جنجال ذخیره‌سازی سوخت مایع

مقدار ذخایر نیروگاهی از ابتدای امسال در مقایسه با سال‌های گذشته با کاهش قابل توجه همراه بوده است. این در حالی است که با توجه به تشدید ناترازی گاز و پیش‌بینی افزایش برودت هوا، ذخیره‌سازی باید افزایش می‌یافت تا تولید نیروگاهی تضمین شود. آن‌گونه که اعتماد گزارش داده: پیش از این مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی علت تصمیم دولت برای قطعی برق را کاهش ذخایر گازوئیل و نفت‌کوره نیروگاه‌ها در شش‌ماه اول امسال و افزایش ناترازی گاز اعلام کرده بود. این نهاد پژوهشی عنوان کرده بود که در سال ۱۴۰۱ میزان ناترازی گاز طبیعی در اوج مصرف به ۳۱۵ میلیون مترمکعب در روز رسید و اگرچه به ‌واسطه افزایش دما در سال ۱۴۰۲ این عدد به حدود ۲۸۰ میلیون مترمکعب در روز کاهش یافت، اما همچنان چالش ناترازی گاز طبیعی در کل سال به‌ویژه ماه‌های سرد وجود دارد. به گفته بازوی پژوهشی مجلس، مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌های حرارتی افزایش یافته و در زمان حاضر ذخایر گازوئیل و نفت‌کوره نیروگاه‌ها در شش‌ماه اول ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش پیدا کرده و افزایش ناترازی گاز و عدم امکان تامین سوخت مایع جایگزین، چالش‌هایی را برای تامین برق در زمستان به وجود آورده است. در روزهای اخیر، جریان رسانه‌ای منتقد دولت با زیر سوال بردن «توقف مازوت‌سوزی» در نیروگاه‌ها، دلیل این اقدام را کمبود سوخت عنوان کرده بودند. این در حالی است که گزارش‌ها نشان می‌دهد ذخایر سوخت مایع کشور در حالی در دولت سیزدهم 6 /2 میلیارد لیتر نسبت به سال گذشته کاهش یافت که وزارت نفت دولت چهاردهم آبان سال ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته، ۱۲۲ درصد نفت‌ گاز بیشتری به نیروگاه‌های کشور تحویل داد. طبق اعلام وزارت نفت، سطح ذخایر نفت ‌گاز و نفت ‌کوره نیروگاهی و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ نسبت به ۳۱ مرداد ۱۴۰۲، مجموعاً 6 /2 میلیارد لیتر پایین‌تر بوده است. با وجود کاهش سطح ذخایر نفت ‌گاز نیروگاهی و برنامه‌ریزی برای واردات این فرآورده، به گواه گزارش موجود در سامانه بورس انرژی، در ماه‌های پایانی دولت سیزدهم، بیش از 3 /1 میلیارد لیتر گازوئیل تولیدی پالایشگاه آبادان در رینگ صادراتی بورس انرژی عرضه شد که از این میزان ۴۷۱ میلیون لیتر نفت‌ گاز معامله شد. این اقدام به کاهش سطح ذخایر سوخت کشور منجر شده است. این در حالی است که واردات نفت ‌گاز کشور با قیمت‌های بالاتر انجام شده و این اقدام نه‌تنها به کاهش سطح ذخایر منجر شده، بلکه بار مالی چند میلیون‌دلاری نیز بر کشور تحمیل کرده است. این موضوعی بود که سخنگوی دولت نیز در نشست هفتگی خود با خبرنگاران بر آن تاکید کرد. فاطمه مهاجرانی در این باره گفت: «معمولاً در پنج ماه اول هر سال برای پر کردن سوخت مایع از‌جمله گازوئیل اهتمام صورت می‌گیرد، اما در اول شهریور ۱۴۰۳ نسبت به اول شهریور ۱۴۰۲ ما ۴۰ تا ۴۵ درصد کاهش ذخایر داشتیم. طبیعی است که دچار افت ذخایر بشویم.» در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۳ (دولت سیزدهم) برخلاف رویه جاری در سال‌های قبل بخش عمده‌ای از تعمیرات پالایشگاه‌های گازی و نفتی کشور انجام نشده و به شهریور، مهر و آبان ۱۴۰۳ موکول شده است؛ این بدان معناست که تولید گاز و تحویل آن به نیروگاه‌ها در سه ماه نخست شروع به کار دولت چهاردهم نسبت به رویه معمول با چالش مواجه شد. 

