تاریخ انتشار:
احمد توکلی از رابطه دولت و مجلس می‌گوید
در مجلس از برخی اختیارات عاقلانه استفاده نمی‌شود
مدیریت ارتباط و تعامل مجلس و دولت کار مهم و سنگینی است و بخشی از مشکلات موجود سیاسی کشور ناشی از مشکلات ساختاری و البته گاهی تفسیرهای متفاوت از قانون اساسی است. در گفت‌وگو با احمد توکلی، نماینده اصولگرا به بحثپیرامون کیفیت تعامل دوسویه مجلس و دولت یازدهم پرداختیم.
مینا علی‌اسلام: مدیریت ارتباط و تعامل مجلس و دولت کار مهم و سنگینی است و بخشی از مشکلات موجود سیاسی کشور ناشی از مشکلات ساختاری و البته گاهی تفسیرهای متفاوت از قانون اساسی است. در گفت‌وگو با احمد توکلی، نماینده اصولگرا به بحث پیرامون کیفیت تعامل دوسویه مجلس و دولت یازدهم پرداختیم.
شما به عنوان یکی از نماینده‌های شاخص مجلس، در موارد متعددی موافق با برنامه‌های دولت و در موارد مختلفی هم منتقد دولت بوده‌اید. نوع تعامل مجلس با دولت آقای روحانی را چطور می‌بینید؟
از ابتدای آغاز به کار دولت یازدهم تاکید بر آن بود که دولت و مجلس عزم همکاری با هم را دارند نه پیکار با هم. این در حالی است که در دوران آقای احمدی‌نژاد مشی و منش دولت این‌گونه بود که با پیکار، برنده این رابطه مشخص شود. من امیدوار بودم که در دولت آقای روحانی که با شعارهای درست و منطقی وارد صحنه شده بود، این روند متحول شود و تعامل مجلس و دولت در مسیر اصلی خود قرار گیرد. اما متاسفانه اخیراً متوجه شده‌ام که دولت در واکنش به اختیارات مجلس از خود کم‌تحملی نشان می‌دهد و وارد مباحثی می‌شود که زیبنده دولت وفادار به مردمسالاری نیست. به عنوان نمونه می‌توان مباحث مطرح‌شده از سوی دولت در رابطه با منتقدان یا مسائل بیان‌شده در خصوص استیضاح وزیر علوم را مثال زد. استیضاح چه خوب باشد و چه بد، از حقوق مجلس است و دولت باید با استدلال، استیضاح‌کنندگان را قانع کند که وزیر مربوطه درست کار کرده است و برنامه‌های دولت در حوزه مورد بحث منطق درستی داشته است. در حالی که بالعکس صحبت‌هایی می‌شود که در شأن دولت نیست مثلاً گفته می‌شود که اگر وزیر رای نیاورد، همان برنامه در وزارتخانه مربوطه ادامه پیدا خواهد کرد. از دید من این رویکرد در شأن
دولت وفادار به مردمسالاری نیست.
مجلس نماد جمهوریت نظام است و شخص رئیس‌جمهور نیز بر این اصل تاکید دارند. ضعف مجلس، ضعف جمهوریت نظام تلقی خواهد شد. این قدرت متشکل مجلس است که می‌تواند ساختار قدرت در کشور را متمرکز ساخته و مانع از دیکتاتوری شود. هر امری خلاف این جهت جمهوری اسلامی را تضعیف و اختلال در وجه مردمسالاری نظام ایجاد می‌کند.
توقع ما از دولت این است که برخوردهایشان متناسب با دعاوی‌شان باشد و شرایطی را فراهم آورند که لجبازی و استبداد رای و تصلب رای نه در دولت و نه در مجلس بروز و ظهور پیدا نکند. هر دو قوه باید توان خود را در رفع مشکلات اقتصادی کشور همراه کنند.
مشخصاً مصداق کم‌حوصلگی دولت در برابر عملکرد مجلس چیست؟
فکر می‌کنم همه خوانندگان شما با اندکی جست‌وجو مصادیق این کم‌حوصلگی‌ها را پیدا می‌کنند. علاقه ندارم خود را وارد این مناسبات نامناسب کنم و به برخی جنجال‌ها دامن بزنم. شخصاً از رئیس‌جمهور و برخی دولتمردان تقاضا دارم به گفته‌های خود پایبند باشند و آنچه وعده داده‌اند را عملی کنند. تذکر من به دولتی‌ها برادرانه است. اینکه گفته می‌شود ما از انتقاد استقبال می‌کنیم نکته ظریفی را هم در خود دارد. گاهی برخی انتقادات غلط است و واکنش دولت در برابر آن نباید درشت‌گویی باشد. انتقادات درست که باید پذیرفته و اجرایی شود، اما واکنش در برابر انتقادات غلط است که آزمونی بر صحت منش اعتدالی دولت خواهد بود. هر نوع درشت‌گویی و پرخاش در برابر انتقادات غلط، دولت را از مسیر اعتدالی خود دور می‌کند.
