تاریخ انتشار:
نرخ بهره منفی معضل کنونی اروپا
اقتصاد منطقه یورو پس از تحمل شش ماه متوالی رکود در بخش تولیدی، اکنون به حالت اغما فرو رفته است. برای حل این مشکل، بانک مرکزی اروپا تحت فشار قرار گرفت تا در نشست شورا در روز ششم ژوئن اقدامی در این زمینه انجام دهد.
اقتصاد منطقه یورو پس از تحمل شش ماه متوالی رکود در بخش تولیدی، اکنون به حالت اغما فرو رفته است. برای حل این مشکل، بانک مرکزی اروپا تحت فشار قرار گرفت تا در نشست شورا در روز ششم ژوئن اقدامی در این زمینه انجام دهد. یکی از گزینه‌های پیش روی بانک مرکزی، طرح نرخ بهره منفی بود. بانک مرکزی اروپا در صورت اتخاذ این تصمیم به اولین بانک مرکزی بزرگی تبدیل می‌شود که به سمت نرخ بهره منفی حرکت می‌کند، اما با این حال بانک مرکزی اروپا تنها بانکی نیست که دست به چنین اقدامی می‌زند. دانمارک با اینکه جزو حوزه یورو نیست، کرون را نسبت به یورو ثابت نگه می‌دارد؛ در همین ماه جولای گذشته، دانمارک برای دفع جریان وجوه خارجی به داخل، سیاست نرخ بهره منفی را اتخاذ کرده بود؛ ورود این جریان نقدی به داخل کشور، تهدیدی بود برای شکست تثبیت قیمت‌ها و در نهایت افزایش ناخواسته تورم. نرخ وام‌دهی هزینه وامی است که از بانک‌ها مطالبه می‌شود، این نرخ در اوایل ماه می از 75/0 به 5/0 درصد کاهش یافت. در دانمارک، این نرخ با نزدیک شدن به منفی، بانک‌ها را مجبور کرد تا در قبال سپرده‌های خود در نزد بانک مرکزی هزینه‌ای بابت آن پرداخت کنند؛ این نرخ از
جولای سال گذشته صفر بوده است (تصمیمی که باعث رشد اقتصادی دانمارک شد). قبل از بحران مالی سال 2008، نرخ بهره سپرده‌گذاری بانک مرکزی اروپا اهمیت زیادی نداشت. بانک‌ها به غیر از حداقل ذخیره‌ای که می‌بایست در بانک مرکزی نگه می‌داشتند، انگیزه کمی برای نگهداری هر گونه وجوه نقدی اضافی دیگری در این بانک داشتند. آنها می‌توانستند با اعطای وام در بازارهای پولی، به سود بهتری برسند. ائونیا(Eonia)که مخففEuro OverNight Index Average است، نرخ بهره‌ای است که در آن بانک‌ها شبانه به یکدیگر پول قرض می‌دهند، این نرخ همان طوری که از روی نمودار مشخص است، قبل از سال 2008، بسیار نزدیک به نرخ وام‌دهی بانک مرکزی اروپاست؛ در این مرحله، بانک مرکزی توانست با محدود کردن مقدار پولی که فراهم می‌کنند، این دو نرخ را 
به یکدیگر بچسباند. با این حال پس از این بانک مرکزی اروپا شروع به وام‌دهی پول به میزانی بیشتر از وامی که بانک‌ها می‌خواستند پرداخت کنند، کرد، در این زمان بود که نقدینگی بانک مرکزی آن قدر زیاد شد که نرخ