ضوابط ثبت سفارش آیفون‌های تجاری به زودی اعلام می‌شود

محمدعلی دهقان‌دهنوی، رئیس سازمان توسعه تجارت، گفت: بر اساس هماهنگی‌های انجام‌شده این اجازه به گمرک داده شد که ثبت اظهار اولیه گوشی‌های آیفون مدل ۱۳ به بعد را آغاز کنند؛ بنابراین افرادی که از ماه جاری (آبان) به صورت مسافری گوشی وارد کشور کردند، می‌توانند اظهار اولیه خود را به گمرک اعلام کنند. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: دهقان‌‌دهنوی در ادامه افزود: بعد از اظهار اولیه در چند روز آینده در سامانه جامع تجارت این امکان برایشان ایجاد می‌شود که با پرداخت عوارض بتوانند گوشی‌های خود را ثبت سفارش کرده و مورد استفاده قرار دهند. وی در ادامه بیان کرد: موضوع ثبت سفارش گوشی‌های آیفون وارداتی با رویه تجاری نیز در حال بررسی است، که طبق ضوابط مشخصی و در آینده نزدیک اعلام خواهد شد. دهقان‌دهنوی در گفت‌وگو با صداوسیما درباره ثبت سفارش گوشی‌های آیفونی که قبل از ماه جاری به صورت مسافری وارد کشور شده‌اند نیز خاطرنشان کرد: تعداد قابل توجهی گوشی‌های آیفون از قبل وارد کشور شده، که برای ثبت سفارش آنها تا چند روز آینده راهکاری ابلاغ خواهد شد. پیشتر اعلام شده بود؛ حقوق ورودی مربوط در سال جاری در مورد گوشی‌های بیش از ۶۰۰ دلار مطابق ردیف ۶۰ جدول شماره ۱۶ قانون بودجه سال ۱۴۰۳ کل کشور، ۱۵ درصد در رویه تجاری و ۳۰ درصد در سایر رویه‌ها و در مورد گوشی‌های ۶۰۰ دلار و پایین‌تر از آن مطابق مقررات مربوط در رویه تجاری پنج درصد و در سایر رویه‌ها شش درصد خواهد بود.

بنزین سوپر آزاد شد

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در شروع نشست مطبوعاتی در نهاد ریاست‌جمهوری اعلام کرد: «واردات بنزین سوپر آزاد شد.» مهاجرانی همچنین تاکید کرد: «واردات و توزیع بنزین ویژه یا سوپر از سوی اشخاص حقوقی دارای مجوز از وزارت نفت بدون اختصاص ارز یارانه‌ای در هیات دولت مصوب شده است.» آن‌گونه که دنیای اقتصاد گزارش داده: سخنگوی دولت در این نشست تاکید کرد: «افزایش قیمت بنزین در بودجه ۱۴۰۴ در نظر گرفته نشده است.» او با بیان اینکه دولت بدون همراهی مردم تصمیمی درباره افزایش قیمت‌ها نمی‌گیرد، افزود: «خط قرمز دولت آسیب به معیشت خانواده‌ها به‌خصوص خانوارهای کم‌درآمد است. افزایش قیمت بنزین در بودجه در نظر گرفته نشده، اما در بنزین ناترازی داریم و مصرف بیشتر از تولید است و مجبور به واردات هستیم، ولی دولت بدون کارشناسی و بدون همراهی مردم تصمیمی درباره افزایش قیمت‌ها نمی‌گیرد.» سخنگوی دولت در توضیحات تکمیلی خود درباره واردات بنزین سوپر شرح داد: «این تصمیم راهکاری برای تامین بنزین باکیفیت برای خودروهای وارداتی و لوکس است: مطالبات بخشی از جامعه برای واردات بنزین با اکتان ۹۵ بود. این افراد هم در کنار سایر اقشار جامعه هستند و باید صدای آنها هم شنیده شود.» او همچنین درباره میزان ذخایر گازوئیل در کشور تصریح کرد: «طبق اعلام وزیر نفت در پنج ‌ماه هر سال اهتمام می‌شود تا مخازن سوخت مایع و گازوئیل تامین شود. در اول شهریور ۱۴۰۳ نسبت به دوره مشابه ۱۴۰۲، بین ۴۰ تا ۴۵ درصد کاهش ذخایر داشته‌ایم. برای پر کردن ذخایر اقداماتی انجام شده. در کنار این مصرف مازوت در نیروگاه‌ها هم کاهش یافته است.»

