«چاریتی‌بانک»1 یا «بانک خیریه»

بنیاد کمک به موسسات خیریه بریتانیا یا CAF 2 که در سال 1974 تاسیس شد را می‌توان یک نهاد عمومی غیردولتی به حساب آورد که برای کمک به تحقق اهداف خود، بانک تاسیس کرده است. این بنیاد به خیریه‌های بریتانیا و بین‌المللی و همچنین حامیان این خیریه‌ها نیز کمک می‌کند آنچه را که به عنوان هدف در سر می‌پرورانند، به حقیقت نزدیک کنند.

در سال 1924 شورای ملی خدمات اجتماعی اقدام به تاسیس موسسه خیریه‌ای کرد که از این طریق بتواند اهدای کمک‌های مالی به بنیادهای خیریه را از عدم کارایی خارج کند و به این اقدامات حامی نیازمندان، کارایی بخشد. این موسسه خیریه بعدها صندوق کمک‌های خیریه نام گرفت و این در حالی بود که شورای ملی خدمات اجتماعی، به «شورای ملی سازمان‌های داوطلبانه» یا NCVO 3 تبدیل شده بود.

در سال 1974، NCVO به «بنیاد کمک به موسسات خیریه» تغییر نام یافت و به یک سازمان مستقل و خودگردان بدل شد.

فعالیت‌های بنیاد کمک‌های خیریه بریتانیا شامل پروژه‌های سرمایه‌گذاری پرریسک و مخاطره‌آمیز و همچنین تاسیس «بانک خیریه» بود که البته این بانک در سال 2002 استقلال یافت.

ماموریت چاریتی‌بانک

بانک خیریه یا چاریتی‌بانک، همواره هدف متفاوت بودن را در سر داشته است. آنچه فعالیت‌های این بانک را هدایت می‌کند و محور اقدامات آن قرار دارد، سود نیست بلکه هسته اصلی اقدامات این بانک، بر پایه بهتر ساختن جهانی است که همگان در آن زندگی می‌کنیم. بانک خیریه برای حمایت از خیریه‌های کوچکی تاسیس شده است که توانایی اخذ وام از دیگر موسسات مالی و بانک‌ها را ندارند. به عبارت دیگر چاریتی‌بانک، بانک موسسات خیریه است. همچنین این بانک با این هدف تاسیس شد که به مردم نشان دهد چگونه می‌توانند به صورت اخلاقی سرمایه‌گذاری کنند یعنی به صورتی سرمایه‌گذاری کنند که باعث شادکامی‌شان شود.

امروزه بیش از هر زمان دیگری، احساس نیاز به خیریه‌ها مشهود است. اما این خیریه‌ها که به آنها نیازمندیم، بیش از هر زمان دیگری نیز با مشکل مواجه هستند که بخش عظیمی از این مشکلات، مالی است زیرا خیریه‌ها آنچنان تامین مالی نمی‌شوند و وجود بانکی همچون بانک خیریه، می‌تواند به مقابله آنها با چالش‌های پیش‌رویشان کمک کند. در واقع به همین خاطر است که وجود چاریتی‌بانک اهمیت می‌یابد؛ بانکی که تعهد کرده از فعالیت‌های خیریه حمایت و به مردم کمک کند به‌درستی و برای انجام کارهای خوب پس‌انداز کنند.

بانک خیریه، به دقت مسائل موسساتی را که به آنها وام می‌دهد، بررسی می‌کند و پول مردم را در جایی قرار می‌دهد که ارزش‌هایشان در آنجا قرار دارد. هدف غایی بانک خیریه این است که تغییرات اجتماعی دیرپا در جامعه انگلستان و حتی سراسر جهان را فراهم آورد. به گفته خودشان، بانک خیریه یک «بانک اخلاقی»4 است که می‌خواهد نشان دهد بانک‌ها می‌توانند بهتر از آنچه امروز به آن مشغول هستند، عمل کنند. مسوولان بانک خیریه، آن را بانک مردم تلقی می‌کنند؛ مردمی که اعتقاد دارند بانک‌ها همواره باید برای تحقق خوبی‌ها گام بردارند.

