آینده مبهم اقلیم

 خدیجه غبیشاوی: اقلیم کردستان عراق در شرایط پسارفراندوم به سر می‌برد؛ همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق برگزار شد و با رای آری بیش از 90 درصد از رای‌دهندگان به پایان رسید تا گمانه‌زنی‌های متفاوتی درباره آینده این اقلیم مطرح شود و شاهد تحرکاتی از سوی این اقلیم و همسایگان آن باشیم. اقلیم کردستان عراق به مرکزیت استان اربیل با کشورهای ایران، ترکیه و سوریه هم‌مرز است، رهبری این اقلیم را مسعود بارزانی بر عهده دارد، کردستان عراق بیش از پنج میلیون نفر جمعیت دارد که در رفراندوم اخیر بیش از سه میلیون نفر در این همه‌پرسی شرکت کردند.

این رفراندوم در تاریخ 25 سپتامبر سال 2017 میلادی (3 مهر 1396) در میان مخالفت‌های تمام‌عیار همسایگان و غرب برگزار شد، همه‌پرسی‌ای که بدون هماهنگی و جلب نظر و موافقت دولت مرکزی عراق برگزار شد تا این منطقه بار دیگر شاهد آینده مبهم و نامعلومی باشد.

ایران، ترکیه و بغداد با در پیش گرفتن مواضع مشابه و مشترک در قبال برگزاری این همه‌پرسی ضمن آنکه نتایج آن را غیرقانونی خواندند خواستار آن شدند که اقلیم کردستان عراق این همه‌پرسی را کان‌لم‌یکن تلقی کرده و خواستار واگذاری تمامی گذرگاه‌های مرزی و فرودگاه‌های اربیل و سلیمانیه به دولت مرکزی شدند، این سه کشور علاوه بر آن تحریم‌های گسترده‌ای نیز در قبال اقلیم کردستان عراق اعمال کردند تا عراق پس از داعش در آستانه بحرانی دیگر قرار بگیرد. از سوی دیگر رفت‌وآمدهای سیاسی و نظامی میان ایران و ترکیه نیز در جریان است و توافق‌نامه‌هایی در این زمینه میان دو کشور به امضا رسیده است، تهران و آنکارا ضمن آنکه حریم هوایی منطقه کردستان عراق را تحریم کردند بر سر تامین امنیت مرزهای این اقلیم نیز به توافق رسیدند.

بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان بر این باور هستند که همه‌پرسی جدایی کردستان عراق می‌تواند زمینه‌ای برای تجزیه عراق و تنش در دیگر کشورهای منطقه باشد، موضوعی که می‌تواند به تشدید تنش و آشوب در منطقه خاورمیانه منجر شود، منطقه‌ای که خود در چند سال اخیر به شدت با جنگ با داعش دست و پنجه نرم می‌کند و شاهد خشونت‌بارترین رخدادها در عراق و سوریه بوده است.

اکنون تهران، بغداد و آنکارا به دنبال آن هستند تا با مدیریت وضعیت پیش آمده در منطقه کردستان عراق از تشدید بحران در این اقلیم و مناطق همجوار آن جلوگیری کرده و مانع از اجرایی ‌شدن نتایج این همه‌پرسی شوند. چرا که آن را گزاره‌ای مبهم و بی‌ثبات‌کننده برای کل منطقه می‌دانند.

انتظار می‌رود، کردستان عراق با عقب‌نشینی از مواضع خود و همچنین نتایج این همه‌پرسی به قانون اساسی عراق پایبند بوده و مانع از تشدید بحران در این منطقه شود، از سوی دیگر مسعود بارزانی می‌تواند با فراهم کردن شرایط گفت‌وگو با دولت مرکزی عراق و جلب‌توجه و نظر همسایگان زمینه‌های ایجاد ثبات و آرامش در این منطقه را فراهم کرده و مانع از ادامه تحریم‌ها علیه اقلیم کردستان عراق شود.