کارگران متحد می‌شوند
اقتصاد گیگی چالش‌های جدیدی را برای اتحادیه صنفی دولتی چین ایجاد کرده است
در یازدهم ژانویه لئو جین، یک کارگر تحویل غذا، موتور سیکلت خود را در شهر شرقی تایژو کنار جاده پارک کرد. جین فریاد زد: من پول جان کندنم را می‌خواهم، و لباس‌های آغشته به بنزین خود را به آتش کشید. رسانه‌های دولتی چین گفتند لئو به یک سرویس تحویل به نام Ele.me که به گفته وی به او بدهی داشته، اعتراض داشته است (این شرکت اعلام کرده هزینه‌های پزشکی لئو را پرداخت می‌کند و پرونده او را بررسی خواهد کرد). فیلم‌های این حادثه در ویبو، یک پلت‌فورم شبکه‌های اجتماعی، دست‌به‌دست شد. چنین اعتراضاتی در میان میلیون‌ها کارگر شاغل در اقتصاد گیگی چین شایع است، هر‌چند موارد نادری از آنها این چنین دراماتیک هستند (اقتصاد گیگی به فعالیت‌های کاری‌ای اطلاق می‌شود که معمولاً موقعیت شغلی افراد در آن موقتی است و کارگران از بسیاری از حقوق کار مانند بیمه‌های درمانی، حق ریسک و تعطیلات محروم هستند، مانند پیک‌های موتوری و سرویس‌های حمل‌و‌نقل اینترنتی). طبق تحقیقات یک سازمان مردم‌نهاد در هنگ کنگ به نام «بولتن کار چین» (China Labour Bulletin)، تعداد اعتراضات در میان این اقتصاد چه به صورت مطلق و چه به صورت سهمی از کل اعتراضات کارگری، افزایش داشته است. در سال 2019 این سازمان 142 اعتراض توسط سرویس‌های تحویل غذا، لجستیک و کارگران حمل‌و‌نقل ثبت کرده است، ولی به علت اینکه بسیاری از اعتراضات گزارش نمی‌شوند، تخمین زده می‌شود که این تنها یک‌دهم عدد واقعی را نشان دهد.
پاسخ حزب حاکم کمونیست چین به این اعتراضات تلاش برای ترغیب این کارگران به عضویت در یک اتحادیه صنفی بوده است. در سال 2015 شی جین پینگ رهبر چین طرحی را برای اصلاح تجربی فدراسیون اتحادیه‌های صنفی کل چین (ACFTU) آغاز کرد، سازمانی که تمامی اتحادیه‌ها باید به آن تعلق داشته باشند. متن کامل طرح منتشر نشد ولی رسانه‌های دولتی هدف را تمرکز این فدراسیون بر اقدامات مشخص برای کمک به کارگران و کاهش بی‌ثباتی، اعلام کردند. این مصوبه خواستار افزایش عضویت در میان مهاجران روستایی به همراه برنامه‌هایی برای سهولت این کار بوده است، با امید اینکه بتواند اعتراضات را کاهش دهد. فدراسیون اتحادیه‌های صنفی در سال 2018 اعلام کرد برای استخدام شش گروه از کارگران غیر‌کارخانه‌ای شامل کارگران سرویس‌های غذا (حدود هفت میلیون نفر) و پیک‌ها (حدود چهار میلیون نفر)، تلاش خواهد کرد.
اتحادیه‌های جدید کارگران تلاش بسیاری برای جلب توجه انجام داده‌اند. اولین اتحادیه در سال 2018 در شانگهای با حدود 400 عضو تاسیس شد. این اتحادیه به کارگران دستورالعمل‌هایی درباره قوانین راهنمایی و رانندگی ارائه می‌داد و هندوانه با تخفیف به آنها می‌فروخت. کریس چان از دانشگاه چینی هنگ‌کنگ می‌گوید: صرف‌نظر از اصلاحاتی که صورت گرفته است، اتحادیه‌ها بال حزب کمونیست چین هستند و مقامات اتحادیه‌ها کارمندان دولت محسوب می‌شوند، بنابراین نمی‌توانند کاری را که با سیاست‌های دولتی مغایرت داشته باشد انجام دهند. برخی اوقات رئیس یکی از شرکت‌ها رئیس اتحادیه نیز هست. به گفته چان مهم‌ترین وظیفه دولت‌های محلی در واقع حمایت از حقوق کارگران نیست، بلکه حفظ ثبات اجتماعی و اطمینان از توسعه اقتصادی است.
چیزی برای از دست دادن وجود ندارد، به جز اضافه‌کاری
توضیحات رسمی پیرامون کمپین اصلاحات بر اهمیت تقویت کنترل حزب کمونیست چین بر فدراسیون و استفاده از آن برای تقویت حضور مردمی حزب، متمرکز است. در سال‌های اخیر حزب کمونیست برای شکل دادن سلول‌هایی در شرکت‌های خصوصی و دخالت بیشتر در نحوه مدیریت آنها تلاش‌های بسیاری انجام داده است. درواقع حزب کمونیست به اتحادیه‌ها به عنوان سکویی برای رسیدن به هدفش نگاه می‌کند.
قبل از سال 2015 سازمان‌های غیر‌دولتی کارگری کوچک در حمایت از حقوق کارگران نقش داشتند و به پیروزی‌های قابل توجهی نیز دست یافتند. اعتصاب در یک کارخانه ساعت‌سازی سیتیزن در استان گوانگدونگ منجر به مذاکره دسته‌جمعی کارمندان با کارفرما شد. مدیران توافق کردند هفتاد درصد از اضافه‌کاری کارگران را که برای پنج سال پرداخت نشده بود، پرداخت کنند. در سال 2015 کارگران در کارخانه تولید کفش Gaungdongs Lide کارفرما را مجبور کردند چندین میلیون یوآن بدهی معوقه بیمه اجتماعی بپردازد. در سال 2015 اما حزب کمونیست همه گروه‌های جامعه مدنی را به‌شدت سرکوب کرد.
