آمریکا و خلیج فارس

هنگامی که متحدان آمریکا از آقای اوباما امری غیرممکن را می‌خواهند دادن پاسخ منفی برای او بسیار دشوار می‌شود. او از درون احساس‌ می‌کند که باید برای همگان توضیح دهد که چرا شرکای خارجی آمریکا اغلب درباره منافع‌شان اشتباه می‌کنند. پنجشنبه دو هفته پیش سران شش امیرنشین خلیج فارس؛ بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی این فرصت توضیح و آموزش را در اختیار رئیس‌جمهور ایالات متحده قرار دادند.
آقای اوباما سخنرانی‌اش را در کنفرانس مطبوعاتی و در پایان نشست کمپ‌دیوید ارائه کرد که به میزبانی رئیس‌جمهور و با حضور رهبران و نمایندگانی از شورای همکاری خلیج فارس برگزار شد. سازمان سیاست‌های خارجی آمریکا که در همان نزدیکی و در واشنگتن مستقر است، از قبل پیش‌بینی می‌کرد همه چیز با ناامیدی به پایان برسد. پیش‌بینی می‌شد شورای همکاری خلیج فارس فقط وعده‌هایی مبهم دریافت کند، پیشنهادهایی برای فروش بیشتر سلاح بگیرد و این اطمینان حاصل شود که مذاکرات هسته‌ای آمریکا و ایران راه این کشور را برای رسیدن به سلاح هسته‌ای مسدود می‌سازد. اما در مجموع توافق شد که این موارد کافی نیستند، چرا که سران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس واقعاً انتظار دارند آمریکا بپذیرد حتی بدون سلاح اتمی ایران می‌تواند قدرتی پرنفوذ باشد و لذا باید به هر طریقی آن را محدود کرد. علاوه بر این آنها خواستار تضمین امنیتی رسمی علیه هرگونه تهدید از جانب ایران یا کشورهای دیگر هستند.
پیش از اجلاس، عربستان سعودی به ویژه ناامیدی خود از پیشنهادهای احتمالی باراک اوباما را اعلام کرده بود. ملک سلمان برنامه سفر خود را برای حضور در اجلاس لغو کرد و ولیعهد جدید، شاهزاده محمد بن نایف را به همراه جانشین ولیعهد محمد بن سلمان به جای خود فرستاد. در واقع فقط دو رهبر از شش کشور به آنجا آمدند. در صبح روز اجلاس از قول یکی از رهبران عرب (که نامش ذکر نشد) در نیویورک‌تایمز گفته شد که اگر آن طور که محتمل به نظر می‌رسد ایران اجازه داشته باشد توانایی‌های اتمی خود را در سطح قابل توجهی حفظ کند و از جمله پنج هزار سانتریفیوژ برای غنی‌سازی اورانیوم داشته باشد، آنگاه دولت‌های خلیج‌ فارس مجبور خواهند شد برنامه‌های اتمی خود را آغاز کنند. مقامات عرب به طور خلاصه به سایر رسانه‌های خبری آمریکا گفتند از آن نگرانند که هنگامی که تحریم‌ها علیه اقتصاد ایران برداشته شود، این کشور از جریان ناگهانی ثروت برای تامین مالی نفوذ در سراسر خاورمیانه استفاده کند. بنابراین انتظارات چندان بالا نبودند و البته برآورده هم نشدند. با وجود این آقای اوباما در حالی در اجلاس ظاهر شد که دیدگاهی متفاوت با دیگران درباره منافع منطقه داشت. در ابتدا او بیانیه‌ای کاملاً ضعیف در مورد تعهد کشورش برای دفاع از متحدان عرب ارائه کرد. اوباما گفت اگر امنیت این کشورها به خطر بیفتد، آمریکا به سرعت تعیین می‌کند چه اقداماتی مناسب‌تر هستند و از کلیه امکانات موجود از جمله استفاده بالقوه از نیروی نظامی بهره‌برداری خواهد کرد. او یأس دیگران را افزایش داد هنگامی که تاکید کرد تهدیدهایی که او در ذهن تصور می‌کند خارجی هستند و در صورت بروز آشوب‌های داخلی دخالت آمریکا اندک خواهد بود. اوباما قبلاً با بیان این نظر که بزرگ‌ترین تهدیدها برای کشورهای عرب از درون خود آنها نشأت می‌گیرد، رهبران کشورهای حاشیه خلیج فارس را رنجانده بود. هیچ نشانه‌ای از تضمین‌های رسمی دیده نمی‌شود. رئیس‌جمهور آمریکا گفت تلاش کرده است به مهمانانش درباره مذاکرات هسته‌ای ایران اطمینان دهد. او اذعان کرد که نگرانی اصلی آنها را درک می‌کند: اینکه اگر تحریم‌ها رفع شوند، ایران پول زیادی را برای تاثیرگذاری بر منطقه هزینه می‌کند. اما در زمان دوم جلسه توضیح داد چرا این نگرانی اغراق‌آمیز است. هر چند توضیحات خود او چندان اطمینان‌بخش نبودند. به گفته او برداشتن تحریم‌ها باعث ایجاد تهدید‌های جدی نمی‌شود. چرا که ایران مجبور است بخش اعظم منابع آزاد‌شده را به بازسازی اقتصاد اختصاص دهد. علاوه بر این دولت ایران برای نفوذ در منطقه هیچ‌گاه به مبالغ زیاد پول نیاز نداشته است. به گفته اوباما «همان‌طور که اشاره کردم اکثر فعالیت‌های برهم‌زننده ثبات به شکلی هستند که فناوری و هزینه اندکی می‌خواهند».
آنگاه خشن‌ترین بخش سخنرانی او آغاز شد. پس از صحبت درباره اینکه چگونه آمریکا و متحدانش می‌توانند تهدید ایران را محدود سازند، اوباما گفت به صراحت بیان می‌کند هدف از این‌گونه همکاری امنیتی آن نیست که رویارویی دائمی با ایران داشته باشد یا بخواهد این کشور را به انزوا بکشاند. اوباما گفت هیچ کدام از هموطنان ما نفعی از رویارویی مستقیم با ایران نخواهند برد. در عوض ما از ایرانی استقبال می‌کنیم که نقش قابل ملاحظه‌ای در منطقه بازی می‌کند. نقشی که به برداشتن گام‌های محکم و عملی در اعتمادسازی و حل مشکلات با همسایگان از طریق رویکرد صلح‌آمیز و مطابق با قوانین و هنجارهای بین‌المللی منجر شود. اوباما حق دارد درباره احساس مردم آمریکا درباره چشم‌انداز یک رویارویی مستقیم دیگر در منطقه صحبت کند. شاید منتقدان سیاسی در واشنگتن او را به خاطر ضعیف بودن در مقابل ایران سرزنش کنند؛ اما هیچ‌کس در کنگره قصد ندارد او را وادار کند همراه دولت‌های عرب خلیج فارس به کشمکش طایفه‌ای وارد شود. اینکه آیا اوباما حق دارد بگوید مهمانان عربش باید از ظهور ایران جدید و خروج آن از وضعیت ابهام استقبال کنند، مساله‌ای دیگر است. اما هیچ‌کدام از مهمانان به این منظور نیامده بودند که برداشت اوباما را از آنچه برایشان بهتر است بشنوند. پس از آنکه نمایندگان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس اجلاس را ترک کردند، اوباما کنفرانس مطبوعاتی را به تنهایی در کمپ‌دیوید برگزار کرد.