سیزده خوش‌یمن

افرادی که در دومین یکشنبه سال 1394 برای عیددیدنی مرسوم سالانه با اکبر هاشمی‌رفسنجانی به کاخ مرمر رفته بودند، در کنار چهره شاداب این سیاستمدار 81ساله نوعی نگرانی را در کلمات و نگاه او مشاهده می‌کردند. هاشمی‌رفسنجانی در این نشست به سیاق چند سال اخیر با همه حضار دست داد و با لبخند و نوعی چالاکی که با توجه به سن او بیشتر به چشم می‌آمد، به سمت صندلی خود رفت و روی آن نشست. او پس از شنیدن ‌نظرات چند نفر از حضار در سخنانی کوتاه به دل‌مشغولی‌های خود اشاره کرد. با همه این احوال او نسبت به نتیجه مذاکرات هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی خوش‌بین بود. نوع سخنان او نشان از آن داشت که توافق دیر و زود دارد، اما سوخت و سوز ندارد و به احتمال قریب به یقین این توافق در سرنوشت ملت ایران در سالی که روزهای آغازین بهارش را سپری می‌کرد، نوشته شده ‌است.

هاشمی‌رفسنجانی با این حال و هوا سال 1394 را آغاز کرد. با توجه به موقعیت این چهره در جغرافیای سیاست ایران قابل پیش‌بینی بود که این سیاستمدار معمر که تازه به دهه نهم عمر خود گام نهاده بود، در این سال با چالش‌های زیادی مواجه باشد. چالش‌هایی که هر کدام می‌توانست یک سیاستمدار کارکشته را به فرسنگ‌ها دورتر از جغرافیای سیاست کشور پرتاب کند. از سویی پرونده فرزندش مهدی در دادگاه مفتوح بود و هنوز معلوم نبود چه حکمی از سوی دادگاه برای او صادر خواهد شد. از سوی دیگر این چهره سیاسی متولد 1313 برنامه داشت که خود را برای سیزدهمین بار (با احتساب نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم) در معرض داوری ملت قرار دهد. از همه مهم‌تر نیز تلاش برای آماده‌سازی جریان اصلاحات و میانه‌روها برای حضور در رقابت‌های انتخاباتی آخر سال بود. حمایت از روند مذاکرات هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی نیز به دغدغه مشترک دو سال گذشته رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام تبدیل شده بود.

با این چالش‌ها اکبر هاشمی گام به سال 1394 گذاشت. او به همراه رئیس‌جمهوری دوره اصلاحات برنامه‌ای چند‌لایه را برای انتخابات آخر سال تدوین کرد. با توجه به ممنوعیت پخش تصاویر و سخنان رئیس دولت اصلاحات وظیفه هاشمی در اجرای این برنامه دو‌چندان شد. از شواهد و قرائن آشکار بود که یکی از مهم‌ترین بخش‌های برنامه انتخاباتی تدوین شده ورود سیدحسن خمینی به کارزار انتخابات خبرگان رهبری بود. به هر صورت مجاب کردن خمینی جوان به حضور در این آوردگاه خود پروسه‌ای طولانی و حساس می‌طلبید، از سوی دیگر آماده‌سازی فضای کشور برای ورود این استاد جوان بلندپایه حوزه علمیه نیازمند ظرافت‌های ویژه‌ای بود. اکبر هاشمی از همان روزهای نخست سال با انرژی فراوان برنامه‌های خود را کلید زد. او در روزهای میانی فروردین‌ماه با حضور در همایش تجلیل از مقام همسر بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، به تحلیل خود از شخصیت علمی سیدحسن خمینی فرزند یادگار امام راحل نیز پرداخت و تاکید کرد: «...بیت، آثار و فرزندان امام راحل می‌توانند همچنان محور امید مردم باشند... علامه حجت‌الاسلام و‌المسلمین حاج حسن آقا خمینی مجتهد نمونه‌ای است که با هوش بالا به خوبی مسائل را تحلیل می‌کند...» در این همایش هاشمی خاطره‌ای از دیدار خود و بانو خدیجه ثقفی -همسر امام راحل- پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1384 را نیز روایت کرد. این خاطره به همراه تجلیل از سیدحسن خمینی سبب شد، حمله همه‌جانبه به رئیس‌جمهوری اسبق ایران در همان فروردین‌ماه آغاز شود و رسانه‌های منتقد دولت که دریافته بودند بخش عمده استراتژی انتخاباتی اکبر هاشمی حول محور سیدحسن خمینی بنا نهاده شده است، حملات گسترده‌ای را علیه هاشمی و تعبیرهایی که او درباره حسن خمینی مطرح کرده بود، آغاز کردند. با همه این احوال هاشمی‌رفسنجانی در این ماجرا کوتاه نیامد و از هر فرصتی برای تجلیل از خاندان امام به ویژه سیدحسن خمینی فروگذار نکرد. در اوایل تابستان 94 حکم هفت سال زندان مهدی هاشمی به اتهام سوءاستفاده مالی، از سوی دستگاه قضایی تایید شد. روزی که مهدی برای آغاز دوران محکومیت خود رهسپار اوین شد، برخی رسانه‌های اینترنتی فیلمی کوتاه از وداع هاشمی و فرزندش را روی خروجی خود قرار دادند.

