عروس هزار داماد
بازار مسکن به چه سمت‌وسویی خواهد رفت؟
از زمستان سال پیش که نرخ ارز فتح قله‌ها را یکی پس از دیگری آغاز کرد، «آرامش» از دیگر بازارها نیز رخت بربست. بازار مسکن هم که سال‌ها تن به رخوت داده بود، از این نوسانات مصون نماند.
مجیدرضا منصورخاکی: از زمستان سال پیش که نرخ ارز فتح قله‌ها را یکی پس از دیگری آغاز کرد، «آرامش» از دیگر بازارها نیز رخت بربست. بازار مسکن هم که سال‌ها تن به رخوت داده بود، از این نوسانات مصون نماند. بررسی روند تغییرات قیمت مسکن نشان می‌دهد متوسط قیمت هر مترمربع زیربنای واحد مسکونی در شهر تهران با حدود پنج درصد افزایش در بهمن‌ماه سال 1396 نسبت به ماه پیش خود همراه بوده است؛ افزایش معناداری که البته در اسفندماه نیز ادامه پیدا کرد و با رشد 7 /4درصدی به میزان 6 /5 میلیون تومان رسید. فروردین‌ماه اگرچه متوسط قیمت با حدود دو درصد عقب نشست اما مقایسه آن با میزان ثبت‌شده در فروردین سال گذشته از افزایش چشمگیر حدود 30درصدی حکایت می‌کند. اگرچه به‌رغم افزایش قیمت، تعداد معاملات تا شش درصد کاهش یافته است.
ناظران بر این باورند که قیمت مسکن بی‌اعتنا به روند تغییرات تورم و به ویژه عامل تقاضا، رشد پیدا کرده است. اگرچه باید اذعان داشت بخش مسکن، چندین سال در رکودی سنگین فرورفته بود و در این مدت، شاخص‌های بازار مسکن به دور از تحرکات دیگر بازارها، در ثبات به سر می‌برد. اما اکنون، موتور افزایش قیمت مسکن با جرقه «جهش نرخ ارز» روشن شده است. البته صعود قیمت مسکن در مقطع کنونی بیش از آنکه تحت تاثیر رشد قیمت نهاده‌های تولید رخ داده باشد، گویی ناشی از تقویت انتظارات مالکان مسکن برای حفظ ارزش دارایی‌شان بوده است.
چنان‌که صاحبان خانه با کاهش ارزش پول ملی، قیمت دارایی خود را بر اساس نرخ ارز به‌روز می‌کنند؛ خواه تقاضای مصرفی باشد و خواه نباشد. نتیجه آنکه قیمت مسکن با افزایشی بیش از نرخ تورم جاری رشد پیدا می‌کند و از آن‌سو خریداران مصرف‌کننده نیز با توجه به قدرت محدود خریدی که دارند، یا ناچار به انصراف می‌شوند یا دست‌کم خرید خود را به تعویق می‌اندازند.
اکنون بسیاری اعم از خریدار و فروشنده می‌خواهند بدانند بازار مسکن چگونه چشم‌اندازی دارد؟ آیا این بازار بار دیگر رنگ آرامش یا تعادل را به خود خواهد دید؟ پرسش دیگر اینکه، قیمت مسکن با بازگشت تحریم‌ها به چه سمت و سویی خواهد رفت؟ تحریم‌هایی که با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای بیش از هر زمانی محتمل به نظر می‌رسد.
در تجربه تحریم‌های نوبت سابق، مطالعات دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن حاکی از آن است که در سال‌های نخست، تقاضا به سوی مسکن به عنوان یک دارایی بادوام و پس‌اندازی امن سرازیر شد که در نهایت به افزایش قیمت انجامید. در پرونده پیش‌رو تلاش کرده‌ایم تا چشم‌اندازی از بازار مسکن ارائه دهیم و سناریوهای قیمت مسکن در مواجهه با مواردی همچون احتمال بازگشت تحریم‌ها، وضعیت نرخ ارز و میزان تقاضای مصرفی را بررسی کنیم.