استحضار دارید که تعامل دولت و مجلس، تعاملی دوسویه و ارتباطی دوطرفه است. وظایف مجلس در بهینه‌سازی این تعامل چگونه است؟
روح غالب بر مجلس از دید من بنای همکاری با دولت را دارد. البته هر مجلس زنده‌ای مخالفانی با روح کلی مجلس در درون خود دارد. مجلسی‌ها و دولتی‌ها از وجود و حضور دیدگاه‌های مخالف نه‌تنها نباید نگران یا ناراحت باشند بلکه استقبال از این دیدگاه‌های مخالف وزن مردمسالاری هر دو قوه را ارتقا می‌بخشد. اگر اکثریت مجلس طرفدار اعتدال باشند، نیاز به اقلیتی مخالف و منتقد نیز هست که رایزنی و همفکری آنها نهایتاً به اصلاح دیدگاه‌های هر دو طرف می‌انجامد و ابزاری کنترلی برای مهار تندروی یا تک‌روی است. اما متاسفانه دولت از این ظرفیت مجلس به‌خوبی بهره نمی‌برد.
اینکه همه توان مجلس صرف اموری چون استیضاح و سوال از وزرا و ارائه کارت زرد دادن به بدنه دولت شود، آیا از دیدگاه شما مخل تعامل دوسویه دولت و مجلس نخواهد بود؟
خیر، به عنوان مثال در نمونه طرح استیضاح وزیر علوم باید گفت اینکه وزیر علوم بر‌خلاف جهت مصالح کلی کشور تصمیماتی اتخاذ کرده و افرادی را منصوب می‌کند که برای مجلسی‌ها حساسیت‌برانگیز است، چه معنایی دارد. این تصمیم‌گیری‌ها و انتصاب‌ها در حوزه اختیارات وزیر است اما ضرورتاً به مصلحت نیست. در عرصه دانشگاهی کشور تعداد کثیری از اصلاح‌طلبان هستند که انتخاب و انتصاب آنها در وزارت علوم به‌هیچ‌وجه حساسیت مجلس را برنمی‌انگیزد. من از مدافعان انتخاب وزیر علوم از میان اصلاح‌طلبان بودم. وزارت علوم از وزارتخانه‌هایی است که وزیر از سایر دستگاه‌های دیگر برای جذب نیرو با مشکل کمتری مواجه است. این وزارتخانه با جمع کثیری از متخصصان، استادان دانشگاه و افراد برجسته در تماس است و می‌تواند مدیران باسابقه فراوانی را که پرونده‌هایی بدون مشکل دارند، برای جذب مورد استفاده قرار دهد. اما متاسفانه نوع انتخاب و چینش مدیران در این وزارتخانه به ترتیبی بود که مجلس را حساس کرد. انتخاب‌ها باید به گونه‌ای باشد که استادان برجسته را تشویق، دانشجویان را از یأس و ناامیدی دور و جامعه را به بهینه‌سازی حوزه علم امیدوار کند. در صحبت‌هایی که با وزیر علوم
داشتم تغییر برخی جهت‌گیری‌ها در فرآیند انتخاب مدیران را نشانه منطق ایشان و ترغیب‌کننده مجلس برای همکاری‌های هر چه بیشتر با وزارت علوم عنوان کردم.
به‌رغم همه تفاوت دیدگاه‌ها و حواشی شکل‌گرفته پیرامون موضوع استیضاح‌های مورد نظر مجلس، راهکار بهبود تعامل دولت و مجلس از دید شما چیست؟
شاید تنها و تنها راهکار، رعایت قانون باشد. انتظار اینکه مجلس تابع دولت باشد، انتظاری اشتباه و مخالف منطق سیاسی، قانون اساسی و مصالح ملی است. اما از سوی دیگر از دولت و مجلس نیز انتظار می‌رود از توان نظارتی خود در راستای گروکشی، تامین منافع خاص یا لجبازی بهره نگیرد. اینها خیانت در امانت است.
در برابر نقدی که نسبت به دولت داشتید، چه انتقاداتی را به عملکرد مجلس در تعامل با دولت یازدهم وارد می‌دانید؟
بله، در مجلس هم از برخی اختیارات عاقلانه استفاده نمی‌شود. زمانی که برخی نمایندگان سوالی را از نماینده دولت مطرح می‌کنند که انگیزه‌ای ورای منطق قانونی دارد و هدفی غیر از موضوع سوال را دنبال می‌کند و به عنوان مثال فشار بر وزیر یا تغییر فلان مسوول را مد نظر دارد، فرآیندی خلاف قانون است و مصالح ملی را فدای مصالح شخصی می‌سازد.
در عمر باقی‌مانده از مجلس نهم چگونه می‌توان تعاملی مثبت را با دولت استقرار داد؟
مجلس شورای اسلامی از ابتدای شکل‌گیری دولت یازدهم، بر این مهم تاکید داشت که از فرصت‌های به وجود آمده برای کشورمان در فضای تعاملی با دولت استفاده کنیم. خوشبختانه نیز تاکنون گام‌های خوبی در این زمینه برداشته شده که می‌توان به برگزاری نشست‌های مشترکی میان قوه مقننه و قوه مجریه اشاره کرد، که این جلسات آثار مثبتی را به دنبال داشته و رویکردهای دولت و مجلس را به یکدیگر نزدیک کرده است. مجلس و دولت، بر اساس اصل57 قانون اساسی دو دستگاه مستقل هستند و هر کدام نیز وظایف و اختیاراتی دارند، و مطرح کردن سوال از وزرا در حیطه اختیارات مجلس است و نمایندگان باید به وظایف نظارتی خود عمل کنند. نقدهایی که نمایندگان مجلس درباره برخی اقدامات دولت بیان می‌کنند به معنای تقابل با دولت نیست، بلکه تذکری است که بتواند روش دولت را در آن موضوع اصلاح کند.
دیدگاه تان را بنویسید