حلبچه قرن بیست و یک

بازرسان سازمان ملل متحد، استفاده از گاز اعصاب سارین را در سوریه تایید کردند. طبق این گزارش 38صفحه‌ای که ابتدا در اختیار بان کی‌مون، قرار گرفت، گاز اعصاب به وسیله موشک‌های زمین به زمین و در مقیاس زیاد در حومه دمشق پایتخت سوریه در روز 21 آگوست استفاده شده است. بان کی‌مون در اطلاع‌رسانی عمومی درباره این گزارش خاطر نشان کرد این بزرگ‌ترین استفاده تاییدشده از سلاح‌های شیمیایی از سال 1988 به بعد محسوب می‌شود و اولین استفاده از چنین سلاح‌هایی در قرن بیست و یکم است. در سال 1988، صدام حسین از گاز اعصاب در منطقه حلبچه استفاده کرده بود. او همچنین اظهار داشت وظیفه نهادهای بین‌المللی است که اطمینان حاصل کنند این سلاح‌ها بار دیگر، به عنوان تجهیزات جنگی و علیه مردم غیر‌نظامی استفاده نخواهند شد. او این حمله را جنایت جنگی و نقض قوانین جهانی منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی خواند. اما این گزارش حاوی هیچ داوری در مورد گروه مرتکب این حمله نیست و بان کی‌مون نیز در این مورد هیچ اظهارنظری نکرد. از همان ابتدای حمله، دولت و شورشیان سوریه، یکدیگر را متهم به این حمله و استفاده از سلاح شیمیایی کردند. دولت اظهار می‌کرد نیازی به چنین حمله‌ای که تنها نتیجه آن اعتراض‌های بین‌المللی است، ندارد و مخالفان نیز در اختیار داشتن سلاح‌های شیمیایی را انکار کرده و مسوولیت حمله را متوجه دولت اسد می‌دانستند که ذخایر سلاح‌های شیمیایی کشور را در اختیار دارد. بحث به حدی بالا گرفت که تقریباً تمام کشورهای جهان در یکی از دو دسته موافقان یا مخالفان حمله به سوریه قرار گرفتند. در نهایت وزرای امور خارجه دو کشور روسیه و ایالات متحده پس از سه روز مذاکره در سوئیس و پشت درهای بسته، اعلام کردند به توافقی در زمینه نوع برخورد با رژیم اسد در این باره رسیده‌اند. طبق این توافق دولت اسد یک هفته مهلت دارد تا لیستی از سلاح‌های هسته‌ای در اختیار خود را اعلام کند تا تحت نظارت بین‌المللی قرار گرفته و تا قبل از نیمه سال 2014 به طور کامل نابود شوند. وزیر امور خارجه ایالات متحده همچنین دولت سوریه را موظف دانست تا فوراً و بی‌درنگ همکاری با بازرسان بین‌المللی را آغاز کند و همچنین اضافه کرد دولت اسد، به‌رغم جنگ در جریان، موظف است دسترسی بازرسان به کلیه محل‌های نگهداری سلاح‌های شیمیایی را برقرار کند و همکاری لازم تا انتقال سلاح‌ها به مناطق امن تحت کنترل را انجام دهد. این عملیات قرار است بر عهده سازمان ملل و سازمان منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی قرار گیرد. دو طرف روس و آمریکایی البته اگرچه در مورد اندازه و نوع سلاح‌های شیمیایی در اختیار سوریه توافق ضمنی داشتند اما در بقیه موارد از جمله نحوه برخورد با دولت در صورت عدم پایبندی به این توافق و یا نحوه و محل کنترل سلاح‌ها، چندان هم‌نظر نبودند. به عنوان مثال باراک اوباما بعد از اعلام توافق، همچنان ایالات متحده را آماده برخورد نظامی با دولت سوریه «در صورت لزوم» اعلام کرد اما دولت روسیه کاملاً مخالف این نوع برخورد و یا ارجاع این توافق به شورای امنیت سازمان ملل بود چرا که در صورتی که توافق مذکور از طرف سازمان ملل و شورای امنیت اعلام شود، به خودی خود اجازه قانونی برخورد نظامی در صورت عدم پایبندی اسد به توافق صادر خواهد شد. دولت و رژیم سوریه اگرچه هیچ نماینده‌ای در گفت‌وگوهای ژنو نداشت اما از نتیجه حاصل راضی است و آن را باعث صلح در کشور می‌داند. در اظهار‌نظر رسمی دولت گفته شد این توافق بهانه راه‌اندازی جنگ در کشور را از کسانی که از بروز آن خوشحال می‌شوند، سلب می‌کند. به هر حال گویا فعلاً خطر جنگ جهانی سوم از سر جهان گذشته است. بر اساس آمار سازمان ملل در جریان درگیری‌ها در سوریه تاکنون 100 هزار نفر کشته، دو میلیون نفر آواره و پناهنده و چهار میلیون نفر مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند.