رشد بازار رشته و ماکارونی

نگاه دادخواه: ماکارونی یکی از فرآورده‌های مهم گندم است که تولید آن را به چینی‌ها نسبت داده‌اند و مورخان عقیده دارند این محصول در قرن 13 میلادی توسط مارکوپولو به اروپا و از آنجا به سایر کشور‌ها آورده شده است. صنعت ساخت ماکارونی ابتدا از ایتالیا به فرانسه سپس به دیگر مناطق اروپا برده شد. دستگاه ساخت ماکارونی در سال 1860 میلادی ساخته شد که توسط نیروی حیوان کار می‌کرد. به تدریج در طول 30 سال بعد دستگاه ساخت و ساز ماکارونی تغییر کرد و در سال 1934 دستگاه مکانیزه آن توسط یک شرکت فرانسوی ساخته و به بسیاری از کشورها صادر شد. طبق کتاب منتشر‌شده از سوی موسسه ملی ماکارونی، هنر ساخت ماکارونی مربوط به یک دوشیزه هندی است که هنگام تهیه خمیر نان، رشته‌هایی از ظرف بیرون افتاده و به صورت رشته‌رشته خشک می‌شود. بعد آن زن رشته‌ها را با آبگوشت می‌پزد و می‌خورد و می‌فهمد که غذای بسیار لذیذ و خوشمزه‌ای است و از آن پس ماکارونی ساخته می‌شود.

در حال حاضر ماکارونی یکی از فرآورده‌های پرمصرف در بسیاری از کشورهای جهان است. ماکارونی از نظر تکنولوژی جزء فرآورده‌هایی به نام پاستا است که شامل اسپاگتی، ورمیشل، لازانیا، نودل و راویولی می‌شود. اختلاف این فرآورده‌ها در شکل و حالت فیزیکی آنهاست.

ایتالیا با تولید سالانه بیش از سه میلیون تن بزرگ‌ترین تولیدکننده ماکارونی در جهان است. ایتالیا در سال 1955، یک میلیون و 432 هزار و 900 تن اسپاگتی تولید کرد و 74 هزار تن از آن را صادر کرد. در سال گذشته ایتالیا با تولید سه میلیون و 247 هزار و 322 تن، آمریکا با تولید سه میلیون تن و برزیل با تولید یک میلیون و 300 هزار تن ماکارونی بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان در جهان بودند. در سال قبل بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان پاستا؛ ایتالیا با مصرف سرانه 26 کیلو به ازای هر نفر، ونزوئلا با مصرف سرانه 12 کیلو به ازای هر نفر، تونس با مصرف سرانه 7/11 کیلو به ازای هر نفر و یونان با مصرف سرانه 4/10 کیلو به ازای هر نفر بودند. به طور متوسط مصرف سالانه مردم کشور ایتالیا سالانه 32 کیلوگرم، آلمان 12 کیلوگرم، آمریکا و فرانسه و پرتغال شش کیلو‌گرم است. اتحادیه اروپا در سال 2008، 361/8 میلیارد دلار پاستا به فروش رسانید. در سال 2009 در خرده‌فروشی‌ها، 809/2 میلیارد دلار ماکارونی در ایتالیا، 402/1 میلیارد دلار ماکارونی در آلمان و 179/1 میلیارد دلار ماکارونی در فرانسه فروخته شد. ایتالیا بزرگ‌ترین صادرکننده سال 2007، 7/1 میلیون تن پاستا صادر کرد. بزرگ‌ترین بازارهای صادرات ایتالیا، آلمان (20 درصد)، فرانسه (7/13 درصد)، انگلستان (6/12 درصد)، ایالات متحده ( 5/9 درصد) و ژاپن (2/4 درصد) هستند. ایتالیا حدود 53 درصد از مجموع تولید سال 2007 را صادر کرد. سالانه حدود 5/13 میلیون تن ماکارونی در سراسر جهان تولید می‌شود، که 50 درصد آن در کشورهای اروپایی، 3/22 درصد آن در آمریکای جنوبی و مرکزی، 1/16 درصد آن در آمریکای شمالی، 4/4 درصد آن در خاورمیانه، 3/4 در کشورهای آفریقایی و 8/1 درصد آن در دیگر کشورهای آسیایی تولید می‌شود.

