در دام بحران‌ها
علی ربیعی و بنگاه‌های پردردسر وزارت کار
شاید علی ربیعی آن زمان که قرار بود برنامه‌های پیشنهادی خود برای تصدی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را به مجلس ارائه کند هرگز فکرش را هم نمی‌کرد روزی مجبور باشد برای پیگیری یک حادثه دلخراش به چین سفر کند.
علی ربیعی پیش از اینکه در دولت دوازدهم مجدداً وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی شود از این حیث مورد نقد بود که بیشتر از اشتغال، به دنبال سیاست‌های حمایتی دولت بوده است. او یک روز متولی توزیع سبد کالا به اقشار ضعیف جامعه بود، روز دیگر باید اقشار واقعی نیازمند دریافت یارانه نقدی را شناسایی می‌کرد و یک روز هم از برنامه‌های حمایتی برای اقشار ناتوان جامعه سخن می‌گفت. حتی زمانی که قرار بوده ربیعی در حوزه اشتغال‌زایی سیاستی را دنبال کند، به دنبال طرح‌هایی مانند مشاغل روستایی و کارورزی برای جامعه کوچکی از بیکاران کشور بود. با این حال در سال 96 علی ربیعی بیشتر از این مسائل به واسطه دو حادثه در رسانه‌ها مطرح شد. لحظات اشک ریختن او هنگام مکالمه تلفنی با اقوام قربانیان حادثه سانچی یا حضور او در آیین گرامیداشت جانباختگان حادثه سقوط هواپیمای تهران-یاسوج تصاویری است که از ربیعی در رسانه‌ها نقش بست.
شاید علی ربیعی آن زمان که قرار بود برنامه‌های پیشنهادی خود برای تصدی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را به مجلس ارائه کند هرگز فکرش را هم نمی‌کرد روزی مجبور باشد برای پیگیری اتفاقات یک حادثه دلخراش به چین سفر کند یا اینکه با حالت شرمندگی و افسوس در جمعی حاضر شود که عزیزان خود را در یک سانحه هواپیمایی از دست دادند یا اینکه روزی نگران باشد به خاطر سقوط یک هواپیما نمایندگان مجلس بخواهند او را استیضاح کنند.
شنبه ۱۶ دی‌ماه سال 96 کشتی سانچی متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران که قرار بود میعانات گازی را به داسان کره جنوبی منتقل کند با یک کشتی فله‌بر چینی در سواحل چین برخورد کرد و در این حادثه ۳۰ ایرانی و دو تبعه بنگلادشی جان خود را از دست دادند. شش روز پس از این حادثه علی ربیعی به عنوان مسوول کمیته ویژه رسیدگی به حادثه نفتکش سانچی عازم چین شد. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که ریاست کمیته پیگیری نفتکش سانچی را برعهده داشت در این مورد گفت: «اتفاق پیش‌آمده آنقدر عظیم بود که بنده خارج از عرف دیپلماتیکم عمل کردم و بدون پروتکل در اتاق عملیات چین حضور یافتم.» در همین حال در رسانه‌های مختلف اعلام شد به دلیل اینکه بخش اعظم سهام شرکت ملی نفتکش متعلق به سازمان تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری است، علی ربیعی به عنوان مهم‌ترین مقام ارشد مرتبط و مسوول مستقیم بالادستی متولی اصلی پیگیری مباحث مرتبط با این حادثه و ساماندهی تیم امداد و رابط با سایر کشورها شده است. روابط عمومی وزارت نفت 26 دی‌ماه اعلام کرد: «شرکت ملی نفتکش ایران سال‌ها پیش از وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران منفک و سهام عمده و اداره آن به مجموعه‌های تحت مدیریت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی واگذار شده است.» اما این تنها حادثه‌ای نبود که ربیعی به واسطه شرکت‌های زیرمجموعه وزارتخانه تحت صدارتش باید به افکار عمومی پاسخ می‌داد. 29 بهمن‌ماه سال 96 نیز اتفاقی دیگر برای یکی از شرکت‌های زیرمجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی رخ داد. طبق گزارش ایرنا، ساعت هشت صبح این روز پرواز شماره 3704 شرکت هواپیمایی آسمان با 60 مسافر و شش خدمه پروازی، تهران را به مقصد یاسوج ترک کرد اما پس از 55 دقیقه از صفحه رادار مرکز کنترل خارج شد و در ارتفاعات چهار هزار‌متری دنا در 14 مایلی فرودگاه یاسوج سقوط کرد. این اتفاق برای هواپیمای شرکت آسمان در حالی است که به گفته سلمان خدادادی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس، شرکت