ویترین بورس

معاملات هفته گذشته بورس تهران در فضایی کم‌رمق دنبال شد. شاخص سهام به برکت نخستین روز هفته که با رشد 9 /3‌درصدی همراه شد، در مجموع هفته بازدهی حدود دودرصدی را ثبت کرد. در بازار آزاد دلار اما نرخ‌ها هر چند افزایشی بودند اما تغییر چندانی را تجربه نکردند. سکه نیز شرایط مشابهی را تجربه کرد. با این حال افزایش انتظارات تورمی و رشد هشت‌درصدی دلار طی دو هفته اخیر سبب شده تا سیگنال افزایشی به بازار خودرو نیز ارسال شود و شاهد رشد قیمت خودروهای داخلی و خارجی باشیم. 3 اسفند موعد تعیین تکلیف موضوعات مربوط به پروتکل الحاقی، تاریخ مهمی برای بازارها به شمار می‌رود. باید دید چه در انتظار بازارهای داخلی است.

نخستین روز کاری هفته گذشته بود که سیاستگذار بورسی تصمیم گرفت برای بازگرداندن آرامش به بازار سهام، دست به دامن محدودیتی شود که در شکل معمول آن نیز در دیگر کشورهای دنیا مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. در این راستا سهام که در شرایط عادی اجازه نوسان 10‌درصدی در بازه مثبت و منفی پنج را داشتند، عرضه را تنگ‌تر دیدند و اعلام شد تا اطلاع ثانوی دامنه نوسان نامتقارن در محدوده مثبت شش و منفی دودرصدی برای سهام اصلی بورس و فرابورس اعمال می‌شود. در بازار پایه نیز برای تابلوی زرد دامنه نوسانی که پیشتر مثبت و منفی سه درصد بود، به مثبت سه و منفی دو تغییر کرد اما دو تابلوی نارنجی و قرمز بازار پایه با همان شرایط گذشته معامله شدند. تحدید دامنه نوسان برای صندوق‌های قابل معامله بیشتر بود که 20 درصد (مثبت و منفی 10 درصد) به 14 درصد (مثبت 10 و منفی چهار درصد) کاهش یافت. روز شنبه دماسنج تالار شیشه‌ای 9 /3 درصد رشد کرد. فعالان این بازار اعم از سهامداران خرد، تازه‌واردها و حتی کارشناسان و تحلیلگرانی که پیشتر به اعمال دامنه نوسان نامتقارن انتقاد کرده بودند سرمست شدند و حتی در شبکه‌های اجتماعی از این موضوع سخن گفتند که به هر حال هر تغییر مقرراتی شوکی کوتاه‌مدت به دنبال دارد و شوک دامنه نوسان نامتقارن هم رشد 9 /3‌درصدی شاخص کل است. غافل از آنکه این سبزپوشی عامل دیگری دارد و آن نرخ دلار است.

اهرم دلاری بورس شنبه

همان‌طور که اشاره شد طی دادوستدهای نخستین روز کاری هفته گذشته، دماسنج تالار شیشه‌ای برای چهارمین روز متوالی به حرکت در مسیر صعودی ادامه داد و با رشد 2 /11‌درصدی در این مدت به محدوده یک میلیون و 262 هزار واحد رسید. در کنار چشم‌انداز مثبت بازار جهانی و رشد قیمت‌ها در چارچوب الگوی کف دوقلو، این دلار ۲۶ هزارتومانی بود که سبب شد بار دیگر امید به صعود قیمت‌ها در بازار سرمایه تقویت شود. سخن گفتن از ارتباط مستقیم میان ارز و سهام شاید تکراری باشد اما اگر نگاهی گذرا به بورس تهران بیندازیم متوجه می‌شویم که حدود 70 درصد از کل ارزش بازار در اختیار شرکت‌هایی است که صادرات‌محور بوده و برمبنای نرخ دلار، کسب درآمد می‌کنند. به این دسته از شرکت‌ها، سهام دلاری اطلاق می‌شود. البته هستند گروه دیگری که واردکننده مواد اولیه بوده و با رشد نرخ دلار، با افزایش هزینه و در نتیجه کاهش سودآوری مواجه می‌شوند. اما وزن بالای دلاری‌ها در تالار شیشه‌ای سبب می‌شود تا بورس‌بازان نیز از نرخ این ارز تاثیر مستقیم بپذیرند. ضمن آنکه رشد نرخ دلار به دلیل اثر تورمی‌ای که دارد، همواره برای شرکت‌های بورسی مثبت قلمداد شده و سبب افزایش ارزش جایگزینی می‌شود.

