قدرت نرم
چگونه چین راه اعتدال را در پیش گرفت؟
ترجمه: جواد طهماسبی
رهبران چین متعجب خواهند شد که بفهمند تا چه اندازه مدیون دارن واتکینز (Darren Watkins) آهنگساز 20ساله اهل اوهایو هستند. او در برنامه‌ای با عنوان «من سرعت را به نمایش می‌گذارم»، بر صفحه نمایش ظاهر می‌شود و صرفاً در یک دیدار از چین بسیار بیشتر از تمام تبلیغات حزب کمونیست توانست چهره‌ای زیبا از این کشور را به خارجیان نشان دهد. او در سفر دوهفته‌ای که در ماه‌های مارس و آوریل صورت گرفت تاریخ غنی کشور (با نمایش دیوار چین)، مردم مهربان و فناوری‌های پیشرفته چین را به 38 میلیون دنبال‌کننده‌اش نشان داد. او با یک روبات انسان‌نما رقصید، غذای سفارشی KFC را با پهپاد دریافت کرد و سوار تاکسی پرنده شد. او با یک خودرو شاسی‌بلند الکتریکی با دو کاربرد مختلف وارد دریاچه‌ای در شنژن شد و با شگفتی تمام فریاد زد: «اوه خدای من. این ماشین غرق نمی‌شود. چین موفق شد. این ماشین‌های چینی موفق شدند.» او در جریان سفر بارها و بارها می‌گوید، چین کاملاً متفاوت است برادرم.
این همان شور و اشتیاقی است که رهبران چین از مدت‌ها قبل می‌خواستند به خارجیان الهام کنند. حزب کمونیست تلاش کرد قدرتی نرم به دست آورد که به کشور کمک می‌کند بدون استفاده از ارعاب سخت یا توان نظامی آنچه می‌خواهد را به دست آورد. این حزب از مدت‌ها قبل از گفتمان ضد چین در رسانه‌های غربی انتقاد می‌کرد. مجلس حزب در سال 2013 اعلام کرد که قدرت نرم برای تحقق رویای توانمندسازی ملی چین ضرورت دارد. چنین وظیفه‌ای آسان نبود. تبلیغات چین در خارج از کشور کم‌اثر است، چون بسیاری از مردم به دیکتاتوری گذشته (و حال) آن نظر خوبی ندارند.
اما به نظر می‌رسد تعداد فزاینده‌ای از مردم، به‌ویژه جوانان مایل‌اند چهره زشت چین قدیم را فراموش کنند. اما این تغییر محصول تلاش متخصصان حزب نیست. آقای واتکینز یکی از هزاران هنرمند خارجی است که پس از دوران کووید و باز شدن درها، تجربیاتشان را از سفر به چین به اشتراک می‌گذارند. بنگاه‌های چینی صادرات فرهنگی و فناوری پیشرفتهای دارند. علاوه بر این، کاهش محبوبیت آمریکا (به لطف رئیس‌جمهور ترامپ) به بهبود چهره چین کمک کرد. هیچ‌کس باور نمی‌کرد که روزنامه خلق، ارگان حزب کمونیست در 15 می مقاله‌ای را با این عنوان چاپ کند: «چگونه چین باحال شده است؟» طبق گفته یک اندیشمند آمریکایی، در یک دهه قبل چین سالانه 10 میلیارد دلار برای تقویت چهره خود در خارج هزینه می‌کرد. این مبلغ احتمالاً اکنون بیشتر شده است. مقامات 500 موسسه کنفسیوس را در دانشگاه‌های خارجی تاسیس کرده‌اند که بورسیه و برنامه‌های فرهنگی ارائه می‌دهند. رسانه‌های دولتی اخبار مثبتی را در رسانه‌های اجتماعی غرب منتشر می‌کنند. هر سال صدها خبرنگار خارجی به چین دعوت می‌شوند و پیشرفتهای کشور از جمله شبکه حیرت‌آور قطار سریع‌السیر به آنها نشان داده می‌شود.
