صداقت افراد
اقتصاد رفتاری
فرض کنید کیف پولی را در خیابان پیدا می‌کنید که هیچ پولی ندارد اما حاوی اطلاعات تماس مالک باشد. آیا مسیر خود را عوض می‌کنید تا کیف را به صاحبش برسانید؟ حال فرض کنید همان کیف حاوی چند اسکناس درشت باشد. آیا این موضوع پاسخ شما به سوال قبل را تغییر می‌دهد؟ آیا پاسخ شما به مقدار پول بستگی دارد؟ فکر می‌کنید دیگر افراد در شرایط مشابه چه واکنشی نشان می‌دهند؟
فرض کنید کیف پولی را در خیابان پیدا می‌کنید که هیچ پولی ندارد اما حاوی اطلاعات تماس مالک باشد. آیا مسیر خود را عوض می‌کنید تا کیف را به صاحبش برسانید؟ حال فرض کنید همان کیف حاوی چند اسکناس درشت باشد. آیا این موضوع پاسخ شما به سوال قبل را تغییر می‌دهد؟ آیا پاسخ شما به مقدار پول بستگی دارد؟ فکر می‌کنید دیگر افراد در شرایط مشابه چه واکنشی نشان می‌دهند؟
جهان بر پایه صداقت و درستکاری پیش می‌رود. اگر افراد حداقل تا حد خاصی به یکدیگر اطمینان نکنند جامعه از هم فرو می‌پاشد. بنابراین صداقت یکی از موضوعات مطالعات دانشگاهی است اما اکثر کارهای این حوزه تحت شرایط کنترل‌شده در آزمایشگاه‌ها صورت می‌گیرد. علاوه بر این، اکثر نمونه‌های این مطالعات را غربیان ثروتمند و تحصیل‌کرده تشکیل می‌دهند. در مقابل، آلن کوهن و همکارانش از دانشگاه میشیگان این نوع اقتصاد رفتاری را در سراسر جهان بررسی می‌کنند. آنها 40 کشور، 355 شهر و بیش از 17 هزار نفر را در پژوهش خود پیرامون صداقت مدنی گنجاندند و نتایج را اقتباس کردند. طبق گزارش تیم آقای کوهن که در نشریه ساینس (Science) انتشار یافت پژوهشگران همکار از کانادا تا تایلند و از روسیه تا پرو به ساختمان‌های عمومی از قبیل بانک‌ها، موزه‌ها و کلانتری‌ها رفتند. آنها یک کیف پول قلابی را به کارمند پذیرش دادند و ادعا کردند که آن را در خیابان بیرون از ساختمان پیدا کرده‌اند. کیف‌ها از جنس پلاستیک شفاف و حاوی سه کارت ویزیت یک‌شکل با یک آدرس ای‌میل مشترک و نام‌هایی به زبان محلی، یک فهرست خرید به زبان محلی و یک کلید بودند. برخی کیف‌ها نیز حاوی معادل 45 /13 دلار پول نقد محلی بودند در حالی که برخی دیگر هیچ پولی نداشتند. آنگاه اعضای تیم صرفاً منتظر می‌ماندند تا ببینند چه کسی برای برگرداندن کیف به صاحب آن ای‌میل می‌زند. در 38 کشور از 40 کشور مورد مطالعه کیف‌های حاوی پول بیشتر از کیف‌های فاقد پول برگردانده شدند (51 درصد کیف‌های دارای پول و 40 درصد کیف‌های بدون پول). نرخ صداقت در میان کشورهای مختلف تفاوت زیادی داشت. اسکاندیناوی درستکارترین و آسیا و آفریقا کم‌صداقت‌ترین افراد را در خود جای داده بودند. اما تفاوت بین تک‌تک کشورها در مورد میزان بازگرداندن کیف‌های حاوی و فاقد پول نسبتاً ثابت و حدود 11 درصد بود. همچنین احتمال بازگرداندن کیف‌های حاوی پول بیشتر (15 /94 دلار) 10 درصد بیشتر از احتمال بازگرداندن کیف‌های حاوی پول کمتر بود هرچند این آزمایش فقط در سه کشور انجام گرفت. در نتیجه مشخص شد حداقل در مورد کیف پول‌های گمشده و مبالغ اندک، هرچه وسوسه برداشتن شدیدتر باشد درستکاری افزایش می‌یابد. نکته جالب توجه آن است که افراد انتظار این نوع پاکدامنی فردی را از هموطنان زن یا مرد خود ندارند. وقتی آقای کوهن و تیم او از 299 نفر (غیرآمریکایی) داوطلب نظرسنجی کردند اکثر پاسخ‌دهندگان پیش‌بینی می‌کردند که هرچه پول بیشتری در کیف باشد احتمال بازگرداندن آن کمتر می‌شود. پژوهشگران همین نظرسنجی را از اقتصاددانان دانشگاهی انجام دادند ولی پاسخ آنها اندکی از پاسخ زنان و مردان در خیابان‌ها به واقعیت نزدیک می‌شد. وجود بدبینی خاص نسبت به رفتارهای دیگران برای بقا و زندگی در جامعه مفید است بنابراین پاسخ عموم مردم قابل درک خواهد بود. اما احساس درونی صداقت که از «انجام کار نیک» ریشه می‌گیرد نیز عامل قدرتمند انگیزشی به شمار می‌رود. چگونگی تحول این حس نیکی به دیگران موضوع مباحثات زیست‌شناسان و انسان‌شناسان است به ویژه هنگامی که مانند آزمایش آقای کوهن این احساس به غریبه‌هایی تعمیم پیدا می‌کند که فرد درستکار هرگز انتظار دیدن آنها را ندارد. اما آن‌گونه که این تحقیق نشان می‌دهد حس نیکی به دیگران و از خودگذشتگی واقعی و جهان‌شمول است. همچنین، این تحقیق با توجه به پاسخ‌های اقتصاددانان بیان می‌کند که آنها هنوز این موضوع را به‌طور جدی در نظرات خود لحاظ نمی‌کنند.
منبع: اکونومیست
