برزخ آقای وزیر

گویی سرنوشت حکم کرده که وزیر علوم همواره در برزخ بین ماندن و رفتن دست و پا بزند. یک روز نمایندگان امضاکننده طرح استیضاح، در جلسه‌ای به شرط اعمال اصلاحات از تعلیق یک ماه استیضاح سخن می‌گویند اما روز دیگر همان نمایندگان، این جلسه را دستپخت هیات‌رئیسه دانسته و به لاریجانی تذکر می‌دهند لااقل برای امضای 60 نماینده امضاکننده طرح استیضاح، حرمت قائل شده و بیش از این هوای دولت را نداشته باشد. الیاس نادران ضمن خط و نشان کشیدن برای هیات‌رئیسه از برگزاری جلسه هیات‌رئیسه به صورت گزینشی انتقاد کرد و این سوال را مطرح کرد که چرا نظرات تنها تعدادی از نمایندگان مورد توجه قرار گرفته و به نظرات سایر نمایندگان بی‌توجهی شده است. همین رفتار موجب شد بسیاری از نمایندگان در اعلام وصول استیضاح فرجی‌دانا مصمم شده و ضرب‌الاجل تعیین کنند.

پیش‌بینی این اتفاق چندان دور از انتظار نبود. از همان روزی که رضا فرجی‌دانا وارد ساختمان وزارت علوم شد، با حاشیه‌های زیادی روبه‌رو شد. حکم دادن به جعفر میلی‌منفرد به عنوان معاون آموزشی و جعفر توفیقی مشاور ارشد، درست یک هفته بعد از اخذ رای اعتماد لرزان او با ۱۵۹ رای موافق، ۷۰ رای مخالف و ۳۲ رای ممتنع در 12 آبان‌ماه، موجب شد فریاد وااسفای نمایندگان مجلس به هوا برخیزد و بگویند ما می‌دانستیم که این اتفاق می‌افتد اما کسی هشدارهای ما را جدی نگرفت و قول‌های فرجی‌دانا موجب شد او رای بیاورد.نمایندگان منتقد در بحبوحه رای اعتماد؛ فرجی‌دانا را سمبل ظاهری دانسته و در سخنان خود بارها تصریح کردند که در صورت حضور رئیس دانشگاه تهران در دولت اصلاحات در سال‌های 81 تا 84، بار دیگر حلقه معین فعال ‌شده و تجربه تلخ دوران اصلاحات تکرار می‌شود چون جعفر توفیقی و میلی‌منفرد همان افرادی بودند که در آن مقطع زمانی، مدیریت وزارتخانه را در دست داشتند. همین بهانه کافی بود تا فرجی‌دانای 54‌ساله در تیررس انتقادات نمایندگانی قرار بگیرد که چندان دل ‌خوشی از انتصابات وزارت علوم نداشتند. نمایندگان مجلس، استاد برق دانشگاه تهران را متهم کردند که با انتصابات خود قصد دهن‌کجی به مجلس را دارد چون میلی‌منفردی را که از مجلس رای اعتماد نگرفته به عنوان معاون خود منصوب کرده است و اگر فردی از نظر مجلس شایستگی وزیر شدن ندارد پس قطعاً نمی‌تواند در پست حساسی چون معاونت وزارت قرار بگیرد!

همزمان با متهم شدن فرجی‌دانا به دستور گرفتن از حلقه معین، برگ دیگری هم به اتهامات او اضافه شد. بازگرداندن دانشجویان ستاره‌دار و استادانی که بالاجبار بازنشسته شده بودند. جالب اینجاست که فرجی‌دانا در حالی مجبور بود جواب نمایندگان منتقد را پس بدهد که تا پیش از این؛ نمایندگان مجلس و دولت دهم، وجود دانشجویان ستاره‌دار را ساخته و پرداخته ذهن روزنامه‌نگاران جریانی خاص قلمداد کرده و حتی محمود احمدی‌نژاد در جریان برگزاری انتخابات 88 و مناظره معروف در برابر میرحسین موسوی با قیافه‌ای حق به جانب گفت من اصلاً نمی‌دانم که این عده (دانشجویان ستاره‌دار) کی هستند! به هر حال طرح استیضاح فرجی‌دانا این مزیت را داشت که وجود دانشجویان ستاره‌دار از سوی مجلس به رسمیت شناخته شد. دفاع از حقوق دانشجویان و اساتید دانشگاه در این مدت اندک، محبوبیت فرجی‌دانا را افزایش داد به ترتیبی که به محض انتشار خبر احتمال استیضاح کارشناس ارشد رشته برق دانشگاه واترلو کانادا از سال 68، نزدیک 1500 نفر از استادان با امضای طوماری از مدیریت فرجی‌دانا حمایت کردند. هرچند روزنامه کیهان این مساله را برنتافت و در یادداشتی نوشت: مافیای افراطیون در وزارت علوم با ارعاب برخی اساتید آنان را مجبور به امضای طومارهای حمایت از مواضع غیرقانونی وزیر علوم می‌کند.

