ردپای بانکی برجام

اوایل سال جاری سخنان رئیس‌کل بانک مرکزی پیرامون برجام وضعیت نظام بانکی را در کانون توجه قرار داد. ولی‌الله سیف در سخنرانی‌اش در آمریکا دستاورد اقتصادی برجام را برای ایران «تقریباً هیچ» خواند. این صحبت‌های بالاترین مقام نظام بانکی کشور نگرانی‌ها در برقراری ارتباط بانک‌های ایرانی در سطح بین‌الملل را دامن زد و جنجال‌سازی مخالفان دولت این تصور را به وجود آورد که برجام در بخش بانکی شکست‌خورده است. اما اکنون در حدود یک ماه مانده به اولین سالگرد اجرای برجام خبرهای مختلفی پیرامون توسعه روابط بانکی با بانک‌های اروپایی و گشایش اعتبار از سوی اروپایی‌ها در برخی بخش‌های اقتصادی به گوش رسیده است. اخیراً بلومبرگ خبر داده که آلمان با گشایش خط اعتباری 2 /1 میلیارد‌یورویی بانک kfw به ایران با هدف سرمایه‌گذاری در پروژه ریلی موافقت کرده است. یک مقام رسمی به بلومبرگ با اعلام این خبر گفته است: وام اعطایی بانک آلمانی به ایران کمک خواهد کرد تا خط مواصلاتی ریلی تهران-مشهد را توسعه دهد. بانک‌های آلمانی همچنین موافقت خود را با سرمایه‌گذاری در طرح‌های نیروگاهی ایران اعلام کرده‌اند. اعلام این گشایش بانکی به نسبت بزرگ در کنار خبرهایی مبنی بر توسعه روابط بانکی ایران با بانک‌های اروپایی این روزها باعث شده است تا امیدواری‌ها نسبت به عادی شدن روابط بانکی و اتصال بانک‌های ایرانی به نظام مالی جهانی در این مقطع از اجرای برجام افزایش یابد. اگرچه پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به نگرانی‌ها در مورد سرنوشت برجام دامن زده شده و برخی از شکست برجام سخن می‌گویند. با این حال به تازگی رئیس‌کل بانک مرکزی از توسعه روابط با بانک‌های اروپایی خبر داده است. به گفته ولی‌الله سیف پس از اجرای برجام به تدریج موفق شده‌ایم با برخی از بانک‌های اروپایی، به ویژه بانک‌های کشورهای فرانسه،‌ سوئیس، آلمان، هلند، اتریش و ایتالیا روابط خود را ارتقا و تعمیق دهیم. البته انتشار این خبرهای خوشایند در حوزه بانکی در حالی است که همچنان مشکلات بانک‌های ایرانی در اتصال به نظام مالی جهانی پابرجا هستند. طی یک دهه گذشته تحریم‌ها علیه نظام بانکی کشور باعث شده‌اند بانک‌هایمان در زمینه مقررات بانکداری بین‌المللی، استانداردها و رویه‌های جهانی با عقب‌ماندگی مواجه شوند. با این حال گفته می‌شود با پیگیری‌هایی که بانک مرکزی در یک سال گذشته انجام داده است روابط کارگزاری در حال احیا‌ شدن است. معاون ارزی بانک مرکزی به تازگی از احیای روابط کارگزاری بانک‌ها خبر داده و گفته است خلأ روابط بانکی گذشته تا حدود بسیار زیادی جبران شده است و در حال حاضر بانک‌های ایران بیش از 614 رابطه کارگزاری با 230 بانک بین‌المللی ایجاد کرده‌اند. اگرچه رشد کمی روابط کارگزاری به معنای گشایش در نظام بانکی نیست، برقراری کارگزاری با بانک‌های بزرگ در سطح بین‌المللی از اهمیت برخوردار است. با وجود این توسعه روابط بانکی ایران عمدتاً با بانک‌های کوچک اروپایی شکل گرفته است که به گفته برخی کارشناسان نظام بانکی چندان در برقراری روابط بانکی در سطح بین‌المللی اثرگذار نیستند و امید می‌رود ادامه تلاش‌های بانک مرکزی بر توسعه روابط بانکی در اروپا به برقراری ارتباط با بانک‌های بزرگ اروپایی منجر شود.