سپرده تبدیل به عامل اصلی تعیین‌کننده Eonia در آمد؛ همان طوری که از نمودار پیداست، در این مرحله نرخ وام‌دهی درست بالای Eonia قرار گرفته است. در این زمان بازارهای پولی خصوصاً بین جنوب و شمال اروپا تفکیک شده‌اند. وام‌دهی بانک مرکزی اروپا عمدتاً به سمت بانک‌های جنوبی سرازیر شده است. با دور شدن سرمایه از حاشیه اروپا، بانک‌های شمال اروپا از اینکه پول‌هایی که آنها در بانک مرکزی اروپا سپرده‌گذاری کرده‌اند، اکنون به دست بانک‌های جنوب رسیده، احساس خوبی نداشته‌اند. اگر بانک مرکزی اروپا نرخ سپرده‌گذاری را منفی اعلام کند، بانک‌ها مجبور خواهند شد هزینه‌ای را برای نگهداری پول در بانک مرکزی پرداخت کنند. مطالبه هزینه از سپرده‌گذاران به جای وام‌گیرندگان معادلات بانکی را معکوس می‌کند. در واقع، این ایده که نرخ‌های بهره اسمی نمی‌تواند به زیر صفر درصد برسد، چرایی اتخاذ سیاست‌های همچون سیاست‌های انبساطی بانک‌های مرکزی را توضیح می‌دهد. توضیح معمول برای نرخ بهره صفر و منفی، این است که سپرده‌گذاران می‌توانند با نقد کردن پول خود، از نرخ‌های منفی جلوگیری کنند که این محدودیتی را برای حرکت به سمت نرخ بهره منفی بالا ایجاد می‌کند؛ با این
حال نرخ بهره صفر و حتی کمی منفی امکان‌پذیر است، چون نگهداری ارز مستلزم هزینه‌های ذخیره‌سازی (مانند سرقت) است. تحمیل نرخ سپرده‌گذاری منفی ممکن است دو مزیت عمده داشته باشد. یکی اینکه با خوراندن این نرخ به بازارهای پولی، یورو تضعیف می‌شود، که می‌تواند با تحریک صادرات و مهار واردات، از تقاضا حمایت کند. در دانمارک این سیاست از فشار مضاعف بر روی کرون جلوگیری کرد و باعث شد ارزش کرون در برابر یورو حفظ شود. ژان استوراپ نیلسن، اقتصاددان بانک نوردا معتقد است، درس اصلی‌ای که از تجربه دانمارک می‌توان آموخت، این است که چنین سیاستی نوساناتی را در بازارهای ارز سبب می‌شود. این سیاست همچنین ممکن است به مبارزه علیه چند‌پارگی مالی منطقه یورو کمک کند. اگر بانک‌ها در شمال اروپا با سپرده‌گذاری پول، مجبور شوند هزینه‌ای را بابت آن به بانک مرکزی پرداخت کنند، این بانک‌ها احتمالاً این آمادگی را پیدا خواهند کرد تا دوباره اعطای وام به بانک‌های جنوبی را شروع کنند. اما این چشم‌انداز فریبنده ممکن است گمراه‌کننده باشد. در صورت ثابت شدن عدم سلامت بانک‌های جنوب اروپا، معرفی نرخ بهره منفی گزینه‌ای ضد‌تولیدی خواهد بود. بانک‌ها می‌توانند با
افزایش نرخ بهره وام‌دهی خود به این بانک‌ها، سعی در جبران این مخارج جدید کنند، که البته این به جای کمک به اقتصاد به آن صدمه خواهد زد. بانک مرکزی اروپا در مورد سیاستی مضر، محتاط‌تر خواهد بود تا سیاستی مفید. غیر اینها، سیاست نرخ بهره منفی، می‌تواند با مواجه شدن با تهدیداتی اثرات خوبی نداشته باشد، که به تضعیف یورو کمک می‌کند. اما این ایده از تازه‌ترین گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در مورد اقتصادهای ثروتمند جهان حمایت می‌کند. اگر منطقه یورو همچنان در رکود باقی بماند، بانک مرکزی اروپا واقعاً ممکن است گزینه نرخ بهره منفی را اتخاذ کند؛ با این حال بانک مرکزی اروپا بهتر است هنوز سیاست بانک‌هایی همچون فدرال‌رزرو آمریکا و بانک مرکزی انگلستان را دنبال کرده و ملتزم به انجام سیاست‌های انبساطی باشد.
