تاریخ انتشار:
حجاریان: اعتدال پوشش اصلاح‌طلبی نیست
قانون جدید احزاب؛ بیم محدودیت بیشتر؟
هفته گذشته نمایندگان مجلس برخی از مواد طرح جدید قانون فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی را که با ابتکار کمیسیون شوراها تدوین و به صحن علنی ارسال شده بود از تصویب گذراندند.
هفته گذشته نمایندگان مجلس برخی از مواد طرح جدید قانون فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی را که با ابتکار کمیسیون شوراها تدوین و به صحن علنی ارسال شده بود از تصویب گذراندند. به گزارش «آریا» در ماده 2 این طرح شرایط صدور مجوز تاسیس حزب مورد اشاره قرار گرفته و تبصره یک ماده 2 این طرح نیز مقرر می‌دارد تقاضای صدور مجوز اولیه باید شامل مرامنامه، اساسنامه و اسامی و امضای حداقل 15 نفر از اعضای هیات موسس باشد. گفتنی است اکثریت نمایندگان با ارجاع ماده یک به کمیسیون شوراها خواهان بررسی دقیق‌تر آن شدند که به تعریف احزاب و گروه‌های سیاسی اختصاص یافته است. با وجود این مواد تصویب‌شده در صورت تبدیل به قانون فرآیند تاسیس حزب را طولانی‌تر و نظارت بر فعالیت احزاب را گسترده‌تر می‌کند. به نوشته «شرق» برخی نمایندگان مجلس نسبت به کلیات طرح مزبور انتقاد داشته و آن را مخالف اصل 26 قانون اساسی می‌دانند که بر آزادی عضویت و فعالیت افراد در احزاب تاکید می‌کند. طرح جدید برای تاسیس و عضویت افراد در حزب شرایط مختلفی را پیش‌بینی کرده است به طوری که بر اساس ماده 4 این طرح که از تصویب نمایندگان گذشت متقاضیان تاسیس حزب و عضویت در آن در سطح هیات
موسس باید دارای اعتقاد و التزام عملی به قانون اساسی و ولایت مطلقه فقیه، تابعیت ایرانی، داشتن حداقل 25 سال تمام، حداقل مدرک کارشناسی یا معادل آن و عدم سوءپیشینه موثر کیفری باشند. نادر قاضی‌پور و کمال‌الدین پیرموذن نمایندگان مردم ارومیه و اردبیل نیز از جمله منتقدان این طرح هستند که اخطارهایی مستند به بند 9 و 14 اصل سوم قانون اساسی در صحن علنی مطرح کردند. نماینده مردم ارومیه در تذکر قانون اساسی خود خطاب به رئیس مجلس گفت چرا «وقتی موضوعی پیش می‌آید کارگران و مردم عادی به‌عنوان سیاهی‌لشگر مطرح می‌شوند، اما زمانی که بحث سیاست مطرح می‌شود، مردم عادی و کارگران را حذف می‌کنید.» افزون بر این، انتقادات دیگری نیز می‌توان بر طرح مذکور وارد ساخت که مهم‌ترین آن متوجه نظارت چندلایه نهادهای رسمی و مراکز واجد قدرت بر عملکرد احزاب می‌شود در حالی که این احزاب و نهادهای مدنی هستند که وظیفه دارند به نظارت بر مراکز قدرت بپردازند و ضمن رصد عملکرد تمام قوا برنامه‌های بدیلی برای اداره بهتر امور به مردم پیشنهاد کنند. چنانچه این رابطه معکوس شود خاصیت احزاب از بین رفته و مفهوم حزب از معنای واقعی آن تهی می‌شود. در واقع بهترین ناظر بر
عملکرد سازمان‌های سیاسی نظیر احزاب، شهروندان و صاحبان حق رای هستند که در صورت عدم رضایت و بی‌اعتمادی به گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی رای خود را از آنها دریغ خواهند کرد. این البته نافی ضرورت رسیدگی به تخلفات و اتهامات احتمالی احزاب و رهبران حزبی نیست اما مکانیسم چنین کاری نیز مشخص است و اساساً نیاز به تعبیه و تدارک لایه‌های مختلف نظارتی وابسته به نهادها و مراکز مختلف و متعدد ندارد.