دلایل موفقیت چاریتی‌بانک

زمانی که بانک خیریه شروع به کار کرد، دارایی آن تقریباً کمی بیشتر از شش میلیون پوند بود. از آن زمان تاکنون این بانک بیشتر از 240 میلیون پوند به موسسات خیریه کوچک‌تر و بنگاه‌ها و شرکت‌های اجتماعی، وام داده است. بانک خیریه از این طریق توانسته است زندگی بیش از یک میلیون نفر از مردم بریتانیا را تغییر دهد و به آنها امید بخشد. اگر به سایت چاریتی‌بانک سر بزنید، در بخشی از آن مطلبی نوشته شده است که با 16 دلیل، نشان می‌دهد چرا این بانک را می‌توان بانکی برای خوبی به شمار آورد. در واقع این 16 ویژگی بانک خیریه، نشان‌دهنده یکی از موارد بانکداری موفق نهادهای عمومی غیردولتی در انگلستان است. در ادامه به شرح این دلایل یا ویژگی‌ها خواهیم پرداخت:

1- بانک خیریه، بانکی است با اهداف اجتماعی. این بانک که در سال 2002 از بنیاد کمک‌های خیریه استقلال یافت، هدف اصلی خود را قرض دادن پول به موسسات خیریه کوچک‌تر و بنگاه‌های اجتماعی قرار داد.

2- بانک خیریه، پول سپرده‌گذاران را در جایی قرار می‌دهد که اهداف آنها در آنجاست. به‌عنوان یک بانک پس‌انداز و وام‌دهی اخلاقی، بانک خیریه، پول سپرده‌گذاران خود را فقط به موسساتی وام می‌دهد که اهداف خیر و اجتماعی را در سر می‌پرورانند.

3- این بانک توافق کرده است که بیش از 240 میلیون پوند به خیریه‌های کوچک‌تر و بنگاه‌های اجتماعی قرض دهد. موسساتی که برای قرض گرفتن به سراغ بانک خیریه می‌آیند، از سراسر بریتانیای کبیر هستند.

4- صددرصد قرض‌گیرندگان پول از بانک خیریه، این بانک را به دیگر موسسات مشابه پیشنهاد می‌دهند. بررسی‌هایی که از قرض‌گیرندگان این بانک در سال 2014 انجام شد، این گفته را تایید می‌کند.

5- اقدامات و عملکرد بانک خیریه، به اساسنامه این بانک گره خورده است. چاریتی‌بانک، در اساسنامه خود، به اهدافی پرداخته که شامل وام دادن به موسسات خیریه برای اهداف خیرانه می‌شود. همچنین این اهداف تا زمانی که حداقل 90 درصد از ذی‌نفعان بنیاد کمک‌های خیریه بریتانیا رای به تغییر آن ندهند، استوار سر جای خود باقی خواهد ماند.

6- مالکیت بانک خیریه تماماً متعلق به بنیادهای خیریه و سازمان‌های دارای اهداف اجتماعی است. این بانک از سوی بنیادهای خیریه مدیریت می‌شود و هر کدام از سهامداران آن، یا یک موسسه خیریه یا یک سازمان اجتماعی هستند.

7- بانک خیریه، تنها بانکی است که دارای نشان بنگاه اجتماعی است زیرا وجوه پس‌اندازشده در این بانک، برای اهداف خود بانک سرمایه‌گذاری می‌شود و سودی که از نرخ‌های بهره این بانک پدید می‌آید، مستقیماً برای حمایت از بخش اجتماعی استفاده می‌شود.

