معامله غیرمنتظره
پیروزی رئیس کمیسیون اروپا
چگونه سرانجام ژان کلود یونکر توانست پیمانی را با ترامپ ببندد که همه آن را غیرممکن می‌دانستند؟ او در حالی که در اتاق جلسات اندیشکده‌ای در واشنگتن نشسته بود نتیجه صرف ساعت‌ها زمان در کاخ سفید را بیان کرد. کاملاً آشکار بود که او خسته است اما روحیه‌ای بانشاط داشت و گفت: من انجامش دادم.
چگونه سرانجام ژان کلود یونکر توانست پیمانی را با ترامپ ببندد که همه آن را غیرممکن می‌دانستند؟ او در حالی که در اتاق جلسات اندیشکده‌ای در واشنگتن نشسته بود نتیجه صرف ساعت‌ها زمان در کاخ سفید را بیان کرد. کاملاً آشکار بود که او خسته است اما روحیه‌ای بانشاط داشت و گفت: من انجامش دادم.
او بیش از دو ساعت با ترامپ مذاکره کرد تا بتواند در نهایت به توافقی برسد که هم خیال اتحادیه اروپا و هم خیال ایالات متحده را آسوده کند. ترامپ گفت که حداقل در زمان کنونی هیچ‌گونه تعرفه تنبیهی برای خودروهای اروپایی در نظر نمی‌گیرد. در مقابل، اروپا تمایل خود برای خرید مقادیر بیشتر گاز مایع و دانه‌های سویا از آمریکا را ابراز داشت و گفت حاضر است بحث‌هایی را در مورد حذف تعرفه‌های دیگر کالاها و همچنین سایر موضوعات آغاز کند. یونکر با افتخار گفت که ترامپ پذیرفته است هیچ تعرفه جدیدی اعمال نکند و تعرفه‌های کنونی را نیز افزایش ندهد.
البته هنوز بسیار زود است که بگوییم این توافق چه مدت دوام می‌آورد. بسیاری نگران آن هستند که یک توئیت نامناسب ترامپ همه رشته‌ها را بر باد دهد. همچنین، این حقیقت همچنان پابرجاست که معامله کنونی راه‌حلی برای سایر مشکلات اروپا با رئیس‌جمهور غیرقابل پیش‌بینی ایالات متحده ارائه نمی‌دهد. او فردی است که حداقل در حال حاضر آماده است در جنگ تجاری آتش‌بس برقرار کند اما همزمان خواستار تعطیلی سازمان تجارت جهانی است، ایران را تهدید می‌کند و مسائل تغییرات اقلیمی را مزخرفاتی ساخته دست اروپاییان می‌داند.
آتش‌بس در جنگ تجاری
مشخص است که در میان همه افراد این آقای یونکر بود که توانست چیزی را به دست آورد که مرکل و امانوئل ماکرون در کسب آن ناکام ماندند یعنی مهار ترامپ. خطر تشدید جنگ تجاری که حدود ۱۵ میلیون فرصت شغلی در دو سوی اقیانوس اطلس را تهدید می‌کرد و صدها میلیارد یورو تولید ناخالص داخلی جهان را از بین می‌برد اکنون از سر همگان گذشت. وزیر امور خارجه آلمان که نمی‌تواند خوشحالی‌اش را پنهان کند گفت ظاهراً حامیان آقای ترامپ هم به این نتیجه رسیدند که بازندگان جنگ تجاری فقط کشاورزان منطقه میدوست و کارگران منطقه راست‌بلت در آمریکا هستند. تا قبل از سفر یونکر به آمریکا، همگان او را تحقیر و مسخره می‌کردند. ویدئوی تلوتلو خوردن یونکر در مسیر حرکت به سمت میز شام در اجلاس ناتو در اواسط جولای و کمک سایر رهبران اتحادیه اروپا برای ممانعت از زمین خوردن او به سرعت در همه‌جا پخش شد. عوام‌گرایان راستگرا در سراسر اروپا از دیدن تصاویر رئیس کمیسیون اروپا در حال مستی خوشحال بودند. یونکر ادعا کرد در آن روز به خاطر کمردرد و حمله سیاتیکی قادر به راه رفتن نبود. قبل از سفر او به واشنگتن، بسیاری در بروکسل نه‌تنها امیدی به کسب نتیجه از آن نداشتند بلکه از خود می‌پرسیدند آیا یونکر قادر است اصلاً به چنین سفر دشواری برود؟
