بیم‌ها و امید‌ها

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های فعالان اقتصادی کشور محدودیت‌های اعمال‌شده بر تجارت بین‌الملل کشور و افزایش تحریم‌هاست. بر همین اساس هم تصمیم بر آن شد تا نشستی با حضور مسوولان بازار سرمایه و اعضای تیم مذاکره‌کننده به منظور آگاهی از نحوه مراودات تجاری ایران با کشورهای دیگر پس از انعقاد توافقنامه ژنو برگزار شود. در این نشست که اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای (آقایان عراقچی معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه، بعیدی‌نژاد معاون امور سیاسی وزارت امور خارجه و انصاری معاون امور بین‌الملل بانک مرکزی) و مدیرانی از بازار سرمایه کشور (آقایان عبده‌تبریزی عضو شورای ‌عالی بورس، قالیباف‌اصل مدیرعامل شرکت بورس و هامونی مدیرعامل شرکت فرابورس) حضور داشتند دستاوردهای به دست آمده توافق ژنو مورد بحث و بررسی قرار گرفت. مدیران بازار سرمایه کشور که بالغ بر 30 نفر بودند با اعتقاد بر اینکه اگرچه این تحریم‌ها (تحریم‌های یک‌جانبه و چندجانبه) اتفاق جدیدی در اقتصاد ایران محسوب نمی‌شوند و از زمان انقلاب تاکنون به مرور وضع شده‌اند، لیکن افزایش فشارهای بین‌المللی و ایجاد موانع بانکی وضعیت را برای فعالیت آنها سخت‌تر کرده است؛ رشد شدید قیمت ارز و بالا رفتن هزینه‌های مبادلات بین‌المللی توانسته است در اندک زمانی تغییرات جدیدی در فضای کسب‌و‌کار کشور ایجاد کند. البته لازم به ذکر است که مدیران بازار سرمایه پیش از نشست با دیپلمات‌های هسته‌ای با تنی چند از مدیران سیاسی و اقتصادی نیز سلسله نشست‌هایی را به منظور ارزیابی وضعیت پس از انتخابات کشور برگزار کرده بودند اما این نخستین جلسه فعالان اقتصادی با اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای بود که به نتایج امیدوار‌کننده‌ای نسبت به امکان بهبود وضعیت بازار پس از اجرای نخستین گام توافق ژنو انجامید؛ اینکه ما هم‌اکنون در چه فازی هستیم و پس از این به چه جایگاهی دست پیدا می‌کنیم. علاوه بر این با اطلاعات ارائه‌شده مدیران بازار سرمایه و فعالان اقتصادی کشور دریافتند که با وجود تحریم‌های اعمال‌شده امکان گشایش حساب در کدام یک از بانک‌های خارجی را دارند و در چه بخش‌هایی می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند. فعالان اقتصادی کشور با اعتقاد بر اینکه با تغییرات ایجاد شده در فضای سیاسی منطقه، بحران‌های دامنه‌دار اقتصادی در بلوک غرب و همچنین انرژی سیاسی ایجادشده به واسطه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، فرصت مغتنمی برای شکل‌گیری مذاکرات برد-برد برای کشور فراهم شده است خواهان ادامه روند فعلی از سوی تیم مذاکره‌کننده و وزارت امور خارجه شدند. مدیران بازار سرمایه معتقدند توافقات صورت گرفته در ژنو علاوه بر فضاسازی برای توافقات نهایی توانست برخی سدهای روانی جدی را چه در داخل و چه در محیط بین‌المللی بشکند و همچنین برخی درهای اقتصادی را برای کشور بگشاید که لغو تحریم‌های صنعت پتروشیمی، خودرو، فروش نفت خام و برخی مبادلات بانکی مهم‌ترین درهای گشوده شده هستند.

فعالان اقتصادی کشور در نشست خود با اعضای تیم مذاکره‌کننده بر این نکته تاکید کردند که با وجود آنکه هنوز فضای پس از مذاکرات ژنو توسط فعالان اقتصادی کشور به درستی درک نشده است اما شرکت‌های بزرگ بین‌المللی با شدت به مطالعه و مذاکره با فعالان صنایع ایران پرداخته‌اند و در حالی که صف سفر فعالان بین‌الملل به ایران هر روز طولانی‌تر می‌شود، در داخل هنوز این فضای نوید‌بخش به درستی درک نشده است. فضایی که می‌تواند منجر به ورود شرکت‌ها و سرمایه‌ها و مشتریان بین‌المللی به بازارهای داخلی شود.

شاکله اصلی این فضا نمایندگی‌ها، فروش سهام شرکت‌های ایرانی به خارجیان و مذاکره برای صادرات محصولات ایرانی به بازارهای ممنوعه است و همان‌طور که از گوشه و کنار نیز اخبار متفاوتی در تایید این تحلیل - از مذاکره گروه‌های آمریکایی و اروپایی برای خرید شرکت‌های خودرویی گرفته تا هجوم رسانه‌های اقتصادی غربی برای تهیه گزارش از وضعیت صنایع مختلف در ایران- به گوش می‌رسد، در رسانه‌های بین‌المللی نیز چرخشی به صورت محسوس مشاهده می‌شود، رسانه‌هایی که پیش از این تنها به ریسک‌های سیاسی ایران می‌پرداختند اما هم‌اکنون درباره صنایع ایران و فرصت‌های سرمایه‌گذاری آن صحبت می‌کنند یا به ایران به عنوان اولین گزینه گردشگران در سال 2014 می‌پردازند. شاید این تحول مشابه روندی باشد که در هند، برزیل، آسیای جنوب شرقی و ... نیز مشاهده شد؛ مطمئناً بازار 70 میلیونی مصرف در ایران، منابع فراوان و ارزان طبیعی، موقعیت جغرافیایی ایران و همچنین نسل جوان و تحصیل‌کرده ایران مهم‌ترین انگیزه‌های هجوم فعالان اقتصادی بین‌المللی به کشورمان خواهد بود.

اگر برداشت صورت‌گرفته از نتیجه مذاکرات صحیح باشد، ترجمه بورسی آن رشد 80‌درصدی از نقطه کنونی است. چرا که به موجب تغییرات پیش‌بینی‌شده در حال حاضر ساختار سودآوری شرکت‌های بورسی دگرگون شده و ما با فضای کسب‌و‌کار متفاوتی روبه‌رو خواهیم بود؛ در این میان شرکت‌هایی که ساختار انحصاری دارند برترین رشدها را تجربه خواهند کرد. فراموش نکنیم که بحران اقتصادی فعلی در اقتصاد جهانی، ناامیدی از آینده بلندمدت اقتصاد‌های نوظهور همانند هند و چین و بحران سیاسی در جهان عرب و مهم‌تر از همه تغییر شگرف نگرش آمریکا به بازار جهانی نفت، همگی عوامل کلیدی و زیر‌ساختی بوده‌اند که فرصت تاریخی برای مذاکره با جامعه جهانی را برای ایران شکل داده‌اند.