8- بانک خیریه دارای گواهینامه «بی کورپ»5 است. این گواهینامه به موسساتی داده می‌شود که از قدرت کسب‌وکار خود برای حل معضلات اجتماعی استفاده می‌کنند یعنی شرکتی که منافع کارمندان آن، جامعه و محیط‌زیست، در کنار منافع سهامداران آن قرار می‌گیرد و همگام با هم پیش می‌رود. بانک خیریه، ششمین کسب‌وکاری بود که در بریتانیا توانست این گواهینامه را دریافت کند. همچنین اولین بانک کل اروپا بود که این گواهینامه را اخذ کرد. امروزه 62 «بی‌کورپ» در بریتانیا وجود دارد.

9- مسوولان بانک خیریه می‌دانند که اندازه‌گیری و سنجش تاثیراتی که می‌گذارند، حیاتی است. آنها تاثیرات اجتماعی خود را برای شناسایی سازمان‌هایی که به دنبال قرض گرفتن از آنها هستند، اندازه‌گیری می‌کنند. همچنین این کار را به منظور تعیین اینکه تا چه حد بانکی برای خوبی بوده‌اند، انجام می‌دهند. برآورد تاثیراتی که بانک خیریه می‌گذارد، به مسوولانش کمک می‌کند که بفهمند به چه موسسه‌ای وام دهند، چگونه می‌توانند به رشد موسسات خیریه کمک کنند، به چه طریقی می‌توانند توانایی‌های بالقوه قرض‌گیرندگان خود را بالفعل کنند. همچنین از این طریق آنها می‌توانند به سپرده‌گذاران خود نشان دهند پول‌شان صرف انجام چه کاری می‌شود.

10- بانک خیریه به سازمان‌های بخش اجتماعی کمک می‌کند که وام‌های خود را تضمین کنند. بنابراین قبل و بعد از اینکه بانک خیریه به سازمان‌های اجتماعی وام دهد، از برنامه‌های آنها حمایت و آنها را به طریقی تامین مالی می‌کند که توانایی بازگرداندن آن را داشته باشند. یک مثال از این رویکرد، حمایت چاریتی‌بانک از برنامه «پتانسیل بزرگ»6 است. این برنامه، فرصتی را در اختیار بنیادهای خیریه و سازمان‌های اجتماعی قرار می‌دهد که به وجوه مالی عظیم قابل پرداخت، دسترسی داشته باشند.

11- چاریتی‌بانک، زمانی را برای انجام کارهای داوطلبانه از طرف کارکنان خود اختصاص می‌دهد به این صورت که تمام کارکنان بانک خیریه می‌توانند 50 ساعت از مدت قرارداد خود را با دریافت حقوق از بانک، به کمک به یک بنیاد خیریه یا گروه اجتماعی اختصاص دهند. بنابراین کارکنان این بانک با مسائل و مشکلاتی که بنیادهای خیریه و قرض‌گیرندگان در یک روز عادی با آن مواجه می‌شوند، آشنایی پیدا می‌کنند.

12- این بانک، دستمزدی را به کارکنان خود پرداخت می‌کند که بتوانند با آن، در یک سطح استاندارد زندگی، امرار معاش کنند. این دستمزد، نرخ ساعتی کار است که در مقایسه با هزینه‌های زندگی استاندارد در بریتانیا، برآورد می‌شود.

13- در چاریتی‌بانک، فرهنگ پاداش‌دهی حاکم نیست. بانکداران آن، که خودشان آنها را مدیران منطقه‌ای می‌نامند، هدف کسب سودهای کلان را در سر ندارند و هیچ پاداشی را برای انجام این کار دریافت نمی‌کنند. در سراسر بانک، کارکنان وقت و مهارت خود را به کاری اختصاص می‌دهند که در ازای آن دستمزد دریافت می‌کنند. در ازای فرهنگ پاداش‌دهی که در بانک خیریه وجود ندارد، مسوولان بانک سعی دارند کارکنان خود را به ارزش‌هایی که برای آن تلاش می‌کنند، نزدیک سازند یعنی تلاشی که برای حمایت از موسسات خیریه و بنگاه‌های اجتماعی در سراسر بریتانیا صورت می‌گیرد. کارکنان بانک خیریه با این ذهنیت سر کار خود حاضر می‌شوند که با کار کردن برای این بانک، یعنی بانکی برای خوبی، به ساخت جهانی پایدارتر و بهتر کمک می‌کنند.