هیچ‌کس انتظار نداشت او با در دست داشتن یک قرارداد با ترامپ به اروپا بازگردد. دلیلی هم برای چنین انتظاری نبود. تا همین اواخر و در اجلاس سران ناتو در اواسط ماه جولای، رئیس‌جمهور ایالات متحده با اطمینان به رهبران اروپا گفته بود که تعرفه‌های خودروهای اروپایی قطعاً اعمال می‌شوند و آنها باید قبل از انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره در ماه دسامبر اجرا شوند. او انتخابات میان‌دوره‌ای را مهم‌ترین موضوع برای خودش می‌دانست. اما در آن زمان مردی که به ندرت در موضوعات اروپا دخالت می‌کرد وارد صحنه شد. لاری کودلو مشاور اقتصادی ترامپ که بهار امسال برای اولین بار به تیم رئیس‌جمهور در کاخ سفید پیوست. او که در گذشته گوینده اخبار تلویزیون نیوجرسی بود ناگهان گفتمان‌های خشونت‌آمیز جنگی کاخ سفید را تعدیل کرد. اروپاییان که در گفت‌وگو با ویلبر راس وزیر تجارت و رابرت لایت‌هایزر نماینده تجاری ایالات متحده موفقیتی به دست نیاورده بودند به آقای کودلو روی آوردند. یونکر یک روز قبل از دیدار با ترامپ، آقای مارتین سلمایر دبیرکل کمیسیون اروپا را برای ملاقات با کودلو فرستاد. این دو نفر پیش‌نویسی را در یک هتل در واشنگتن تهیه کردند که زیربنای توافقی قرار گرفت که بعداً حاصل شد. هنگامی که یونکر در بعد از ظهر چهارشنبه به کاخ سفید رسید هنوز اطمینان نداشت که ترامپ از طرح او استقبال کند. چراکه الگوی رفتاری ترامپ این‌گونه است. او معمولاً در نهایت به رهنمود آخرین مشاوری که با او صحبت کرده است گوش می‌کند. اروپاییان نمی‌دانستند که این آخرین مشاور آقای کودلو مشاور اقتصادی است یا آقای راس وزیر تجارت. سیلیسیا مالمستروم کمیسیونر تجاری اروپا صبح آن روز با لایت‌هایزر همتای آمریکایی‌اش صحبت کرد اما نتوانست به نتیجه مشخصی برسد. در مقابل تیم آقای یونکر احساس می‌کردند که نماینده تجاری ترامپ از پیش‌نویس آقای کودلر اطلاعی ندارد.
چیزی در حد یک وعده
گفت‌وگوهای دفتر بیضی‌شکل در ۴۰ دقیقه اول به سرعت پیش رفت و پس از آنکه دیگران به آن پیوستند فضا اندکی سختگیرانه‌تر شد. تیم تجاری ترامپ به هدایت لایت‌هایزر و راس اصرار داشتند که اروپاییان گام‌های بیشتری در جهت باز کردن بازارهای کشاورزی خود بردارند. اما یونکر از گفت‌وگو کنار کشید و گفت اروپاییان مایل نیستند بحث‌های مربوط به اولین دور مذاکرات ناموفق در مورد تشکیل قرارداد تجارت آزاد بین اتحادیه اروپا و آمریکا از جمله مناظرات مربوط به مرغ‌های آلوده به کلرین و مواد غذایی تراریخته را دوباره از سر گیرند. در پایان تنها چیزی که آمریکاییان به دست آوردند وعده اروپا برای خرید بیشتر دانه‌های سویا در آینده بود. ترامپ بلافاصله در حضور رسانه‌ها آن را یک پیروزی برای کشاورزان میدوست خواند. این خود ترامپ بود که سرانجام معامله را به پایان رساند؛ امری که البته ضرورت زیادی داشت. وقتی یکی از نمایندگان تجاری او با جزئیات بیشتر به موضوع وارد شد ترامپ از او پرسید چرا اینقدر وسواسی هستی. کاملاً مشخص بود که خود ترامپ به این معامله علاقه زیادی دارد. واکنش رسانه‌ای آمریکا به ملاقات ترامپ و پوتین در هلسینکی بسیار منتقدانه بود. علاوه بر این، حامیان ترامپ نیز از جدال تجاری آمریکا با چین و اتحادیه اروپا متضرر می‌شدند. تعرفه‌هایی که بروکسل در مقابله با تعرفه‌های تنبیهی ترامپ بر فولاد برای کالاهایی مانند موتورسیکلت، نوشیدنی و کره بادام زمینی اعمال کرد بی‌تاثیر نبودند. محصولات غیرقابل فروش کشاورزی در سردخانه‌ها روی هم انباشته شدند و صحبت‌هایی در مورد اخراج کارگران به میان آمد. شرکت‌هایی که از این موضوع آسیب دیدند بلافاصله بر ترامپ و دیگر سیاستمداران جمهوریخواه فشار آوردند.
