قمار صد میلیارددلاری

دو سال پیش، اگر از کارشناسان می‌خواستند بگویند بانفوذترین فرد در فناوری کیست، احتمالاً نام‌های آشنایی چون جِف بِزوس از آمازون، جک ما از علی‌بابا یا مارک زوکربرگ از فیس‌بوک را می‌شنیدید. امروز یک مدعی جدید وجود دارد: ماسایوشی سان. موسس SoftBank، یک شرکت ژاپنی در امور تله‌کام و اینترنت، صندوق سرمایه‌گذاری عظیمی تاسیس کرده که دارد سهام مشتاق‌ترین شرکت‌های جهان را می‌بلعد. Vision Fund هم صنایعی را که در آنها سرمایه‌گذاری می‌کند و هم سایر عرضه‌کنندگان سرمایه را آشفته می‌کند.

این صندوق نتیجه اتحاد ویژه‌ای است که در سال 2016 بین آقای سان و محمد بن‌سلمان شکل گرفت. ولیعهد عربستان سعودی که به آقای سان اعتماد داشت 45 میلیارد دلار به عنوان بخشی از تلاش خود برای متنوع کردن اقتصاد کشورش به وی داد. این سرمایه بزرگ سرمایه‌دارانی از ابوظبی، اپل و سایرین را مجذوب خود کرد. این میزان بسیار بیشتر از 64 میلیارد دلاری است که تمام صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (VC) در سال 2016 از سراسر جهان گرد آوردند؛ و چهار برابر اندازه بزرگ‌ترین صندوق سهام خصوصی است که تاکنون گردآوری شده است. یک شخصیت مهم در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک Vision Fund را «قدرتمندترین سرمایه‌گذار در جهان» می‌خواند.

قدرت لزوماً به معنای موفقیت نیست. افراد شکاک نسبت به Vision Fund ابزار حمله زیادی دارند. پس از دوره طولانی بازار سودآور (bull market)، ارزش‌گذاری‌های شرکت‌های فناوری گسترش یافت. آقای سان شخصاً بیشترین تصمیمات سرمایه‌گذاری را می‌گیرد. او به پیروزی‌هایی در شغل خود از جمله سرمایه‌گذاری اولیه در علی‌بابا رسیده است. اما سرمایه‌گذاری‌های او در دوره دات‌کام به آن معنا بود که او نیز فردی است که بیش از هر فرد دیگری در تاریخ پول از دست داده است. «یکه‌تازی» او، در نقطه‌ای که هوش مصنوعی از بشر جلو می‌زند، ممکن است دوراندیشانه یا عجیب باشد. پول به همان سرعتی که جمع شده دارد خرج می‌شود. این صندوق تاکنون 30 میلیارد دلار خرج کرده که تقریباً به اندازه 33 میلیارد دلاری است که کل صنعت صندوق سرمایه‌گذاری مشترک آمریکا در سال 2017 جمع کرده است. و از آنجا که حدود نیمی از سرمایه‌اش به شکل بدهی است، زیر فشار زیادی برای پرداخت سود قرار دارد. این ترکیب پرعظمت، پرطمطراق و پرداخت‌های تضمین‌شده ممکن است با یک بحران مالی به پایان برسد. در واقع، Vision Fund می‌تواند نشانگر نهایت اوج رونق فناوری باشد.

حتی اگر این صندوق شکست بخورد، چندین تاثیر پایدار بر سرمایه‌گذاری فناوری گذاشته است. نخستین تاثیر این است که توسعه آن میزان جریان نقدی اکنون به شکل‌دهی صنایع در آینده کمک می‌کند. آقای سان دارد پول را به «فناوری‌های پیشرو» از روباتیک گرفته تا اینترنت اشیا تزریق می‌کند. او پیش از این سهامی در شرکت‌های بزرگ سواری مانند اوبر؛ در شرکت همکار WeWork؛ و در شرکت اقتصاد الکترونیک Flipkart که این هفته به وال‌مارت فروخته شد، داشته است. این صندوق در نظر دارد در دوره‌ای پنج‌ساله در 70 تا 100 یونیکورن فناوری، که به طور خصوصی مالکیت استارت‌آپ‌هایی به ارزش یک میلیارد یا بیشتر را دارند، سرمایه‌گذاری کند. پول آن، که اغلب چندین برابر مقداری است که کارآفرینان در ابتدا تقاضا دارند و با این تهدید همراه است که اگر آنها درنگ کنند این پول نقد صرف رقابت می‌شود، به استارت‌آپ‌ها امکانات لازم برای برتری یافتن بر رقبای ضعیف را می‌دهد.