کمتر تحلیلگری انتظار داشت درباره این ماجرا شاهد اظهار نظر صریحی از سوی هاشمی باشد. در زمان روانه شدن دخترش -فائزه- به اوین نیز شاهد موضع‌گیری خاصی از سوی هاشمی نبودیم. هاشمی بعد از اجرای این حکم تنها به شرح ماوقع دیدار خود با مقام معظم رهبری اشاره و تاکید کرد هر دو طرف پس از بررسی ابعاد این پرونده تاکید کرده بودند که برای مصلحت نظام و کشور بهتر است، در این مورد ورود نکنند. با همه این احوال باید تاکید کرد که نوع عملکرد هاشمی در زمینه انتخابات نشانگر آن بود که با وجود همه چالش‌هایی که هاشمی در سال 1394 با آن دست به گریبان بود، اولویت نخست او، دو انتخابات مهم اسفندماه بود. اعلام رسمی ورود سیدحسن خمینی به این کارزار به شدت موجب خرسندی هاشمی شد. حضور مثلث هاشمی، روحانی و خمینی در راس لیست انتخاباتی خبرگان می‌توانست بسیاری از شهروندان را به حضور در انتخابات ترغیب کند. با این حال عدم احراز صلاحیت سیدحسن خمینی و همچنین رد گسترده صلاحیت چهره‌های اصلاح‌طلب، میانه‌رو و اصولگرای حامی دولت در انتخابات مجالس خبرگان و شورای اسلامی بسیاری از محاسبات این چهره سیاسی را برهم زد. هاشمی که تصور نمی‌کرد فرزند یادگار امام راحل که بسیاری از بزرگان حوزه به اجتهاد او شهادت داده بودند، مورد بی‌مهری قرار بگیرد، در مراسم سالگرد ورود حضرت امام در فرودگاه مهرآباد تاکید کرد: «عده‌ای صلاحیت شخصیتی که اشبه جدش امام خمینی است را قبول نمی‌کنند، باید از آنها پرسید پس شماها خودتان صلاحیت خودتان را از کجا آورده‌اید؟ چه کسی به شما صلاحیت داده است، چه کسی به شما اجازه قضاوت داده است، چه کسی به شما اختیارات، اسلحه، تریبون، تریبون نماز جمعه و صدا و سیما داده است؟ اگر امام نبود، اگر آن نهضت نبود، اگر آن اراده مردمی نبود شماها هم نبودید؛ به بیت امام بد کردید و زمانی که باید در این دوران به بیت امام تبریک می‌گفتید تبریک بدی گفتید خداوند از سر تقصیرتان بگذرد و باید عذرخواهی کنید.»

با همه این اتفاقات او به همراه رئیس دولت اصلاحات در فرصتی کوتاه راهبرد جدید انتخاباتی خود را طراحی کرد. از سویی به شناسایی چهره‌های گمنام همسو با اصلاحات و دولت برای حضور در فهرست‌ها پرداخت و از سوی دیگر راهبرد جلوگیری از ورود برخی چهره‌های شاخص منتقد دولت و اصلاحات را با مردم در میان گذاشت. در مقابل منتقدان هاشمی نیز از پای ننشستند و برای نخستین بار نام او را از فهرست نامزدهای مورد حمایت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم حذف کردند. با این تحولات اکبر هاشمی برای سیزدهمین بار خود را در معرض داوری ملت قرار داد. وی که پیش از این رقابت تصریح کرده بود شاید این واپسین حضور او در انتخابات باشد، خود نیز باور نمی‌کرد که با این لشگر بی‌نام و نشان بتواند شوری در مردم به وجود آورد، اما هنگامی‌که آرای مردم شمرده شد، نتیجه‌ای به دست آمد که حتی حامیان دوآتشه اصلاح‌طلبان و میانه‌روها را شوکه کرد. از سویی برخی مخالفان اصلی هاشمی چون محمد یزدی، محمدتقی مصباح یزدی و... امکان حضور در خبرگان را نیافتند و از سوی دیگر فهرست مورد حمایت او و رئیس‌جمهوری دوره اصلاحات شکستی بزرگ را برای اصولگرایان در پایتخت رقم زدند. به این ترتیب می‌توان گفت سیزدهمین رقابت انتخاباتی برای هاشمی بسیار خوش‌یمن بود و او با آرامش می‌تواند در سال 95 پای سفره هفت‌سین دعای سال تحویل را زیر لب زمزمه کند.