فرجی‌دانا در طول مدیریت هشت‌ماهه خود در راس وزارت علوم با زیاده‌خواهی جریان‌های سیاسی روبه‌رو است که استیضاح را همچون شمشیر داموکلس بالای سر فارغ‌التحصیل مقطع دکترای رشته برق دانشگاه واترلو کانادا گرفته‌اند تا در صورت نیاز آن را بر سر وزیر علوم فرود بیاورند. اتهام تغییرات گسترده در ریاست دانشگاه‌های سراسر کشور موضوعی بود که فرجی‌دانا را به پارلمان کشاند. حتی روزنامه کیهان و سایت‌های منتقد فرجی‌دانا با لیست کردن دانشگاه‌هایی که تغییر رئیس را تجربه کرده بودند این رکورد را به نام فرجی‌دانا به ثبت رساندند که فرجی‌دانا در هر 100 ساعت یک رئیس دانشگاه را عوض کرده است! تغییرات روسای دانشگاه‌ها موجب شد بسیاری فرجی‌دانا را فردی به تصویر بکشانند که نه‌تنها کلیدی در دست ندارد بلکه با داس تلاش دارد تمام روسای دوره احمدی‌نژاد را قلع و قمع کند. البته پیشتر رسانه‌های اصولگرا حضور توفیقی به عنوان سرپرست را جاده‌ صاف‌کن وزیر اصلی وزارت علوم ارزیابی کرده بودند کما‌اینکه همان زمان این تحلیل ارائه شد که جعفر توفیقی به دلیل مخالفت‌های گسترده امکان معرفی به مجلس را برای کسب رای اعتماد نخواهد داشت با این وجود توفیقی در 72 روز سرپرستی خود در راس وزارت علوم توانست روسای دانشگاه‌های علامه طباطبایی، صنعتی اصفهان، یاسوج و ... را برکنار کند. فرجی‌دانا در مدت حضورش توانست روسای دانشگاه‌های خواجه‌ نصیرالدین طوسی، پیام نور، اصفهان، گیلان، ارومیه، فردوسی مشهد، تفرش، جندی شاپور، باهنر کرمان، بوعلی سینا و ... را تغییر دهد که آمار تغییر روسای دانشگاه‌ها به 40 نفر می‌رساند. اما این تغییرات به روسای دانشگاه‌ها خلاصه نشد بلکه ساختار وزارت علوم نیز دستخوش تغییراتی شد. تغییرات در ساختار وزارت علوم موجب شد نمایندگان منتقد صف‌آرایی کنند. به محض برکناری محمدرضا مردانی رئیس سابق بسیج دانشجویی و رئیس مرکز جذب هیات ‌علمی، زاهدی رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات معاون وزیر علوم را خطاب قرار داده گفت: برو به این مرتیکه... بگو یا این چند نفر‌و عزل می‌کند یا با اردنگی از وزارتخانه بیرونش می‌کنم.(1) بیان این سخنان از سوی زاهدی چندان عجیب نبود. او زمانی که قرار بود صلاحیت وزیر پیشنهادی در مجلس بررسی شود فرجی‌دانا را خطاب قرار داده و گفته بود: اگر به افراد من در وزارت علوم به خصوص رئیس مرکز جذب هیات‌ علمی دست نزنی می‌گذارم رای بیاوری.

وزیر علوم در این مقطع زمانی در شرایطی سخت قرار گرفته از یک‌سو قرار است مطالبات انباشته شده قشر دانشجویی را نمایندگی کند که در طول هشت سال گذشته مرارت‌های بسیاری را تحمل کرده‌اند و از سوی دیگر باید خرده‌‌فرمایش‌های نمایندگانی را بشنود که مخالف او هستند. هنوز مشخص نیست که فرجی‌دانا چقدر خواهد توانست در این منصب دوام بیاورد. البته تجربه ثابت کرده که وزارت علوم به دنبال اجرای سیاست‌های دولت، ثابت کرده که دوران ستاره‌دار کردن دانشجوها و بازنشسته کردن استادان به سر آمده است. مرور اتفاقات نشان از آن دارد که وزارت علوم بیدی نیست که با این بادها بلرزد کما اینکه بعد از اعطای کارت زرد به وزیر علوم در دی‌ماه 92 یعنی سه ماه بعد از تجربه وزارت، تغییرات روسای دانشگاه‌ها شتاب بیشتری گرفت در حالی که مجلس انتظار داشت وزیر علوم محتاطانه رفتار کند و هشدارهای مجلس را جدی بگیرد.

1ـ روزنامه شرق، 20 آبان 92