دومین تاثیر آقای سان بر صنعت سرمایه‌گذاری پرمخاطره است. برای رقابت با گنجینه پول Vision Fund، و با چپاول‌های سایر سرمایه‌گذاران غیرعادی، مسوولیت‌ها دارد روی هم جمع می‌شود. Sequoia Capital، یکی از مشهورترین نام‌های سیلیکون ولی، در واکنش دارد بزرگ‌ترین صندوق خود را که تاکنون داشته افزایش می‌دهد. آقای سان نیز به مکان‌هایی که هنوز موجودی نسبتاً کم دارند، مانند هند، جنوب شرقی آسیا و چندین کشور اروپایی، سرمایه می‌آورد. زمانی که Vision Fund نزدیک به 500 میلیون دلار در شرکت بریتانیایی واقعیت مجازی Improbable سرمایه‌گذاری کرد، رکورد سرمایه‌گذاری را شکست، و سرمایه‌گذاری 460 میلیون‌یورویی (565 میلیون‌دلاری) اش در Auto1 (دلال آنلاین خودرو در آلمان)، یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها از نوع خود در کشور طی چندین سال بود. سرمایه‌گذاران به جای آنکه منتظر موسسان باشند تا به کالیفرنیا سفر کنند، زیر فشار زیادی برای یافتن کارآفرینان هستند.

گستره بی‌سابقه Vision Fund در سراسر کشورها و صنایع ما را به سومین تاثیر آن می‌رساند. آقای سان می‌گوید که می‌خواهد «سیلیکون‌ولی مجازی در SoftBank» بسازد، یعنی سکویی که یونیکورن‌ها بتوانند در آن به یکدیگر پیشنهاد قرارداد و توصیه بدهند، کالا و خدمات از یکدیگر بخرند، و حتی نیروها را با هم متحد کنند. مفهوم شرکت‌های پورتفوی مشارکت‌کننده مشابه سهام خصوصی است، اما گستره محض صندوق آن را متمایز می‌کند. مثلاً آقای سان تلاش دارد سرمایه‌گذاری‌های خود را در صنایع مختلف سواری هماهنگ کند تا به دلیل رقابت با یکدیگر پول زیادی را هدر دهند. او ابتدای امسال اوبر را تشویق کرد تا کسب‌وکارش را در آسیای جنوب شرقی به Grab بفروشد و در حال انجام توافقی در هند با Ola است.

مدل Vision Fund آشوبگرانه است. اما آیا برای نوآوری و مشتریان خوب است؟ پروژه آقای سان قطعاً جذابیت‌های خود را دارد. و دارد جهان آرام سرمایه‌گذاری مشترک سیلیون‌ولی را برهم می‌زند. و ممکن است رقابت را علیه غول‌های فناوری افزایش دهد. این صندوق به موسسان استارت‌آپ‌ها پیشنهاد می‌دهد تا سرمایه‌گذاری در گوگل، فیس‌بوک و آمازون را به پول تبدیل کنند؛ دسته چک رقم‌بالای آن نیز به کارآفرینان برای رقابت با غول‌ها تصویر بهتری می‌دهد. این صندوق می‌تواند نقشی مشابه در چین بازی کند، کشوری که تقریباً نیمی از یونیکورن‌هایش تاکنون تحت پشتیبانی یکی از غول‌های بزرگ کشور یعنی Baidu، علی‌بابا، Tencent یا JD.com هستند.

اما معایب آن فراتر از ریسک زیان است. اندازه خالص آن، ریسک افزایش هزینه اداره استارت‌آپ را برای هرکسی در پی دارد. شرکت‌های جوانی که پول نقد آن را دریافت می‌کنند اغلب آن را برای فروش و بازاریابی هزینه می‌کنند، که سبب ایجاد فشار بر سایر شرکت‌های آن صنعت می‌شود تا بیش از حد برای جذب مشتری هزینه کنند. شرکت‌هایی که یکباره صدها میلیون دلار سرمایه دریافت می‌کنند بسیار بالاتر از رقبای خود قرار می‌گیرند. این امر به یک پادشاهی منفرد قدرت می‌دهد، در حالی که شرکت‌های جوان را برای مدتی حتی طولانی‌تر خارج از روشنایی بازارهای عمومی نگه می‌دارد. تلاش برای تقسیم بازار بین شرکت‌های پورتفوی ممکن است مجموعه متفاوتی از نگرانی‌های رقابتی را افزایش ‌دهد.

تا سال‌ها داشتن یک نظر درست درباره Vision Fund ممکن نخواهد بود. اما سرنوشت بسیاری از استارت‌آپ‌ها و انتخاب‌هایی که مشتریان در آینده از آن بهره‌مند می‌شوند ممکن است از طریق قمارهایی هدایت شود که آقای سان امروزه دارد انجام می‌دهد. بزرگ‌ترین چرخ آینده در حال چرخش است.