به یکدیگر بچسباند. با این حال پس از این بانک مرکزی اروپا شروع به وام‌دهی پول به میزانی بیشتر از وامی که بانک‌ها می‌خواستند پرداخت کنند، کرد، در این زمان بود که نقدینگی بانک مرکزی آن قدر زیاد شد که نرخ
سپرده تبدیل به عامل اصلی تعیین‌کننده Eonia در آمد؛ همان طوری که از نمودار پیداست، در این مرحله نرخ وام‌دهی درست بالای Eonia قرار گرفته است. در این زمان بازارهای پولی خصوصاً بین جنوب و شمال اروپا تفکیک شده‌اند. وام‌دهی بانک مرکزی اروپا عمدتاً به سمت بانک‌های جنوبی سرازیر شده است. با دور شدن سرمایه از حاشیه اروپا، بانک‌های شمال اروپا از اینکه پول‌هایی که آنها در بانک مرکزی اروپا سپرده‌گذاری کرده‌اند، اکنون به دست بانک‌های جنوب رسیده، احساس خوبی نداشته‌اند. اگر بانک مرکزی اروپا نرخ سپرده‌گذاری را منفی اعلام کند، بانک‌ها مجبور خواهند شد هزینه‌ای را برای نگهداری پول در بانک مرکزی پرداخت کنند. مطالبه هزینه از سپرده‌گذاران به جای وام‌گیرندگان معادلات بانکی را معکوس می‌کند. در واقع، این ایده که نرخ‌های بهره اسمی نمی‌تواند به زیر صفر درصد برسد، چرایی اتخاذ سیاست‌های همچون سیاست‌های انبساطی بانک‌های مرکزی را توضیح می‌دهد. توضیح معمول برای نرخ بهره صفر و منفی، این است که سپرده‌گذاران می‌توانند با نقد کردن پول خود، از نرخ‌های منفی جلوگیری کنند که این محدودیتی را برای حرکت به سمت نرخ بهره منفی بالا ایجاد می‌کند؛ با این
حال نرخ بهره صفر و حتی کمی منفی امکان‌پذیر است، چون نگهداری ارز مستلزم هزینه‌های ذخیره‌سازی (مانند سرقت) است. تحمیل نرخ سپرده‌گذاری منفی ممکن است دو مزیت عمده داشته باشد. یکی اینکه با خوراندن این نرخ به بازارهای پولی، یورو تضعیف می‌شود، که می‌تواند با تحریک صادرات و مهار واردات، از تقاضا حمایت کند. در دانمارک این سیاست از فشار مضاعف بر روی کرون جلوگیری کرد و باعث شد ارزش کرون در برابر یورو حفظ شود. ژان استوراپ نیلسن، اقتصاددان بانک نوردا معتقد است، درس اصلی‌ای که از تجربه دانمارک می‌توان آموخت، این است که چنین سیاستی نوساناتی را در بازارهای ارز سبب می‌شود. این سیاست همچنین ممکن است به مبارزه علیه چند‌پارگی مالی منطقه یورو کمک کند. اگر بانک‌ها در شمال اروپا با سپرده‌گذاری پول، مجبور شوند هزینه‌ای را بابت آن به بانک مرکزی پرداخت کنند، این بانک‌ها احتمالاً این آمادگی را پیدا خواهند کرد تا دوباره اعطای وام به بانک‌های جنوبی را شروع کنند. اما این چشم‌انداز فریبنده ممکن است گمراه‌کننده باشد. در صورت ثابت شدن عدم سلامت بانک‌های جنوب اروپا، معرفی نرخ بهره منفی گزینه‌ای ضد‌تولیدی خواهد بود. بانک‌ها می‌توانند با
افزایش نرخ بهره وام‌دهی خود به این بانک‌ها، سعی در جبران این مخارج جدید کنند، که البته این به جای کمک به اقتصاد به آن صدمه خواهد زد. بانک مرکزی اروپا در مورد سیاستی مضر، محتاط‌تر خواهد بود تا سیاستی مفید. غیر اینها، سیاست نرخ بهره منفی، می‌تواند با مواجه شدن با تهدیداتی اثرات خوبی نداشته باشد، که به تضعیف یورو کمک می‌کند. اما این ایده از تازه‌ترین گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در مورد اقتصادهای ثروتمند جهان حمایت می‌کند. اگر منطقه یورو همچنان در رکود باقی بماند، بانک مرکزی اروپا واقعاً ممکن است گزینه نرخ بهره منفی را اتخاذ کند؛ با این حال بانک مرکزی اروپا بهتر است هنوز سیاست بانک‌هایی همچون فدرال‌رزرو آمریکا و بانک مرکزی انگلستان را دنبال کرده و ملتزم به انجام سیاست‌های انبساطی باشد.
دیدگاه تان را بنویسید