تاریخ انتشار:
رایزنی‌های دیپلماسی در تهران قوت گرفت
ایران؛ کریدور مناسباتی دیپلمات‌ها
سرخط خبرهای هفته گذشته دیپلماسی ایرانی بیشتر بر سفرهای مقامات کشورهای خارجی به تهران و رایزنی‌های تیم‌های مذاکره‌کننده ایرانی با اعضای گروه ۱ + ۵ متمرکز بود. تهران در هفته گذشته مقصد بسیاری از هیات‌های دیپلماتیک بود.
سرخط خبرهای هفته گذشته دیپلماسی ایرانی بیشتر بر سفرهای مقامات کشورهای خارجی به تهران و رایزنی‌های تیم‌های مذاکره‌کننده ایرانی با اعضای گروه 1+5 متمرکز بود. تهران در هفته گذشته مقصد بسیاری از هیات‌های دیپلماتیک بود. نخست‌وزیر عراق، نخست‌وزیر ارمنستان، دبیر شورای امنیت ملی روسیه و وزیر دفاع لبنان هرکدام در راس هیات‌های عالی‌رتبه وارد تهران شدند تا از دیدگاه‌های ایران پیرامون مهم‌ترین تحولات منطقه‌ای و جهانی آگاهی یابند. از میان سفرهای صورت‌گرفته نیز شاید سفر حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق و نیکلای پاتروخوف، دبیر شورای امنیت ملی روسیه از اهمیت بیشتری برخوردار باشد، سفرهایی که با توجه به وضعیت داخلی عراق و کشمکش‌های اخیر روسیه با اروپا و آمریکا بسیار با‌اهمیت است. محمدعلی سبحانی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه در یادداشتی که برای روزنامه شرق به نگارش درآورده است، با اشاره به سفر نخست‌وزیر عراق به تهران می‌نویسد: به هر حال «عبادی» بعد از نخست‌وزیری روی کار می‌آید که معروف بود با حمایت جدی ایران، بر سر کار مانده است. این امر به‌ویژه در ماه‌های اخیر که بحران امنیتی و سیاسی در عراق به اوج خود رسید، بیشتر نمود
داشت و ایران آخرین دولتی بود که به توافق برای شکل‌گیری دولت جدید بدون نقش‌آفرینی مالکی رضایت داد.
میانجیگری العبادی میان ایران و عربستان
وی در بخش دیگری از این یادداشت متذکر می‌شود: نزدیک شدن عربستان سعودی و برخی کشورهای دیگر منطقه به دولت عراق می‌تواند به هماهنگی‌های بیشتری که برای حل مشکلات منطقه به آن نیاز داریم، کمک کند. برای عبور از بحران فرقه‌گرایی، افراط‌گرایی و خشونت عریانی که می‌تواند اثرات منفی خود را در تک‌تک کشورهای منطقه برجا گذارد، نیاز به ایجاد اراده‌ای منطقه‌ای است و این مهم دست‌یافتنی نخواهد بود، مگر اینکه رقابت‌های خصومت‌آمیز به رقابت دوستانه تبدیل شود؛ باید پذیرفت برای جلوگیری از اتفاقات فاجعه‌آمیز، اختلافاتی که با عربستان سعودی وجود دارد، باید به حداقل ممکن برسد. دولت جدید عراق این توفیق را داشته که رابطه بهتری با عربستان سعودی و برخی کشورهای منطقه ایجاد کند. پس از روی کار آمدن عبادی، سفارت عربستان در بغداد افتتاح شده و پیام‌های مثبتی از عربستان و کشورهای منطقه و همچنین «قول همکاری» به دولت عراق داده شده است.مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه معتقد است سفر همزمان رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر این کشور به عربستان و ایران- و البته ارتباط با طرف‌های غربی و تاکید بر نقش سازنده ایران در تحولات عراق، نوید بهبود شرایط منطقه را
می‌دهد اگرچه تفاوت دیدگاه میان ایران و برخی اعراب در مورد سوریه کماکان برقرار است. این اختلافات منطقه‌ای در کنار نبود انسجام سیاسی میان گروه‌های مختلف و دولت در درون سوریه، شرایطی کاملاً متفاوت با عراق را پیش‌روی ما قرار داده است.
