رویش پوپولیسم در خشکسال احزاب

همزمان با انتشار پیش‌نویس لایحه تشکل‌های اجتماعی و مدنی در پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور و دعوت از صاحب‌نظران برای نقد و حک و اصلاح آن، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی در یادداشتی به بررسی مخاطرات ناشی از ضعف جامعه مدنی و احزاب پرداخته که همانا رشد پوپولیسم است. بر این اساس «پوپولیسم زمانی شکل می‌گیرد که امکان خردورزی در جامعه مسدود یا اندک باشد و بروز احساسات، عواطف و منافع آنی شدت یافته و جامعه دچار نوعی نابسامانی» شود. پوپولیسم واجد سه رکن کلی‌گویی و شعارزدگی، بسیج توده‌ای و مخالفت با تشکل‌های مدنی است و در ایران دو معنا را افاده می‌کند؛ مردم‌فریبی و مردم‌گرایی که معنای اول تقریب بیشتری به ذهن دارد. به نوشته ایرنا تفکر پوپولیستی در نبود تشکل‌های مدنی مجال رشد پیدا می‌کند زیرا «پایگاه اصلی جامعه مدنی در میان طبقه متوسط است. زمانی که این طبقه به دلایل اقتصادی و سیاسی آسیب‌پذیر شود، آن‌گاه ریزش و گرایش آن به سمت جنبش‌های پوپولیستی» متمایل شده و مشارکت سیاسی از حالت آگاهانه، سیستماتیک و مدنی به مشارکتی توده‌ای و هیجانی بدل می‌شود.