کشت آخر

 ابراهیم علیزاده: «کشاورزی مهم است ولی مهم‌تر از آن کشور است.» این سخن را کسی بیان کرده که از سال 1368 تا 1379 وزیر کشاورزی بوده و از سال 1381 تاکنون نیز دبیر‌کلی خانه کشاورز را بر عهده داشته است. عیسی کلانتری در دولت یازدهم نیز مشاور معاون اول رئیس‌جمهور در امور آب، کشاورزی و محیط زیست بود. کلانتری با چنین ویژگی‌هایی در روزهایی که ریاست سازمان حفاظت محیط زیست را بر عهده دارد متذکر شده مهم‌تر از کشاورزی در ایران، کشور ایران است. چرا کلانتری از پایان کشاورزی در ایران سخن می‌گوید؟

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در پنجمین کنگره خانه کشاورز گفته است: «سال ۶۷ حضرت امام (ره) به من گفتند تو به عنوان وزیر کشاورزی کاری باید بکنی که رفاه زندگی این قشر (کشاورزان) بیشتر شود. این قشر، قشر ستمدیده‌ای است. نگفتند در گندم، گوشت قرمز و... خودکفا شویم، سیاستگذار کلان باید این را بگوید.» آن‌طور که خبرآنلاین گزارش داده، کلانتری اظهار کرد: «نمی‌توانیم با کشاورزی ریشه کشور را بخشکانیم. کشاورزی ما هم مثل محیط زیست ماست. همه تالاب‌هایش خشکیده، همه دریاچه‌هایش خشکیده، هیچ رودخانه‌ای به مقصد نمی‌رسد غیر از کارون که آن هم با هزار مصیبت خودش را به خلیج فارس می‌رساند. این کشاورزی هزینه‌اش در بسیاری از محصولات کشاورزی بیش از دو برابر قیمت جهانی است.» گران‌تر بودن تولید کشاورزی در ایران تنها یکی از دلایلی است که مخالفان کشت در ایران از آن سخن می‌گویند. علاوه بر گران‌تر بودن کشت در ایران نسبت به دیگر کشورها، پایین‌تر بودن میزان بهره‌وری آب در بخش کشاورزی و سهم قابل توجه آن از کل منابع آبی کشور نیز از نکات مورد نقد مخالفان کشت است. آن‌طور که هدایت فهمی، معاون دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو 17 مردادماه امسال اعلام کرد، بهره‌وری آب در بخش کشاورزی ایران یک‌پنجم استاندارد جهانی است؛ مساله‌ای که مورد تایید مسوولان بخش کشاورزی نیز هست. 30 اردیبهشت‌ماه دو سال پیش محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی در بازدید از دو شرکت کشت و صنعت در شهر زرنق از توابع شهرستان هریس اذعان کرده بود: «مشکل جدی ما بهره‌وری پایین در بخش کشاورزی از جمله بهره‌وری پایین در مصرف آب است.» از سوی دیگر طبق اعلام رضا اردکانیان، وزیر نیرو 90 درصد آب شیرین توسط کشاورزان مصرف می‌شود و این در حالی است که به‌زعم حمید چیت‌چیان، وزیر سابق نیرو در کشورهای دیگر سهم کشاورزی از منابع آبی در حد 70 درصد است. همین مصرف بیش از حد آب در بخش کشاورزی و کمبود منابع آبی در ایران باعث محدودیت‌هایی در بخش کشاورزی طی سال‌های اخیر هم شد که از جمله آنها ممنوعیت کشت برنج در استان‌های غیرشمالی کشور مانند خوزستان، اصفهان، لرستان، بلوچستان و فارس بود. رتبه نخست ایران در هدر‌رفت ضایعات محصولات میوه و تره‌بار جهان و از بین رفتن 30 میلیون تن در سال از 117 میلیون تن تولیدات کشاورزی در ایران (طبق اعلام فائو) نیز از دیگر انتقادها به کشاورزی در ایران است. اما آیا این مسائل می‌تواند باعث شود کشاورزی در ایران را رو به اتمام بدانیم؟