پیشنهاد جدید آمریکا در مذاکرات
حضور نیکلای پاتروخوف، دبیر شورای امنیت ملی روسیه در تهران نیز از این جهت حائز اهمیت است که ایران این روزها در حال برگزاری مذاکرات کارشناسی و نهایی خود پیرامون دستیابی به توافق جامع هسته‌ای است. تیم کارشناسی ایران به ریاست حمید بعیدی‌نژاد این روزها در وین به سر می‌برند. علاوه بر این قرار است طی هفته‌های آتی نیز مجدداً مذاکراتی در سطح معاونان اعضای گروه 1+5 و ایران و همچنین وزرای امور خارجه تهران و واشنگتن با مذاکره‌کننده ارشد گروه 1+5 نیز برگزار شود. اگرچه گفته می‌شود سفر پاتروخوف به تهران در پاسخ به سفر علی شمخانی همتای ایرانی او برگزار می‌شود اما به نظر می‌رسد این سفر بیشتر به منظور ایجاد هماهنگی‌های میان مواضع تهران و مسکو همزمان با برگزاری دور جدید مذاکرات هسته‌ای ایران صورت پذیرفته است.
روزنامه شرق هم به این بهانه در گزارشی به بررسی ابعاد گفت‌وگوهای اخیر وزرای امور خارجه ایران و آمریکا با مذاکره‌کننده ارشد گروه 1+5 و ارتباط آن با سفر این مقام روسی به تهران پرداخته و در گزارش خود آورده است «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران ارزیابی خود از این دور را این‌گونه مطرح کرد: «همه طرف‌ها بر این اعتقادند که پیشرفت‌هایی صورت گرفته و جریان مذاکرات روبه جلو است.» البته این فقط حرف ایران نبود. «رویترز» هم به نقل از مقامات آمریکایی از پیشرفت در مذاکرات وین خبر داد. مشابه ارزیابی ظریف را «سرگئی ریابکوف» مذاکره‌کننده هسته‌ای روسیه هم به زبانی دیگر بیان کرد؛ او گفت: «نتیجه کلی این دور از مذاکرات هسته‌ای که من فکر می‌کنم همه طرف‌ها روی آن اتفاق‌نظر دارند نشان‌دهنده این است که پیشرفت‌هایی حاصل شده است.» از این جنس گفته‌ها را روز گذشته «علی‌اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران هم در تهران بیان کرد و ضمن روشن توصیف کردن آینده مذاکرات ایران با 1+5 تاکید کرد مذاکرات به سرانجام خوبی خواهد رسید. همچنین یک مقام بلندپایه آمریکایی درباره این مذاکرات گفت: همه، از جمله باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا این مذاکرات را
فرصتی تاریخی می‌دانند و دو طرف به دنبال راهی برای رسیدن به یک توافق قابل راستی‌آزمایی هستند. در همین رابطه خبرگزاری ایسنا هم در گزارش دیگری با اشاره به خبر اخیر «آسوشیتدپرس» به نقل از دیپلمات‌های غربی مبنی بر اینکه «ایران در حال بررسی یک طرح از آمریکا در مذاکرات هسته‌ای است که به این کشور اجازه می‌دهد بخش بیشتری از تاسیسات هسته‌ای‌اش را به حالت فعال حفظ کند در حالی که توانایی‌اش را برای تولید سلاح هسته‌ای کاهش می‌دهد» می‌نویسد: «رایزنی‌ها درباره طرح جدید آمریکا آغاز شده و گفت‌وگوهایی با «مسکو» برای انتقال احتمالی ذخیره اورانیوم با غنای پایین به روسیه انجام شده است. روسیه هم‌اکنون سوخت مورد نیاز رآکتور هسته‌ای ایران را تامین می‌کند.» آنها تاکید می‌کنند «مذاکره در این زمینه در مراحل اولیه قرار دارد و ایران هنوز اظهارنظری نکرده است.»
توافق آذر حتمی است
در همین رابطه سایت اقتصاد‌نیوز گفت‌و‌گویی را با علی بیگدلی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل صورت داده است که وی با طرح این موضوع که نشانه‌ها حاکی از توافق ایران و 1+5 است، می‌گوید: یکی از این اختلافات در رابطه با تعداد سانتریفیوژهای ایران است که بر اساس مذاکرات صورت‌گرفته، قرار شد که ایران با شرط و شروط‌هایی از آن برخوردار باشد؛ ایران از 240 کیک زرد خود 140تای آن را به میله سوخت مبدل کرده و تنها 100 تای آن باقی مانده و بر اساس توافقات انجام‌شده قرار است این میزان را هم به مسکو ارسال کنند تا یا به میله سوخت یا به اورانیوم پنج درصد تبدیل شود. به گفته این تحلیلگر مسائل بین‌الملل پیشنهاد تبدیل کیک زرد به اورانیوم رقیق‌شده پیش از این نیز بیان شده و ایران هم با انجام آن موافقت کرده بود. اختلاف دیگر در رابطه با مساله تحریم‌هاست که ایران خواهان توقف یکباره آنهاست اما 1+5 می‌گوید از چهار سیستم تحریمی اعمال‌شده علیه ایران تنها دو بخش آن از قابلیت لغو شدن برخوردار است.