مسائل و مشکلات بخش پتروشیمی

محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، در جلسه‌ای با مدیران عامل شرکت‌های بزرگ پتروشیمی با تاکید بر رسیدگی به مسائل و مشکلات بخش پتروشیمی، تصریح کرد: برای اجرای برنامه هفتم توسعه و همچنین رسیدن به هدف رشد هشت‌درصدی پیش‌بینی‌شده در این برنامه باید از بخش پتروشیمی کمک بگیریم. آن‌گونه که ایلنا گزارش داده: عارف با تاکید بر اهمیت نقش مهم، کلیدی و محوری صنعت پتروشیمی در تولید و افزایش ثروت ملی و با بیان اینکه این صنعت به عنوان پیشران اقتصادی کشور در ارتقای ارزش افزوده، اشتغال‌زایی و اقتصاد ملی نقش موثری دارد، تصریح کرد: هیچ راهی جز اینکه به جایگاه اول در صادرات محصولات پتروشیمی در منطقه برسیم، وجود ندارد؛ چرا که نیروهای علمی برجسته در اختیار این صنعت، مزیت مهم پتروشیمی ایران در مقایسه با کشورهای مهم این بخش در جهان، به‌ویژه همسایگان است. معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به نیاز ۱۵۰ میلیارد‌دلاری سرمایه‌گذاری خارجی برای تحقق رشد هشت‌درصدی در برنامه هفتم توسعه خاطرنشان کرد: بخش پتروشیمی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی برای ورود سرمایه‌گذاری خارجی است که در این صورت بازار بسیار خوبی نیز برای محصولات شرکت‌های ایرانی در این حوزه در سطح جهان ایجاد خواهد شد. عارف با اشاره به اهمیت بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته در صنعت کشور به‌ویژه بخش پتروشیمی افزود: با توجه به تغییرات سریع و گسترده فناوری در جهان باید با فناوری‌های منطبق با مقتضیات روز دنیا حرکت کرد و بخش پتروشیمی همواره در بهره‌گیری از فناوری‌های روز دنیا پیشرو بوده است و باید در نظر داشت اگر نگاه سنتی حاکم شود، به هیچ عنوان هزینه‌های تولید اجازه رقابت در بازارهای جهانی را نمی‌دهد و لزوم استفاده از فناوری‌های پیشرفته به‌ویژه هوش مصنوعی که به کارآمدی بالاتر و کاهش هزینه‌ها کمک شایان توجهی می‌کند، یک الزام است.

خطر کوبایی شدن ایران

به دنبال ممنوعیت مصرف سوخت مازوت در چند نیروگاه، احتمال قطعی برق افزایش یافته است، آیا تهران هم به بلایی که بغداد و هاوانا گرفتار شدند، مبتلا می‌شود؟ آن‌طور که سازندگی نوشته، اقتصاددانان بارها درباره شرایط این روزها هشدار داده بودند. به‌طور مشخص مسعود نیلی سعی کرد با طرح ادبیات ابرچالش‌های اقتصاد ایران، تصمیم‌گیران کشور را متوجه شش ابرچالش روبه رشد کند. بعد که این ادبیات با بی‌توجهی سیاستمداران مواجه شد، تلاش خود را معطوف به طرح عواقب نگران‌کننده ناترازی‌های اقتصاد ایران کرد. ادبیات ابرچالش‌های اقتصادی را کسی درک نکرد یا سعی نکرد درک کند، به این دلیل که هشدارهایی درباره آینده بودند و سیاستمداران «گنجشک‌روزی» حاضر نشدند سرمایه اجتماعی خود را خرج مشکلاتی کنند که در زمان ریاست‌جمهوری دیگران سر باز خواهد کرد. به این ترتیب ناترازی‌ها مثل سیلی ویرانگر پایه‌های توسعه کشور را تخریب کرد تا به اینجا رسید که در فصل سرد، روشنایی و گرما از خانه‌ها و کسب‌وکار مردم دریغ شود. اگر تدبیری فوری اندیشیده نشود، ایران با سرعت زیاد در حال تبدیل شدن به کوبا و عراق است. در این دو کشور، قطعی برق یک عارضه پذیرفته‌شده است و مردم و دولت خاموشی‌های گسترده را پذیرفته‌اند. قطعی برق می‌تواند شمار زیادی از بنگاه‌های کوچک و متوسط را ورشکسته کند و به کشاورزی آسیب زیاد وارد کند. از حجم اشتغال بکاهد و رشد اقتصاد را کاهش دهد. موضوع این است که از سال ۱۳۹۲، به‌تدریج فاصله میان تقاضای برق و توان تامین‌شده در زمان اوج بیشتر شده است. این فاصله به مرور افزایش یافته تا جایی که در تابستان امسال نزدیک به 20 هزار مگاوات برق کسری داشته‌ایم. در حال حاضر بغداد و هاوانا در زمره پایتخت‌های خاموش جهان به شمار می‌روند و تهران نیز در همین مسیر گام برمی‌دارد.