14- به مدیران غیراجرایی چاریتی‌بانک، دستمزدی پرداخت نمی‌شود. مدیران غیراجرایی این بانک، نقشی اساسی در فرهنگ آن ایفا می‌کنند. آنها دوستان مهم بانک خیریه هستند و به این بانک برای مدیریت رشد و توسعه‌اش کمک می‌کنند زیرا آنها به اهداف بانک خیریه عقیده دارند و زمان و تخصص خود در حوزه‌های مالی و خدمات اجتماعی را به طور رایگان در اختیار این اهداف قرار می‌دهند.

15- چاریتی‌بانک به سپرده‌گذاران نشان می‌دهد که پول‌شان در چه جایی سرمایه‌گذاری می‌شود. برخلاف اغلب بانک‌ها، بانک خیریه اطلاعات سرمایه‌گذاری و سبد سهام خود را در اختیار سپرده‌گذاران قرار می‌دهد. این بانک، داستان‌های موسسات خیریه و بنگاه‌های اجتماعی را که از سوی پول سپرده‌گذاران مورد حمایت قرار می‌گیرند، در سایت خود منتشر می‌کند.

16- بانک خیریه، سپرده‌گذاران را در کار خود شریک می‌داند. قرض‌گیرندگان، سپرده‌گذاران، سهامداران و کارکنان این بانک، همگی بخشی از مجموعه بانک خیریه هستند و هدف یکسانی را در ذهن دارند یعنی استفاده از پول به عنوان ابزاری پر‌قدرت برای گسترش خوبی. چاریتی‌بانک تمام سپرده‌گذاران را به همایش سالانه خود دعوت می‌کند. هدف این بانک این است که مردم را با سازمان‌های خارق‌العاده‌ای که مورد حمایت سپرده‌های آنان قرار دارند و همچنین مدیران و کارکنان این بانک، ارتباط دهد.

به این دلایل مسوولان بانک خیریه بریتانیا اعتقاد دارند که اگر خودشان را یک بانک اخلاقی می‌دانند، واقعاً این‌گونه است.

نتایج کمی

چاریتی‌بانک در سایت خود (charitybank.org) و در بخش تاثیرات (impacts)، نتایج اقدامات خود را به صورت کمی منتشر کرده است که در ادامه به این آمار و ارقام می‌پردازیم.

منطبق بر گزارش این سایت، 97 درصد از قرض‌گیرندگان اذعان داشته‌اند وام‌هایی که از چاریتی‌بانک دریافت کرده‌اند، منجر به موفقیت برنامه آنها شده است. همچنین منطبق بر بررسی‌هایی که در سال 2016 صورت گرفت، 76 درصد از موسساتی که در بخش خدمات اجتماعی فعالیت می‌کنند، اظهار کرده‌اند که وام‌های چاریتی‌بانک باعث شده کیفیت خدماتی که آنها به مردم می‌دهند، افزایش یابد. همچنین 65 درصد از قرض‌گیرندگان اذعان داشته‌اند که وام‌های بانک خیریه، باعث شده بخش مدیریت تامین مالی آنها بهبود یابد.

همچنین لازم به ذکر است که چاریتی‌بانک، وجوه سپرده‌گذاران خود را به موسساتی وام می‌دهد که همگی از سوی اهداف مردم‌دوستانه هدایت می‌شوند. قرض‌دهی به سازمان‌ها و موسسات خیریه‌ای که هدف‌شان تامین مسکن برای نیازمندان است، به مبلغ 58 میلیون پوند و به تعداد 180 فقره وام، در صدر فهرست وام‌های چاریتی‌بانک قرار دارد.