اولین کارخانه تولید ماکارونی‌ در آمریکا در سال 1848 در نیویورک تاسیس شد. شرکت New World Pasta بزرگ‌ترین تولیدکننده ماکارونی‌ در آمریکاست که در سال 1999 به عنوان یک شرکت خصوصی در صنعت ماکارونی‌ آغاز به کار کرد. این شرکت سابقاً در سال 1984 گروه پاستا را تشکیل داده بود. شرکت New World Pasta یک شرکت خانوادگی است. در ابتدا تنها در آمریکا بازاریابی می‌کرد اما هم‌اکنون اعتماد بسیاری از مشتریان در سراسر دنیا را کسب کرده است. یکی دیگر از شرکت‌های بزرگ تولیدکننده ماکارونی در آمریکا شرکت PRINCE است که از سال 1912 شروع به فعالیت کرد. این شرکت از گروه شرکت‌های

New World Pasta است. بزرگ‌ترین کارخانه تولیدکننده پاستا در ایتالیا شرکت Barilla است که از سال 1877 شروع به کار کرد. این کارخانه یک شرکت خانوادگی است که توسط سه برادر تاسیس شده است. این شرکت 40 تا 45 درصد بازار ایتالیا و 25 درصد بازار آمریکا را در دست دارد و سالانه حدود چهار هزار تن پاستا تولید می‌کند.

چالش‌های بازار ماکارونی‌

صنعت ماکارونی‌ با یک چالش جهانی رو به رو است. از یک طرف تولید ماکارونی نسبت به سال 1998، دو برابر شده است یعنی تولید ماکارونی از مقدار 4/6 میلیون تن به 1/13 میلیون تن رسیده است. گذشته از این در همین مدت تعداد کشورهای تولیدکننده از 27 کشور به 45 کشور افزایش یافت که به معنای رشد 66درصدی تولید ماکارونی‌ است. اما از طرف دیگر تعداد کشورهایی که حداقل یک کیلو مصرف سرانه در سال داشتند، از 29 کشور به 50 کشور رشد داشته که معنای آن افزایش 42درصدی میزان مصرف است. تولید و مصرف ماکارونی‌ در حال حاضر به طور یکسانی توزیع نمی‌شود و این امکان وجود دارد که در چند سال آینده بازار ماکارونی‌ همانند قبل پر‌رونق نباشد. با افزایش میزان تولید باید برای افزایش مصرف هم برنامه‌ریزی کرد. افزایش بیشتر تولید و کشورهای تولیدکننده بیشتر از افزایش مصرف است و تولیدکنندگان این صنعت باید بر روی یافتن بازارهای جدید برای فروش محصولات‌شان تمرکز کنند.

تولید ماکارونی‌ در ایران

در ایران نیز اولین کارگاه ماکارونی‌‌سازی در سال 1313 با دستگاهی ابتدایی و ساده شروع به فعالیت کرد و منحصراً مورد مصرف سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های خارجی و معدودی از افراد ایرانی که در ارتباط با این مراکز بودند، می‌شد. شاید به همین خاطر به ماکارونی رشته فرنگی نیز گفته می‌شود. به مرور زمان تولید ماکارونی در کشور افزایش یافت. تولید ماکارونی‌ در سال 1316، 20 تا 30 کیلو‌گرم به طور روزانه بود. در سال‌های اخیر مصرف ماکارونی در ایران بسیار بالا رفته است و به نظر می‌رسد در جیره غذایی مناطق شهری و حتی روستایی به طور دائم ماکارونی گنجانده شده و از آن استفاده می‌شود. در حال حاضر بیش از 300 واحد تولیدی کوچک و بزرگ مشغول فعالیت است. ظرفیت تولید ماکارونی در ایران بیش از 500 هزار تن در سال است. با وجود کیفیت خوب محصولات ایرانی اما واردات به صورت محدود از کشورهای ترکیه و ایتالیا برای فروش در فروشگاه‌های خاص صورت می‌گیرد. ایران در سال گذشته حدود 560 هزار تن ماکارونی تولید کرد و مصرف سرانه آن حدود 5/8 کیلو در سال است. صادرات بیشتر به کشورهای همسایه همچون عراق و افغانستان و تاجیکستان و همچنین کشورهای آفریقایی صورت می‌گیرد. با توجه به ظرفیت بالای تولید، ایران می‌تواند صادرات خود را افزایش دهد اما با وجود رقبایی همچون ترکیه مسیر پیشرفت بسیار دشوار است.