تردید مخالفان دولت در دستیابی به توافق هسته‌ای
در حالی که همه طرف‌های گفت‌وگو‌کننده بر امکان نتیجه‌گیری از مذاکرات نهایی ایران و 1+5 تاکید می‌کنند روزنامه جوان در گزارشی با عنوان اینکه ««سایه تردید» بر توافق هسته‌ای سنگینی می‌کند»، می‌نویسد: دیپلمات‌های اروپایی در گفت‌وگو با رویترز گفتند که ایران در مذاکرات وین، طرح جدیدی برای توافق با طرف غربی ارائه کرده ولی مذاکره‌کنندگان غربی طرح ایران را قبول نکرده‌اند. دیپلمات‌های اروپایی می‌گویند هرچند ایران همچنان بر لغو کامل تحریم‌های اقتصادی اصرار دارد ولی در مذاکرات وین گفته حاضر است پای توافقی را که گام اول آن برداشته شدن آخرین تحریم‌هایی است که غرب علیه ایران اعمال کرده، امضا کند، تحریم‌هایی که مقام‌های ایران گفته‌اند در مقایسه با تحریم‌های قبلی، بسیار مخرب‌تر هستند. چشم‌انداز مذاکرات در فاصله حدوداً یک‌ماهه تا پایان مهلت تعیین‌شده در ژنو در حال کمرنگ شدن است و برخی منابع از همین حالا احتمال تمدید مذاکرات را بیش از گذشته می‌دانند؛ به گفته دنیس راس، مشاور سابق اوباما منطق بازگشت به عقب برنامه هسته‌ای ایران، در ازای بازگشت به عقب تحریم‌ها، بیش از پیش دور از دسترس به نظر می‌رسد چراکه ایران در ازای بازگشت به
عقب تحریم‌ها، تنها حاضر به انجام اقدامات شفاف‌ساز محدودی است در حالی که واشنگتن این اقدامات را کافی نمی‌داند و تاکید کرده که آمریکا برنامه غنی‌سازی اورانیوم صنعتی را نخواهد پذیرفت و تنها با قابلیت غنی‌سازی محدود توافق خواهد کرد. بنابراین توافق جامع تا ۲۴ نوامبر به نظر بسیار بعید می‌رسد.
انتقاد از دیپلماسی که ظریف در آن دستی ندارد
روزنامه وطن امروز هم در دنباله گزارش‌های انتقادی خود از عملکرد وزارت خارجه این بار به سراغ روابط ایران با همسایگانش رفته است. این روزنامه در گزارشی با عنوان «این بود دیپلماسی منطقه‌ای؟» سیاست خارجی دولت چه مواضع روحانی و چه ظریف را در طبق اعتراضی خود قرار می‌دهد و این بار مناسبات ایران با برخی از کشورهای عربی را به زیر می‌کشد. «وطن امروز» در طرح مواضع خود این‌گونه می‌آورد: اکنون 14 ماه از آغاز به کار دولت یازدهم گذشته است و قاعدتاً این مدت، زمان مناسبی برای مشاهده نتیجه دیپلماسی منطقه‌ای دولت یازدهم است. اکنون می‌توان این سوال را مطرح کرد که آیا دیپلماسی منطقه‌ای دولت روحانی طی این مدت، موفق بوده است؟ البته منظور از همسایگان، آن دسته از کشورهایی است که همواره با ایران مشکلاتی داشته‌اند و منشاء شیطنت می‌شدند. اتفاقات اخیر میان ایران و پاکستان، می‌تواند مورد مناسبی برای بررسی دیپلماسی منطقه‌ای دولت در 14 ماه اخیر باشد البته قاعدتاً دولت توفیقاتی در حوزه دیپلماسی منطقه‌ای داشته اما شواهد و برون‌داد اتفاقات به عنوان ملاک در نظر گرفته می‌شود.
این روزنامه در پایان این گزارش می‌نویسد: در مقابل گزاره‌های بسیاری هست که می‌گوید مناسبات همسایگان (آنهایی که درباره آنها بحث شد) با ایران بهبود نیافته است. جای دیپلماسی ایران در تحولات منطقه‌ای خالی است و متاسفانه این در حالی است که این تحولات آینده غرب آسیا را رقم خواهد زد. از لبخندها و تحرکات بیش‌فعالانه جواد ظریف در موضوع هسته‌ای، در مسائل منطقه‌ای خبری نیست! شاید مذاکرات هسته‌ای تمام وقت وزیر امور خارجه را پر کرده باشد. آیا زمان آن نیست آقای روحانی که متخصص امنیت ملی است چاره‌ای برای دیپلماسی منطقه‌ای بیندیشد؟
دیدگاه تان را بنویسید