اما نوآوری‌های پایین‌دستی جای تلاش‌های بالادستی را گرفته‌اند. هوش مصنوعی دیپ‌سیک در ماه دسامبر در صدر اخبار قرار گرفت. اعلام شد که آموزش مدل‌های آن بسیار ارزان‌تر و کارایی آنها تقریباً به همان اندازه کارایی مدل‌های غربی است. خریداران خارجی با علاقه تمام به دنبال خودروهای برقی چینی هستند و پهپادهای غیرنظامی چین سال‌هاست که در جهان پیشتاز هستند. اکنون محصولات فرهنگی هم در خارج پرطرفدار شده‌اند. وقتی گروه کی-پاپ کره جنوبی در دهه 2010 در دنیا سروصدا به پا کرد چین با حسرت نظاره‌گر بود. موسیقی و برنامه‌های تلویزیونی چین علاقه‌مندان زیادی را در خارج از جهان چینی‌زبانان ندارند، اما این کشور به‌سرعت در حوزه بازی‌ها پیش می‌رود. چهار عدد از 10 بازی موبایلی برتر سال 2024 ساخت چین بودند. از میان آنها می‌توان به بازی Genshin Impact اشاره کرد که موضوعی ماجراجویانه دارد و هر سال یک میلیارد دلار درآمدزایی می‌کند. سال گذشته یک بنگاه چینی اولین بازی ویدئویی پرطرفدار با عنوان Black Myth Wukong را معرفی کرد که در آن یک شخصیت فولکلور شریر چینی به نام میمون سلطان ایفای نقش می‌کند. گفته می‌شود که حدود 30 درصد از 25 میلیون کاربر این بازی در خارج از کشور هستند. چین رسانه‌های مورد استفاده جهان را هم می‌سازد. اپلیکیشن ویدئوی کوتاه تیک‌تاک متعلق به یک بنگاه چینی است و بیش از هر اپلیکیشن دیگری در سطح جهان بارگذاری می‌شود. کاربران آن در کشورهایی مانند مکزیک و اندونزی فیلم‌های کوتاه چنددقیقه‌ای چینی را که برای موبایل ساخته شده‌اند می‌بینند. نظرسنجی‌های مختلف نشان می‌دهند که محبوبیت چین در دوران همه‌گیری اندکی آسیب دید، اما سپس جایگاهش را بازیافت. موسسه مشاورتی برند فایننس هر سال از 100 هزار نفر در سطح جهان می‌خواهد تا نظرشان را در مورد کشورهای مختلف و اثرگذاری آنها بیان کنند. نتایج آن نشان می‌دهد چین در سال 2021 در جایگاه هشتم بود و امسال پس از آمریکا در جایگاه دوم قرار گرفت. نظرسنجی‌های بنیاد اتحاد دموکراسی‌ها مستقر در دانمارک هم به بهبود تدریجی دیدگاه‌های جهانی نسبت به چین از سال 2022 به بعد اشاره دارد. نظرسنجی اخیر موسسه Pew هم نشان می‌دهد که حتی در آمریکا که مردم عمدتاً از چین خوششان نمی‌آید دیدگاه‌ها به‌تازگی مطلوب‌تر شده‌اند. جوانان به‌ویژه دیدگاه ملایم‌تری نسبت به چین دارند.
همسایگان هنوز نسبت به چین بدبین هستند و بسیاری از آنها اختلافات قلمرویی با چین دارند. اما مقامات چین اطمینان می‌دهند که اگر افراد -فارغ از کشور متبوع خود- به چین سفر کنند از آن خوششان می‌آید. مقامات سعی می‌کنند تعداد گردشگران را بالا ببرند. چین سال گذشته محدودیت‌های ویزا را برای 38 کشور (عمدتاً اروپایی) برداشت. در سال 2024 حدود 30 میلیون گردشگر خارجی به چین رفتند که 80 درصد بیشتر از سال قبل از آن بود، هرچند از نقطه اوج دوران قبل از کووید پایین‌تر است.
سال گذشته 70 دانشجوی دانشگاه دوک در کالیفرنیای شمالی برای یک سفر مطالعاتی به چین رفتند. طبق گزارش یک دانشجوی ناراضی، رسانه‌های محلی به آنها فشار می‌آوردند تا حرف‌های خوبی درباره چین بزنند. دشوارترین وظیفه برای تبلیغاتچی‌های چین آن است که اجازه دهند جاذبه‌های چین خود حرف بزنند. چنین امری برای نظامی که به کنترل و انضباط عقیده دارد آسان نیست. اما هر نوجوانی به شما خواهد گفت اگر دولت کاری نکند چین بسیار باحال‌تر می‌شود.