کف دوقلوی چارتریست‌ها

بخشی از فعالان بازار سهام نیز با نگاه به نمودار و به اصطلاح تحلیل تکنیکال، در بازار معامله می‌کنند. روز شنبه به دنبال عبور شاخص کل بورس تهران از محدوده یک میلیون و 250 هزار واحد، تحلیل‌های تکنیکال نیز در کانال‌های مختلف بورسی رد ‌و بدل شد. بر اساس این تحلیل‌ها، بررسی قیمت‌ها روی نمودار شاخص بورس تهران حکایت از آن دارد که افول نماگر یادشده تا محدوده یک میلیون و ۱۳۵ هزار واحدی آن هم دو بار و در فاصله چند روز شرایطی مساعد را برای بازگشت قیمت‌ها به سطوح بالاتر فراهم کرده است. در حال حاضر تغییرات شاخص کل بورس حکایت از آن دارد که نوسان قیمت سهام در این بازار به‌طور همزمان الگوی کف دوقلو و واگرایی در نماگر RSI را روی نمودار تدپیکس شکل داده است. این مهم در کنار تقویت عوامل بنیادی سبب افزایش امیدواری بورس‌بازان به تداوم رشد قیمت سهام و خروج مجدد خرسی که امسال دو بار به بورس سر زده است، از بازار شد.

نقدشوندگی زیر تیغ سیاست جدید

صف‌نشینی سهامداران در سمت خرید سهام، به روز دوم نکشید و در مقابل این صفوف فروش بودند که سنگین شدند. این وضعیت تا پایان هفته ادامه داشت تا بار دیگر کارشناسان بورسی را به انتقاد از دامنه نوسان نامتقارن وا‌دارد. واقعیت این بود که دلار نیز از کانال 26 هزار‌تومانی، عقب‌نشینی کرده بود و دیگر بهانه‌ای برای تداوم رشد نداشت. حالا این دامنه نوسان نامتقارن بود که به قفل شدن سرمایه‌ها در صف فروش دودرصدی انجامید. بر اساس آمار طی معاملات روز یکشنبه بیش از هزار میلیارد تومان نقدینگی در صف‌های فروش به انتظار خروج از گردونه معاملات نشستند. این رقم در دادوستدهای دوشنبه به 1400 میلیارد تومان رسید و سه‌شنبه نیز شاهد انتظار ناکام 1900 میلیارد‌تومانی در صف‌های فروش بودیم. داستان در پایان هفته نیز ادامه پیدا کرد. این همه ماجرا نبود. ارزش معاملات خرد سهام نیز که به عنوان معیاری برای تخمین میزان نقدشوندگی بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد به محدوده چهار هزار میلیارد‌تومانی کاهش یافت که بیش از نصف میانگین روزانه ارزش معاملات در زمستان بود.

ویترینی از بورس خسته

بورس هفته گذشته «با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشت». البته این سرخی برای بازارها رنگی سبز دارد. همان‌طور که اشاره شد در هفته گذشته، شاخص کل بورس تهران با رشد حدود دو‌درصدی همراه شد. اما آیا واقعیت بازار نیز همین بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد طی دادوستدهای هفته منتهی به 29 بهمن‌ماه، بیش از 60 درصد از نمادهای معامله‌شده در بورس و فرابورس با افت قیمت همراه شدند. اما چرا شاخص چیز دیگری را به نمایش می‌گذارد. با کمی تامل پاسخ این سوال روشن می‌شود. دامنه نوسان نامتقارن و محدود کردن افت قیمت‌ها به دو درصد در مقابل اجازه رشد شش‌درصدی به سهام سبب شد تا اکثریت منفی بازار نیز نتواند چهره آن را مخدوش کند. حجم مبنا نیز به کمک یار دیرینه خود آمد تا شرکت‌ها از پس پرکردن همین دو درصد منفی نیز برنیایند. همین موضوع سبب شد تا بار دیگر این شائبه مطرح شود که مهم نیست چه کسی سکان این بازار را در دست بگیرد، همواره سیاست‌ها برای شاخص‌سازی نوشته می‌شوند.

