امور مالی شخصی برای دزدان قدرتمند

شما یک میلیارد دلار دزدیده‌اید. این بخش ساده کار بود. کشوری که شما رئیس‌جمهور آن هستید فقیر است که جای تاسف دارد اما همزمان بی‌قانون است که فرصت‌هایی را خلق می‌کند. حسابرسان، پلیس و دادستان‌هایی که باید پشت دستی بزنند که شما به خزانه دراز کرده‌اید، به بوسیدن آن می‌پردازند. بنابراین جیب‌های شما مملو از پول‌های غارت‌شده است. اکنون فقط یک مانع وجود دارد: جهان دیگر دزدسالاری (Cleptocracy) را تحمل نمی‌کند. در روزهای خوب و گذشته زمان جنگ سرد قدرتمندان می‌توانستند قدرتمند باشند. وقتی موبوتو سسه سکو (Mobutu Sese Seko) دیکتاتور مملکتی که اکنون جمهوری دموکراتیک کنگو نام دارد از کشورش سرقت می‌کرد هیچ‌کس برایش مهم نبود (البته به جز مردم کشور). وقتی خانواده او سالانه 10 هزار بطری شامپاین صورتی مصرف می‌کردند و موبوتو یک هواپیمای کنکورد را در باند فرودگاه پشت کاخ استوایی خود پارک کرده بود حامیان غربی او چشم‌های خود را بسته بودند تا او از شوروی برای ورود به آفریقای مرکزی دعوت نکند. به همین ترتیب شوروی دزدی‌های فراوان دست‌نشانده‌های خود در آنگولا را نادیده می‌گرفت. یک دزدسالار در آن زمان مشکلی برای پیدا کردن جایی برای میلیاردها ثروت خود نداشت. بانک‌های سوئیس با کمال میل گاوصندوق‌های جادار را در اختیارش می‌گذاشتند و مقامات ریوریای فرانسه فرش‌هایی با نخ‌های طلا جلوی پایش پهن می‌کردند.

اما به تازگی دولت‌های غربی دارایی‌های غارت‌شده را مصادره می‌کنند و افراد درگیر فساد را در کیلومترها دورتر از مرز کشورشان به محاکمه می‌کشند. همین امسال وزارت دادگستری ایالات متحده یکی از وزیران دارایی‌ سابق موزامبیک را به پای میز محاکمه کشاند و چندین بانکدار سابق کردیت سوئیس را به جرم اختلاس دو میلیون دلار در وام‌ها محکوم کرد. نجیب رزاق نخست‌وزیر سابق مالزی پس از آنکه آمریکا وجود 700 میلیون دلار در حساب‌های شخصی او را افشا کرد از سمت خود برکنار شد و به زندان افتاد. دادستان‌های آمریکا هنوز در تعقیب این متهم به پولشویی هستند. ماه گذشته مقامات سوئیس اتومبیل‌های اسپورت به ارزش 27 میلیون دلار را به مزایده گذاشتند. این اتومبیل‌ها از تئودورین اوبیانگ پسر ابرثروتمند رئیس‌جمهور گینه استوایی مصادره شده بود. کشور کوچک او یک دیکتاتوری با ذخایر ارزشمند نفت است. البته این اولین برخورد او با مجریان خارجی قانون نبود. در سال 2014 او مجبور شد دارایی‌هایی با ارزش 30 میلیون دلار را تحویل دهد. وزارت دادگستری آمریکا اعلام کرده بود او پس از کسب میلیون‌ها دلار رشوه و باج‌گیری به خریدهای سرسام‌آور و بی‌هدف پرداخت. اکنون قدرتمندان دزد و همدستان آنها باید در همه‌جا احساس ناامنی داشته باشند. در اینجا به معرفی راه‌هایی می‌پردازیم که آنها برای محافظت از پول دزدی به‌کار می‌برند. اول: از رسانه‌های اجتماعی دوری کنید. آقای اوبیانگ جوان تصاویری از خود در اتومبیل‌های رویایی و در یک جت خصوصی را در اینستاگرام گذاشت. شاید این کار دوستانش را تحت تاثیر قرار دهد اما همزمان این سوال را برانگیخت که او چگونه هزینه این ولخرجی‌ها را تامین می‌کند.

دوم: از انجام خریدهایی که در صدر اخبار قرار می‌گیرند اجتناب کنید. آقای آلوکو (Aluko) تاجر نیجریه‌ای متهم به اخذ رشوه 80 میلیون دلار برای خرید یک قایق تفریحی بزرگ پرداخت و سپس گزارش شد که قایق را به مبلغ 900 هزار دلار در هفته به دو هنرپیشه معروف اجاره داده است. آن دو هنرپیشه (بی‌گناه) توجه زیادی را جلب کردند. شاید اگر آقای آلوکو قایق کوچک‌تری می‌خرید می‌توانست از کنجکاوی‌ها و تجسس‌های بعدی فرار کند.

سوم: همیشه مبلغی اضطراری پیش خود نگه دارید. رابرت موگابه رهبر دیکتاتور زیمبابوه که سه دهه حکومت کرد همیشه در مسافرت‌ها چمدانی از «پول کودتایی» به همراه داشت چون نگران بود در زمان سفر از قدرت برکنار شود. اما باید از پول‌های نقد مراقبت کرد. فرانسیسکو نگوما حاکم سابق گینه استوایی حجم زیادی از ذخیره ارزی کشور را در یک کلبه بامبو در باغچه‌اش گذاشته بود اما یادش رفت که کلبه را ضدآب کند. بخش زیادی از اسکناس‌ها پوسید. یک راه برای محافظت از دارایی‌ها در خارج از کشور آن است که ادعا شود دارایی‌ها متعلق به دولت هستند. آقای اوبیانگ جوان توانست مانع از فروش منزلش در پاریس توسط دولت فرانسه شود. او اصرار داشت که منزل به سفارت کشورش تعلق دارد. وکلای او می‌گویند قایق بزرگ تفریحی صد میلیون‌دلاری که دولت هلند مصادره کرد یک کشتی نیروی دریایی بوده است. احتمالاً دادستان‌ها از این تعجب کرده بودند که جکوزی عرشه بالایی قایق چه استفاده نظامی داشته است. یک راه دیگر برای پنهان کردن مرز بین دارایی‌های شخصی و دولتی آن است که عضو خانواده سلطنتی باشید. مسواتی سوم (Mswati III) حاکم مطلق اسواتینی (Eswatini) -سوازیلند سابق- همانند یک پادشاه زندگی می‌کند و کارش قانونی است. گزارش شده که سلاطین منطقه خلیج‌فارس نیز در میان خریداران اتومبیل‌های آقای اوبیانگ بوده‌اند. و اما راه‌حل نهایی. چطور است درستکارانه زندگی کنید؟ این پیشنهاد آن‌گونه که به نظر می‌رسد احمقانه نیست. آقای ابراهیم ابرثروتمند مخابراتی بریتانیایی-سودانی هر سال جایزه‌ای پنج میلیون‌دلاری برای یک رهبر آفریقایی در نظر می‌گیرد که خوب حکمرانی کند و در پایان دوره‌اش کنار رود. فرد می‌تواند با پنج میلیون دلار زندگی خوبی داشته باشد اما در هفت سال از 12 سالی که جایزه ابراهیم معرفی شد هیچ رهبری که شایسته دریافت آن باشد وجود نداشت.