هواپیمایی آسمان جزو شرکت‌های وابسته به سازمان بازنشستگی کشوری است که زیر نظر وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی فعالیت می‌کند. به همین دلیل ربیعی این بار نیز مجبور شد درباره این حادثه توضیحاتی را بیان و مساله را پیگیری کند. ربیعی در حاشیه آیین گرامیداشت جانباختگان حادثه سقوط هواپیمای تهران-یاسوج توضیح داد: «هواپیمای سقوط‌کرده از نظر فنی تا پیش از سقوط هیچ مشکلی نداشت و همه جوانب فنی کار را رعایت کرده و به‌تازگی تعمیر و اورهال شده بود. خلبان این حادثه نیز از استادان خلبانی کارکشته و ماهر و آموزش‌دهنده خلبانان جوان بود. بنابراین نمی‌توان به‌راحتی از خطای انسانی در این حادثه تلخ سخن گفت.» با این حال در آخرین روز بهمن‌ماه غلامرضا تاجگردون، نماینده مجلس، از طرح استیضاح وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، به دلیل عدم توانایی در اداره امور بنگاه‌های وابسته به آن وزارتخانه از قبیل شستا، هواپیمایی آسمان، کشتیرانی و تقدیم آن به هیات رئیسه مجلس خبر داد. از سه عللی که تاجگردون به آنها اشاره کرده، شاید تنها بحث شستا (شرکت‌های سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی) برای ربیعی و دولت دوازدهم قابل پیش‌بینی بود. این موضوع آنقدر اهمیت داشت که 24 مردادماه سال 96 رئیس‌جمهور در دفاع از کابینه پیشنهادی خود در صحن علنی مجلس گفته بود با ربیعی به طور مفصل در بخش صندوق‌ها و شستا صحبت کرده و ربیعی قصد دارد در این حوزه برنامه‌هایی را اجرا کند. پس از اخذ رای اعتماد ربیعی از نماینده‌های مجلس او هرچند در چند مصاحبه از داشتن برنامه ویژه برای شستا سخن گفت اما شاید مهم‌ترین اقدام او در این زمینه ابلاغ دستوهای ۹گانه‌اش به مدیران هلدینگ‌های شستا بود. او در جلسه 17 آبان‌ماه خود با اعضای هیات مدیره و مدیران هلدینگ‌های شستا دستوراتی مانند کاهش تصدی‌گری بنگاه‌ها، اصلاح و ارتقای بهره‌وری شرکت‌ها، تقویت انضباط مالی، پایبندی به شفافیت، اتکا به مدیریت شایسته‌سالار، گسترش فعالیت‌های بین‌المللی، به‌کارگیری نخبگان علمی، جلوگیری از اتلاف سرمایه و پرهیز از انتصاب ذی‌نفوذان سیاسی و اقتصادی به سمت‌های مدیریتی را ابلاغ کرد. اما قطعاً چنین ماموریت‌هایی در کوتاه‌مدت نتیجه قابل بیانی نخواهد داشت و باید دید در آینده چه دستاوردهایی می‌تواند داشته باشد.
اما به جز این موارد، دام دیگر مقابل متصدی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بحث صندوق‌های بازنشستگی بوده که باعث شده بازنشستگان ناراضی برای ابراز گلایه خود چند مرتبه‌ای جلوی ساختمان این وزارتخانه تجمع کنند. البته در این مورد نیز به نظر می‌رسد آمادگی‌هایی وجود داشت. ربیعی در روز اخذ رای اعتماد از مجلس گفته بود: «وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیشترین تعامل را با اقشار مختلف جامعه دارد و طبیعی است بیش از هر وزارتخانه دیگری به چشم بیاید و مورد نقد قرار بگیرد.» سپس وی به بحران‌هایی مانند بحران صندوق‌های بازنشستگی اشاره و عنوان کرده بود چنین مساله‌ای مورد توجه هیات دولت، مجلس و قوه قضائیه است و در این حوزه، کانون حل آن وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. به همین دلیل هشتم اسفندماه پس از تجمع گروهی از بازنشستگان مقابل ساختمان وزارت کار، ربیعی در جمع آنان حاضر شد و (طبق گزارش روابط عمومی این وزارتخانه) پس از بیان توضیحاتی درباره برنامه‌هایش برای حل مشکلات صندوق‌های بازنشستگی خطاب به معترضان گفت: «من حرف شما را گوش می‌دهم، به شما حق می‌دهم و امور شما را پیگیری می‌کنم.» اما آیا ربیعی می‌تواند مقابل بحران‌های پیش‌بینی‌شده و نشده بنگاه‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه وزارت کار برنامه‌های قابل قبولی را اجرا کند؟ مشغولیت او به مسائل بنگاه‌های زیرمجموعه وزارت کار چه آسیب‌هایی به همراه دارد و آیا او را از توجه کردن به وظایف اصلی این وزارتخانه بازنمی‌دارد؟
