فرصتی برای حضور پررنگ ایران

اقتصاد ایران به دنبال یک هدف بسیار بزرگ برای تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد جهان با بالا بردن ظرفیت تولید فولاد خام به 55 میلیون تن در سال، به عنوان بخشی از اهداف پیش‌بینی‌شده در سند چشم‌انداز ملی 1404 است. دولت و بخش خصوصی با ایجاد کارخانه‌های تولید فولاد و مواد خام در سراسر کشور در این مسیر حرکت می‌کند.  صنعت فولاد ایران بعد از برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی برای افزایش توان تولید و صادراتش تلاش زیادی کرد. تلاش برای جذب سرمایه‌های خارجی و یافتن بازارهایی که محصولات تولیدی ایران را جذب کند از مهم‌ترین سیاست‌هایی بود که در این سال‌ها پیگیری شد. اما این پایان کار نیست و صنعت فولاد  نیاز به جذب سرمایه برای ارتقای تکنولوژی و افزایش حجم تولید خود دارد و در این مسیر قدم بر می‌دارد. به گزارش اتحادیه جهانی فولاد در پنج ماه اول سال گذشته میلادی ایران ۸۱۵۹ میلیون تن فولاد تولید کرد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۹۴۴ هزار تن افزایش داشته است. تولید فولاد ایران که در نیمه نخست سال 2015 بالغ بر 16 میلیون تن گزارش شده بود در سال 2016 به 19 میلیون تن افزایش یافته است. رشد 7 /13‌درصدی تولید فولاد ایران طی نیمه نخست سال 2017 در حالی که تولید فولاد جهان در این دوره تنها 5 /4‌درصد رشد داشته و به 836 میلیون تن رسیده، نشان از ورود قدرتمند ایران به بازار فولاد است. نمودار همراه افزایش میزان تولید فولاد در 36 سال گذشته را نشان می‌دهد. این افزایش و پیشی گرفتن از قدرت‌هایی مانند چین و هند، نشان از یک بازار عظیم در آینده است، صنعتی که با مزیت‌های خود در داخل می‌تواند در بازارهای جهانی خوش بدرخشد.

مزیت در مواد انرژی مواد اولیه

غالب تولید سنگ‌آهن ایران در اختیار سایت‌های دولتی از ‌جمله شرکت‌های چادرملو، گل‌گهر، سنگ‌آهن مرکزی بافق و سنگ‌آهن سنگان است که حدود 90 درصد تولید سنگ‌آهن کشور در اختیار این چند شرکت است و بقیه در دست معادن خصوصی که در قسمت‌های خراسان (سنگان و خواف)، کرمان، یزد، زنجان و آذربایجان شرقی است. اکثر تولیدات این شرکت‌های بزرگ برای صنعت فولاد داخلی به مصرف می‌رسد که شرکت‌های فولاد مبارکه، ذوب‌آهن، فولاد خوزستان، هرمزگان، خراسان جزو بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان این ماده اولیه و جزو بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد کشور هستند.

در مقایسه قیمت سنگ‌آهن در ایران می‌توان به این نکته پی برد که سنگ‌ آهن و وفور آن در کشور یک عامل بسیار مهم در جهت مزیت این صنعت در کشور است. چین با 628 میلیون تن حجم واردات سنگ‌آهن، حدود 70 درصد از سهم مصرف سنگ‌آهن آن از سوی شرکت گل‌گهر تامین می‌‌شود که نشان از مزیت نسبی این ماده در کشور است. در دسترس بودن نیروی کار و انرژی از بزرگترین مزیت‌های موجود در ایران برای صنعت فولاد بر شمرده می شود.

فولاد و سرمایه‌گذاری خارجی

بنا بر نظر کارشناسان و فعالان حوزه فولاد کشور، دستیابی به ظرفیت ۵۵ میلیون‌تنی فولاد در افق ۱۴۰۴ نیازمند سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد‌دلاری است که حدود ۱۵ میلیارد دلار آن در زیرساخت و حمل‌ونقل باید صرف شود. بر اساس برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت تا پایان امسال ظرفیت تولید فولاد کشور به حدود ۳۲ میلیون تن می‌رسد که تا رقم پیش‌بینی‌شده برای سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ باید ۲۳ میلیون تن ظرفیت‌سازی صورت گیرد.

ظرفیت سرمایه‌گذاری خارجی در کشور نیز بسیار مناسب است و می‌توان گفت که صنعت فولاد با مزیت مواد اولیه و انرژی در دسترس می‌تواند قدم بزرگی بردارد.

صعود سنگ‌آهن

بازار جهانی سنگ‌آهن تجربه یک روند متلاطم در 15 سال گذشته داشته است. به عنوان مثال کاهش قیمت سنگ‌آهن از اوج 170 دلار در هر تن در سال 2012 به پایین‌ترین نرخ 38 دلار در هر تن در اواخر سال 2015 را داشته‌ایم.

 قیمت‌ها کمی در سال 2016 بهبود یافت و با افزایش 62 درصدی قیمت سنگ‌آهن چین در سال گذشته قیمت‌ سنگ‌آهن به رقم بالایی رسید. بر اساس اطلاعات ارائه‌شده از سوی انجمن فولاد چین، پیش‌بینی‌ها کاهش قیمت سنگ‌آهن در سال 2018 را نشانه گرفته است.

این چشم‌انداز ناشی از این واقعیت است که در طول پنج سال آینده ۲۳۷ میلیون تن سنگ آهن در جهان عرضه خواهد شد. کاهش این قیمت‌ها نشان از این موضوع دارد که ایران با مزیت خود در زمینه قیمت سنگ‌آهن می‌تواند روزهای خوبی را در بازار جهانی سپری کند.

تثبیت چین، فرصت برای ایران

تولید فولاد جهان در طول دو دهه گذشته به‌شدت افزایش یافته است، که عمدتاً به دلیل افزایش چشمگیر تولید چین به عنوان پیشرو فولادی در جهان است. این غول صنعتی از حداکثر ظرفیت تولید فولاد حدود 100 میلیون تن در سال 2000، به حدود 900 میلیون تن در سال 2015 رسید. چین در حال حاضر بیش از نیمی از فولاد خام جهان را تولید می‌کند.

علاوه بر این، پیش‌بینی می‌شود مصرف جهانی فولاد با سرعت بیشتری و با رقم 7 /7 درصد افزایش یابد زیرا ظرفیت در حال افزایش است. طبق گزارش گروه تحلیلی مواد خام، ایران یکی از سریع‌ترین مصرف‌کنندگان ورق فولاد در جهان خواهد بود. رشد تولید ناخالص داخلی کشور در حدود 7 /3 درصد در این دوره پیش‌بینی شده است، که بالاتر از میانگین جهانی 8 /1 درصد است و نشان از این دارد که علاوه بر صادرات، مصرف داخلی نیز صنعت فولاد را متحول خواهد کرد.

با وجود این، دولت چین قصد دارد تا سال 2020 از طریق تثبیت میزان تولید به 150 میلیون تن از ظرفیت تولید فولاد خود بسنده کند.

بر اساس گزارش‌ها، پیش‌بینی می‌شود تولید فولاد خام چین در پنج سال آینده ثابت باشد. با این حال، پیش‌بینی می‌شود که تولید فولاد در سراسر جهان 4 /7 درصد افزایش یابد تا به 8 /1 میلیارد تن در سال برسد و ایران هم می‌تواند بازیگر مهمی درنظرگرفتن تثبیت تولید چین باشد.