرده‌اند. اما موسسات و اشخاص دیگری نیز هستند که در بخش‌های پنهان اقتصاد، همین نقش را بر عهده گرفته‌اند. می‌توان گفت با احتساب این موسسات، میزان «ضریب فزاینده پولی» نیز به جای رقم حدوداً 1/5 فعلی، تا حدود عدد شش افزایش خواهد یافت. این موضوع بیانگر یکی از دشواری‌های سیاستگذاری پولی در کشور است، چرا که نه‌تنها بانک مرکزی روی اساسی‌ترین متغیرهای پولی «کنترل» لازم را ندارد، بلکه اطلاعات دقیقی نیز از مقادیر این شاخص‌ها در اختیار این نهاد نیست.