اصلاح‌طلبان بدنه اجتماعی خود را توجیه کنند
«از نظر ایدئولوژیک بیشتر به اصولگرایان خود را نزدیک می‌دانم و از نظر اجتماعی و اخلاقی بیشتر با اصلاح‌طلبان همسو هستم. هر کدام یک ویژگی دارند که باید از هر دو ویژگی استفاده کرد.» علی یونسی دومین وزیر اطلاعات کابینه سیدمحمد خاتمی در گفت‌وگو با ماهنامه 42 ضمن بیان عبارات فوق و اشاره به سردرگمی جناح‌های سیاسی کشور می‌گوید «هر دو جریان در کما هستند. احمدی‌نژاد هر دو را شوکه کرده و هنوز قد راست نکرده‌اند. ضربه‌ای که احمدی‌نژاد زد سنگین بود. هر دو هنوز هویت اصلی قبل از احمدی‌نژاد را پیدا نکرده‌اند و از آن ضربه گیج هستند» لذا در مقطعی هر دو جناح عمده «احساس کردند جایی برای رقابت با خودشان نمانده [بلکه] باید با جریان احمدی‌نژاد رقابت کنند. احساس کردند غریبه‌ای وارد شده که باید علیه او متحد شد. سعی کردند مشترکات اصولگرایی و اصلاح‌طلبی را در نظر بگیرند». دستیار ویژه رئیس‌‌جمهوری در این مصاحبه تلاش جریان اصلاح‌طلب برای بازسازی تشکیلاتی و تجدید قوای سیاسی و اجتماعی خود را نیز از نظر دور نداشته و افزوده که این طیف سیاسی واقع‌گرا و به دنبال حمایت از دولت روحانی است. به گفته آقای یونسی سران اصلی اصلاح‌طلبان، دولت روحانی
را فرصت می‌دانند و مایل هستند به او کمک کنند بدون اینکه سهم‌خواهی داشته باشند حال آنکه «بدنه اصلاح‌طلب سهم‌خواهی دارد». او از شخصیت‌های سرشناس اصلاح‌طلب خواسته تا بدنه اجتماعی هوادار خود را توجیه و قانع کنند که دولت موجود «دولت روحانی است نه دولت خاتمی». اما این توجیه و اقناع امکانات و ابزاری می‌طلبد که فراهم کردن آن به تنهایی از توان اصلاح‌طلبان خارج است و همکاری دولت و سایر قوا را می‌طلبد. کاستن از محدودیت رسانه‌ای اصلاح‌طلبان، ایجاد شرایط مساعد برای احیا، تقویت و فعالیت تشکل‌ها و احزاب اصلاح‌طلب جهت برقراری ارتباط موثر و سیستماتیک بین راس و بدنه که پیام‌ها و تحلیل‌ها از دو سو شنیده و منتقل شود و تقویت سازمان اطلاع‌رسانی دولت برای تبیین اولویت‌های اصلی و اساسی کشور جهت جلب اعتماد و همکاری همه فعالان سیاسی از مهم‌ترین اقداماتی است که باید در دستور کار قرار گیرد. در این صورت مطالبات گروهی حول اهداف ملی تجمیع شده و این مساله روشن خواهد شد که کنار رفتن این دولت منجر به برآمدن بدیلی که برخی از اصلاح‌طلبان آرزو می‌کنند نخواهد شد.
جامعه روحانیت مبارز بر سر دوراهی؟
بعد از اظهار تمایل جعفر شجونی به همسویی بیشتر جامعه روحانیت مبارز با جبهه پایداری که با واکنش مصباحی‌مقدم سخنگوی این تشکل سیاسی-مذهبی مواجه شد، احمد سالک دیگر عضو جامعه روحانیت مبارز در مصاحبه با پیام نو نسبت به تحقق وحدت بین این دو گروه ابراز امیدواری کرده تا مشخص شود هرچند تصمیم تشکیلاتی مشخصی در جامعه روحانیت برای همسویی با هواداران محمدتقی مصباح‌یزدی گرفته نشده اما این مساله طرفدارانی هم دارد. اختلاف‌نظر در جامعه روحانیت مبارز همچون دیگر گروه‌ها امری طبیعی و مسبوق به سابقه است چنان که برخی از اعضا همچون هاشمی‌رفسنجانی، حسن روحانی و ناطق‌نوری از مدت‌ها قبل در جلسات و نشست‌های جامعه روحانیت حضور به هم نمی‌رسانند اما احتمالاً بیماری و غیبت آیتالله مهدوی‌کنی که همواره نقطه کانونی و مرکز ثقل این مجموعه بوده در این مقطع اختلاف‌نظرها به ویژه در مورد نوع ارتباط با جبهه پایداری را شدت بخشیده است. در سال‌های گذشته، ایجاد همگرایی و وحدت در بین اصولگرایان از دغدغه‌های همیشگی دبیر کل جامعه روحانیت مبارز بوده است. سید‌رضا تقوی در مراسم افطار انجمن اسلامی فارغ‌التحصیلان شبه‌قاره هند که هفته گذشته برگزار شد در این
باره گفت: «بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری که در ظاهر نیروهای حزب‌‌اللهی و مومن، سرخورده، افسرده، نگران و مردد شده بودند تصمیم بر جمع‌آوری نیروها و همگرایی میان افراد گرفتیم که البته در این باره با آیتالله مهدوی‌کنی و آیتالله یزدی مشورت داشتیم.» این سخنان بر اهتمام ویژه روسای جامعتین در تامین وحدت اصولگرایان شهادت می‌دهد حال آنکه تلقی برخی از گروه‌ها و فعالان این جریان از همگرایی، نه وحدت همه با هم بلکه وحدت همه با من است بدون آنکه کوچک‌ترین انتقادی از مواضع خود را نیز تاب بیاورند و کمترین تواضعی در برابر سابقون از خود نشان دهند. حال باید منتظر ماند و دید بزرگان جامعه روحانیت مبارز در این شرایط می‌توانند افزون بر حفظ همبستگی درونی، سایر اصولگرایان را نیز حول خود سامان دهند یا اینکه داستان این تشکل سرانجام دیگری پیدا خواهد کرد.
