جنگ سوریه

وقتی اتحادی از تروریست‌ها تحت رهبری حکومت اسلامی (داعش)، یک گروه تندرو که قبلاً به نام حکومت اسلامی عراق و شام مشهور بود، در ماه ژوئن به سرعت بخش‌هایی از عراق را در هم نوردیدند و در قلمروی که در دو طرف مرز عراق و سوریه در اختیار خود دارند اعلام خلافت کردند، شورشیان سوریه با تمرکزی ملی‌گرایانه‌تر تصور کردند، روزگار آنها فرا‌رسیده است. مطمئناً، آنها گمان می‌کردند آمریکا و متحدان غربی‌اش دست روی دست نمی‌گذارند و اجازه نمی‌دهند گروهی که از دل القاعده در عراق سر بر آورده و سربازان آمریکایی را در جنگ سال 2003 کشته، پیشرفت کند. به استثنای دخالت نظامی، تنها راه پیش‌روی آمریکایی‌ها برای عقب راندن داعش به سوریه حمایت بیشتر از شورشیان میانه‌روتر آنجا بود.
کمی تسلیحات بیشتر، عمدتاً موشک‌های ضدتانک، برای هشت گروه باصلاحیت ارسال شد؛ این گروه‌ها از سال گذشته طی یک برنامه مخفی توسط آمریکا و کشورهای حوزه خلیج فارس و اروپا که خواستار سقوط رئیس‌جمهور سوریه بشار اسد بودند شناسایی و حمایت شده‌اند. این گروه‌ها دستاوردهایی را در بخش شمالی استان حماه و بخش جنوبی ادلیب، نزدیک پایگاه رژیم در غرب سوریه داشته‌اند. اما تصویر اصلی تغییر نکرده است. رژیم سوریه و داعش هر دو از هرج و مرج عراق نفع می‌برند، در حالی که شورشیان میانه‌روتر هر چه بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرند. نوح بونزی، ناظر آمریکایی جنگ سوریه از گروه بین‌المللی بحران، یک اتاق فکر مستقر در بروکسل می‌گوید «این کمک به منظور حل مساله‌ سال 2012 است، نه مساله سال 2014».
داعش بعد از بازگرداندن محموله جدید و عظیم پول و اسلحه خود از عراق به سوریه، کمر به حذف دیگر شورشیان از استان دیرالزور در شرق سوریه بسته است. داعش در یک رشته حمله در اوایل جولای، کنترل مجموعه‌ای از شهرهای امتداد رود فرات را به دست گرفت. از آن زمان تاکنون رژیم سوریه و داعش با هم حضور داشته‌اند. این وضعیت تصویری کابوس‌مانند را نشان می‌دهد که در صورت جایگزین کردن و سقوط آقای اسد شکل خواهد گرفت. اما به تازگی داعش با رژیم سوریه نیز درگیر شده است.
داعش در 25 جولای لشگر 17 را به همراه یک پایگاه نظامی که مدت‌ها مقاومت کرده بود تسخیر کرد. یک روز بعد داعش پایگاه دوم را در استان الحسکه در شمال شرقی کشور تصرف کرد. در پاسخ، رژیم سوریه حملات هوایی را بر اهداف داعش بیشتر کرده است. در 26 جولای یک میدان نفتی را در مرکز کشور که در دست داعش بود از چنگ آنان درآورد. نیروهای اسد، با حمایت پیکارجویان شیعه، آهسته و پیوسته دستاوردهایی را علیه شورشیان غیرجهادی به دست می‌آوردند. دولت سوریه بر حلب، قطب شمالی کشور که از جولای 2012 درگیر جنگ است، متمرکز شده و بر مسیر اصلی تدارکات شورشیان در شمال غربی این شهر فشار می‌آورد.
نبرد بیش از پیش بی‌رحمانه‌ می‌شود. تاکنون یک دوره هفت‌روزه در ماه جولای خونبارترین دوره در طی سه سال و نیم کشمکش بوده که طبق گزارش‌ها جان 1700 نفر، از جمله 270 سرباز رژیم سوریه را گرفته است. آقای اسد، نشانی از سقوط ندارد، اما دیده‌بان حقوق بشر مدعی است استفاده رژیم از بمب‌های بشکه‌ای اخیراً افزایش یافته، به طوری که از ماه فوریه تاکنون تنها در حلب 650 بمب ریخته، که باعث مرگ حداقل 1500 نفر شده است. سازمان ملل، که این ماه نخستین محموله کمک‌های برون‌مرزی را به مناطق تحت کنترل شورشیان فرستاد (اقدامی که از آن زمان تاکنون توسط سوریه و روسیه از آن جلوگیری به عمل آمده بود)، می‌گوید این رژیم بمباران‌ها را افزایش داده است. شمار آوارگان بیش از سه میلیون نفر است. در این حال داعش، در نمونه‌ای دیگر از وحشی‌گری بارز خود فیلم سر بریدن سربازان را بعد از تصرف لشگر 17 منتشر کرد.
در میانه چنین فشارهایی، شکاف‌های بیشتری میان باقیمانده نیروهای شورشی پدیدار می‌شود که در ابتدای امسال هم‌پیمان شدند تا داعش را از شمال غربی سوریه بیرون برانند. یک نوار ویدئویی که در 11 جولای افشا شد جبهه النصر، یک گروه تندرو دیگر را که از طرف القاعده به عنوان نماینده انحصاری در سوریه به رسمیت شناخته شده، نشان داد که در حال مباحثه درباره تشکیل حکومت کوچک خود برای رقابت با حکومت اعلام‌شده داعش بود. این گروه با دیگر گروه‌های شورشی در بخش‌هایی از ادلیب درگیری داشته و چنین قصدی را تکذیب کرده، اما روابط با دیگران، به خصوص جبهه اسلامی، قدرتمندترین ائتلاف نیروهای شورشی، تشدید یافته است.
به نظر می‌رسد جنگ سوریه در همین مسیر پیش رود. احتمال نمی‌رود کمک حیاتیِ 500 میلیون‌دلاری برای شورشیان که از طرف آقای اوباما پیشنهاد شد به تصویب کنگره برسد. در یک یا دو سال، شورشیان به بازیگران خُرد در سوریه تقسیم شده بین گروه داعش و گروه اسد تبدیل می‌شوند.
بعد از درخواست‌های مکرر غرب برای کنار رفتن آقای اسد، و بعد از صرف یک تریلیون دلار توسط غرب در عراق، دولت‌های غربی، به خصوص آمریکا، باید بنا به گفته آقای بونزی با این دو پرسش روبه‌رو شوند «آیا با کنترل داعش بر بخش‌های شمالی سوریه که در دست شورشیان است، و احتمالاً بخش‌هایی از آن در کنترل جبهه النصر باشد، موافقید؟ و به گروه‌هایی که در برابر دولت بغداد خواستار حمایت یک نفر هستند، و تنها گزینه خود را داعش می‌دانند، چه خواهید گفت؟»