توافق یونکر و ترامپ
یونکر در دیدار تازه خود با ترامپ توانست با این رئیس‌جمهور غیرقابل پیش‌بینی به توافق برسد؛ او در سخنرانی‌هایش عامدانه دقیقاً همان کلماتی (مانند گاز مایع یا دانه سویا) را به‌کار برد که ترامپ به شنیدن آنها علاقه دارد. همچنین او از پیام‌های کوتاه تصویری استفاده کرد تا توجه ترامپ (که به کم‌توجهی شهرت دارد) را جلب کند. در اجلاس گروه ۷ در کانادا در ابتدای ماه ژوئن نیز یونکر به جای صحبت از ضرورت روابط دو سوی اقیانوس اطلس با ترامپ در مورد پدر خودش صحبت کرد و اینکه چگونه آمریکایی‌ها پس از جنگ جهانی دوم او را از یک اردوگاه نجات دادند.
درنهایت، نتیجه دیدار واشنگتن پیروزی اعتدال‌گرایان اتحادیه اروپا بر تندروانی مانند فرانسه بود که از سیاست تجاری سختگیرانه علیه ایالات متحده حمایت می‌کردند. وزیر دارایی فرانسه برونو لامیر اندکی قبل از دیدار یونکر و ترامپ گفته بود ما در وسط یک جنگ تجاری هستیم. او هرگونه کاهش عوارض را قبل از بازپس‌گیری تعرفه‌های تنبیهی توسط آمریکا رد کرد و به‌تازگی گفت ما نمی‌پذیریم در حالی مذاکره کنیم که لوله تفنگ بر پیشانی‌مان قرار دارد. اما فرانسه نتوانست مسیر تندروی خود را ادامه دهد زیرا اکثر کشورهای اتحادیه اروپا موضع آلمان را می‌پسندیدند؛ به ویژه کشورهایی مانند ایتالیا، اسپانیا، سوئد، لهستان و جمهوری چک که صنعت خودروسازی توانمندی دارند. بنابراین احتمال دارد آنها به درخواست فرانسه برای شفاف‌سازی موضوعات چندان توجهی نکنند. اروپاییان فلسفه قدیمی ناتو یعنی «پاسخ انعطاف‌پذیر» را برگزیدند که مجموعه‌ای از پاسخ‌ها در مقابل حملات رقبا را در‌بر می‌گیرد. این پاسخ در دوران جنگ سرد به معنای تلافی معقولانه در برابر حمله دشمن بود در حالی که درهای گفت‌وگو و مذاکره همچنان بازمی‌ماندند. ژنرال‌های آمریکایی خود این فلسفه را خلق کرده بودند و این بار اروپاییان با کمک آن به موفقیت رسیدند.
کودتایی برای یونکر
یونکر برنده آشکار این رویداد بود. تا همین اواخر بسیاری از افراد رئیس کمیسیون اروپا را نمود عینی بحران اتحادیه اروپا می‌دانستند. وی در جلوگیری از برگزیت ناتوان ماند و نتوانست با پیشرفت عوام‌گرایان راستگرا در سراسر اروپا مقابله کند. او همچنین بارها آلمان را ناراحت کرده بود. مردم آلمان احساس می‌کردند یونکر اغلب طرف کشورهای جنوب اروپا را می‌گیرد و از این دلخور بودندکه او بارها گفته بود اصرار آلمان برای پایبندی کشورهای عضو اتحادیه اروپا به قوانین و قراردادها نوعی ویژگی رفتاری خاص آلمان‌هاست. با این حال تردیدهای مربوط به صلاحیت یونکر برای جایگاه او در کمیسیون اروپا حداقل در حال حاضر برداشته شدند.
تحولات هفته گذشته برای آقای یونکر آرامش‌بخش هستند چراکه این امکان وجود دارد که رئیس کمیسیون اروپا بیشتر از آنچه قبلاً انتظار می‌رفت در جایگاه خود ابقا شود. انتظار می‌رود پس از انتخابات بهار آینده پارلمان اروپا رهبران اتحادیه در جست‌وجوی رئیس جدیدی برای کمیسیون باشند. یونکر خود گفته است که قصدی برای دوره بعدی ریاست ندارد.
بسیاری در بروکسل فکر می‌کنند نتیجه انتخابات پارلمان اروپا قابل پیش‌بینی نیست و از این‌رو رهبران اتحادیه نمی‌توانند بر سر یک نامزد مشترک برای ریاست کمیسیون اروپا که نهاد اجرایی اتحادیه است به توافق برسند. یونکر تا زمانی که آنها جانشین مورد قبولی پیدا کنند همچنان در آن منصب می‌ماند و باید گفت‌وگوهای تجاری با ترامپ را ادامه دهد. یونکر از اعلام این خبر مسرت‌بخش بسیار راضی بود چون در اتحادیه اروپا به اعتبار و وجهه بیشتری نیاز داشت. ترامپ به او گفت: بیا بیرون برویم و با خبرنگاران گفت‌وگو کنیم. آنها با افتخار به سمت رسانه‌ها گام برداشتند.