سرکوب دیگر در سال 2018 انجام شد، زمانی که کارگران جازیک، یک کارخانه جوشکاری در شنژن، تلاش کردند یک اتحادیه کارگری تشکیل داده و آن را در فدراسیون ثبت کنند. کارگران اخراج شدند. هفته‌های بعد پلیس ده‌ها نفر از کارگران و دانشجویان را در سراسر کشور به دلیل اعتراض در حمایت از اتحادیه دستگیر کرد. بنابراین آیا فرصتی وجود دارد که اصلاحات بتواند کار بیشتری برای حمایت از کارگران انجام دهد؟ امروز رتبه اتحادیه بالا رفته است. در سال 2016-2015، 30 میلیون کارگر مهاجر به این اتحادیه پیوسته‌اند. فدراسیون اتحادیه‌های صنفی امروز بیش از 390 میلیون نفر عضو دارد که از این تعداد 5 /6 میلیون نفر از هشت گروه دارای اولویت هستند. طبق اعلام «بولتن کار چین» برخی اتحادیه‌ها با مشاوره حقوقی منابع بیشتری را برای کمک به کارگران اختصاص داده‌اند. برخی اوقات فدراسیون اتحادیه محلی برای کارگران ایستادگی می‌کند حتی اگر اتحادیه داخل شرکت این کار را نکند. فدراسیون اتحادیه‌های صنفی چین می‌گوید بین سال‌های 2016 تا اوایل 2019 به بیش از پنج میلیون کارگر مهاجر کمک کرده حدود 53 میلیارد یوآن (معادل 2 /8 میلیارد دلار) بابت اضافه‌کاری‌های خود به‌دست آورند. با این حال بسیاری از کارگران فاصله زیادی با آن دارند. از 350 کارگر پیک که جنی چان از دانشگاه پلی‌تکنیک هنگ‌کنگ با آنها مصاحبه کرده است، هیچ‌کدام درباره فعالیت‌های فدراسیون چیزی نمی‌دانستند. در دهه قبل از سرکوب فعالیت‌های کارگری توسط حزب کمونیست در سال 2015، فدراسیون اتحادیه‌های صنفی چین به طور مستقیم با مسائل کارگران درگیر شد. آنها حتی در مذاکرات جمعی کارگران با کارفرما شرکت کرده و دوره‌های آموزشی برای کارگران در کارخانه تشکیل می‌دادند. به گفته چان امروز که حزب کمونیست بر سلطه خود بر کل جامعه تاکید می‌کند دوره‌های آموزشی اتحادیه اغلب در مراکز خدمات محلی توده‌های حزب برگزار می‌شود. در این دوره‌ها به کارگران گفته می‌شود اعتراض یا اعتصاب نکنند و در صورتی که شکایت دارند از میانجی‌گری یا داوری استفاده کنند. خطوط تلفنی نیز به این منظور راه‌اندازی شده است. الی فریدمن از دانشگاه کرنل می‌گوید: این روش‌ها گاهی اوقات برای کارگران کارساز است. نگاهی به تصمیم نهایی که از طریق میانجی‌گری یا داوری گرفته می‌شود نشان می‌دهد گرایش آنها بیشتر به سمت ترجیح کارگر نسبت به کارفرماست. اما موارد بسیاری وجود دارند که مانع از موثر بودن این روند می‌شوند؛ مهم‌ترین مانع زمانبر بودن آن است. بیشتر کارگران پول یا وقت زیادی برای سرمایه‌گذاری در پروسه‌های دادگاهی یا داوری ندارند. حزب مشتاق است مردم را از همبستگی با یکدیگر منع کند. به گفته فریدمن در صورتی که یک گروه 50نفره که در محل کار تشکیل شده به فدراسیون بروند و بگویند حقوق آنها پرداخت نشده است، اولین کاری که انجام می‌دهند این است که آنها را به 50 مورد متفاوت تفکیک کنند. در سال 2019 بیش از 1 /2 میلیون اختلاف شامل 4 /2 میلیون کارگر از طریق داوری حل‌و‌فصل شد.
برای کسانی مثل لئو جین، راننده Ele.me، عضویت در اتحادیه امید چندانی برای بهبود زودهنگام شرایط طاقت‌فرسای کار ایجاد نمی‌کند. این رانندگان اغلب توسط پیمانکاران فرعی استخدام می‌شوند که آنها را مجبور می‌کنند برای به موقع رساندن بسته‌ها ریسک کنند یا خطر پرداخت نشدن را بپذیرند. طبق اعلام بولتن کار چین در طول دو سال گذشته هزاران پیک در سراسر چین در حوادث زخمی یا کشته شده‌اند. فریدمن درباره اینکه اصلاحات صنفی بتواند به کارگران گیگی کمکی بکند بدبین است. حتی اگر اتحادیه بخواهد نماینده کارگران تحویل کالا در مذاکرات دسته جمعی کارگران با کارفرما باشد، قادر به این کار نخواهد بود، چراکه اکثر پیک‌ها پیمانکاران مستقل هستند نه کارمند. مثل بسیاری از کشورها، کسانی که ناهار گرم را به کارمندان می‌رسانند در ناامنی زندگی می‌کنند.
منبع : اکونومیست