اعتدال پوشش اصلاح‌طلبان نیست
سعید حجاریان تئوریسین اصلاح‌طلب به خبرگزاری مهر می‌گوید اعتدال یک مشی و روش سیاسی است نه یک گفتمان و معتقد است اصلاح‌طلبان ایده و سلوک سیاسی مختص به خود دارند و اعتدال را پوششی برای خود نمی‌دانند. نایب رئیس دوره اول شورای شهر تهران در این گفت‌وگو با متغیر توصیف کردن وضعیت سیاسی کشور به ارائه تقسیم‌بندی موجزی از آرایش نیروهای سیاسی پرداخته است. به نظر این استاد علوم سیاسی شانس احمدی‌نژاد برای بازگشت به قدرت از طریق انتخابات محال است و «آدمی هم شبیه او باید خیلی تلاش کند البته پایداری‌ها هستند که بعید است در مجلس آینده موفق شوند. بعضی تلاش دارند اصولگرایان و پایداری‌ها را یکی کنند. البته بسیار بعید می‌دانم چون اصولگرایان آدم عاقل بسیار دارند نمی‌گذارند یکی شوند. بعضی شاید بخواهند اما گمان نمی‌کنم یکی شوند. اصولگرایان و پایداری‌ها از یک طرف و اعتدال‌گرایان و اصلاح‌طلبان نیز با هم هستند. منتها شورای نگهبان لیست ما را می‌زند و به این خاطر مجبور هستیم از کاندیدای اعتدال حمایت کنیم. نه اینکه بخواهیم اعتدال را پلی کنیم، اگر کاندیداهای ما تایید شوند از کاندیدای خودمان حمایت می‌کنیم، نشد به سمت کاندیداهای اعتدال
می‌رویم.» آقای حجاریان عملکرد جناح راست را عامل اصلی رواج تندروی در زمان اصلاحات می‌داند و می‌افزاید مشی احمدی‌نژاد به عنوان تجسم و نماد افراط عملاً به همگرایی و تفاهم جریان‌های دلسوز کشور انجامید. او در پاسخ به سوالی درباره آینده اصولگرایی نیز می‌گوید: «امیدوارم اصولگرایان با هم وحدت کنند و لیست واحد بدهند و ائتلافی باشد؛ چرا که برای ما خوب خواهد شد چون بر سر اسامی با هم دعوا خواهند داشت. اصولگرایان الان بزرگ ندارند، آقای مهدوی‌کنی بزرگ اصولگرایان است که آرزوی شفا برای ایشان داریم. اصولگرایان ناطق را قبول ندارند و با او بد هستند.»
انسجام؛ اولویت اصولگرایان معتدل
به نوشته پیام نو درگذشت حبیب‌‌الله عسگراولادی و وخامت حال آیتالله مهدوی‌کنی موجب تشدید شکاف و پراکندگی در میان فعالان اصولگرا شده فلذا بررسی تاسیس حزب توسط علی لاریجانی که قرابت‌های فکری و عملی بسیاری با این دو شخصیت ممتاز اصولگرایی دارد برای از میان بردن انشقاق‌ها امری غیرمنتظره نیست. به گفته کاظم جلالی رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس «دکتر لاریجانی الان سرآمد و محور اصولگرایی عقلانی و اعتدالی است، لذا طبیعی است که مراجعات به ایشان خیلی زیاد است که بر اساس این محوریت بتوانند دوستان را شکل بدهند و این جریان بتواند به شکل منظم و منسجم کنار هم قرار بگیرد». در عین حال این عضو سابق حزب اعتدال و توسعه متذکر می‌شود اولویت اصلی در جریان اصولگرایان معتدل ایجاد انسجام است و تشکیل حزب می‌تواند ابزاری برای تحقق این هدف باشد از این‌رو آقای لاریجانی «مشغول مطالعه روی این قضیه هستند و حرف‌ها و نظرها را می‌شنوند و فضا را بررسی می‌کنند اما اینکه تاکنون اقدامی به صورت عملی در این زمینه صورت گرفته باشد، چنین چیزی نیست».
دیدگاه تان را بنویسید