درس‌های بحران

 مرتضی مرادی: وقتی که یک اقتصاد با بحران مواجه می‌شود، پیامدهای آن درس‌های بسیار بزرگی برای سه گروه از افراد دارند؛ مردم، سیاستگذاران و اقتصاددانان. بحران‌های اقتصادی انتظارات مردم را در آینده شکل می‌دهند. مردم از بحران‌های اقتصادی می‌آموزند که تا چه حد می‌توانند به سیاستگذاران اعتماد کنند و چگونه باید در شرایط نامساعد اقتصادی تا حد ممکن جلوی ضرر و زیان را بگیرند. بحران اقتصادی می‌تواند به سیاستگذاران بیاموزد که چگونه در آینده مجدداً اشتباهات گذشته را تکرار نکنند. البته سیاستگذاران همیشه از بحران‌ها درس نمی‌گیرند. روسیه در دهه 90 میلادی دو بار دچار بحران اقتصادی شد و از همین‌رو در سال 2014 که از سوی ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا تحریم شد، چون آموخته بود که نباید بگذارد کسری بودجه دولت افزایش یابد، توانست مانع از فروپاشی اقتصادش شود. از طرفی اردوغان از بحران‌های ارزی گذشته ترکیه درس نگرفت و بعد از اینکه در سال 2014 به ریاست‌جمهوری رسید، با سیاستگذاری غلط، دخالت بیش از حد در کار بانک مرکزی و بی‌توجهی به توصیه‌های اقتصاددانان جرقه بحران پولی را زد. البته سیاست‌های اردوغان قبل از سال 2014 و زمانی که نخست‌وزیر بود نیز ترکیه را وارد مسیر بحران کرده بود.

در این گزارش به این سوالات پاسخ می‌دهیم که بحران‌های اقتصادی چه درس‌هایی برای مردم دارد، این درس‌ها چه تاثیری بر رفتار مردم می‌گذارد و همچنین انتظارات مردم نسبت به اوضاع اقتصادی و انتظارات آنان از سیاستگذاران در طول زمان و با تجربه بحران‌های اقتصادی چگونه تغییر می‌کند؟ همچنین اینکه بحران‌های اقتصادی چه درس‌هایی را برای سیاستمداران دارد؟ چرا در تعدادی از کشورها سیاستگذاران یک‌بار از دو سوراخ گزیده نمی‌شوند و در تعدادی از کشورها برعکس چنین چیزی اتفاق می‌افتد و سیاستگذاران مرتب خطاهای پیشین خود را تکرار می‌کنند؟ به علاوه اینکه بحران‌های اقتصادی چگونه روی علم اقتصاد تاثیر می‌گذارد و آکادمیسین‌ها چه واکنشی به بحران‌های اقتصادی دارند؟