بی‌توجهی بورس به متغیرهای بنیادی

اصلاح تمام‌نشدنی سهام در حالی ادامه دارد که متغیرهای بنیادی اثرگذار بر بازار سهام همچون نرخ‌های جهانی، برجام و دلار به نفع سهام ایفای نقش می‌کنند. در هفته گذشته مس توانست از 8400 دلار بر هر تن نیز عبور کند و نفت خام نیز تا محدوده 64دلاری (بر بشکه) رشد کرد. دو ابهام بازار یعنی برجام و بودجه نیز تا حدود زیادی رفع شده است. جایی که روز سه‌شنبه کلیات لایحه اصلاحی بودجه سال ۱۴۰۰ با ۲۱۱ موافق، ۲۸ مخالف و شش ممتنع تصویب شد و رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز عنوان کرد ارز 4200 تومان تا شش ماه ماندنی است و پس از آن بسترهای لازم برای حذف ارز ترجیحی آماده می‌شود. روز دوشنبه (27 بهمن‌ماه) در راستای طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» اعلام شد در صورتی که طی شش روز آینده یعنی 3 اسفند 99، آمریکا به تعهدات برجامی خود بازنگردد، ایران اجرای پروتکل الحاقی را متوقف خواهد کرد. جو بایدن نیز پیشتر اعلام کرده بود رفع تحریم‌ها در کوتاه‌مدت جزو سیاست‌های آمریکا نیست. از این رو بورس که در هفته‌های گذشته با ترس از کاهش نرخ دلار، با سهامدارانی مواجه شده بود که دست به ماشه فروش شده‌اند، می‌تواند از این منظر نفسی آسوده بکشد و دلخوش به افزایش مجدد انتظارات تورمی، به خرید و فروش سهام بپردازند.

سهامداران خرد همچنان فروشنده

این هفته نیز فروش حقیقی‌ها ادامه پیدا کرد و شاهد خروج 796 میلیارد تومان نقدینگی خرد از گردونه معاملات سهام بودیم. حالا هشت هفته است که سهامداران حقیقی بی‌وقفه و بدون توجه به چند و چون وضعیت سهام از منظر بنیادی، تنها راه خروج را در پیش گرفته‌اند و گویا قصد ماندن در این بازار را ندارند. به نظر می‌رسد بی‌ثبات بودن قوانین و مقررات در این بازار نابالغ اصلی‌ترین دلیل ناامیدی سهامدارانی است که در دو سال گذشته برای در حذر نگه داشتن سرمایه خود از نوسانات تورمی راهی این بازار شده بودند.

نوسان دلار و سکه محدود شد

دلار آزاد این هفته را با نوسانات حداقلی به پایان رساند. در آخرین روز کاری دو هفته پیش یعنی 23 بهمن‌ماه، هر دلار آمریکا در بازار آزاد 25 هزار و 700 تومان معامله شد. در هفته گذشته هر‌چند تا کانال 26 هزار تومان صعود کرد اما در ادامه بار دیگر وارد کانال 25 هزار تومانی شد و در محدوده‌ای کوچک نوسان کرد. در نهایت نیز تغییرات هفتگی این ارز کمتر از یک درصد مثبت بود. سکه نیز شرایط مشابهی را نسبت به آخرین روز کاری دو هفته پیش داشت و در همان کانال 11 میلیون و 900 هزار تومان باقی ماند. در حال حاضر دو تاریخ مهم برای ارز وجود دارد. یکی 3 اسفندماه یعنی زمان تعیین تکلیف موضوعات مربوط به پروتکل الحاقی و دیگری پایان سال که گفته می‌شود شاید نظر مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص لوایح مربوط به FATF مشخص شود. در صورت توقف اجرای پروتکل الحاقی در 3 اسفندماه که احیای برجام را سخت‌تر می‌کند می‌توان انتظار رشد نرخ دلار را داشت. عکس این موضوع در صورت رای مثبت مجمع تشخیص مصلحت نظام به لوایح FATF انتظار می‌رود. جایی که حسن رضایی اعلام کرد رئیس‌جمهور یک پیشنهاد جدید داده است که ایران اطلاعات مربوط به دور زدن تحریم‌ها را به گروه ویژه اقدام مالی (FATF) ندهد و باید دید آیا چنین کاری ممکن است یا خیر. در صورتی که پیشنهاد روحانی قابلیت اجرایی داشته باشد، می‌توان به موافقت مجمع تشخیص مصلحت با آن امیدوار بود که این اتفاق بر دلار اثر کاهشی خواهد داشت. اما نکته‌ای که در هفته گذشته توجه فعالان اقتصادی را به خود جلب کرد، کاهش نرخ دلار در بازارهای مختلف شامل بازار آزاد، بازار متشکل ارزی، دلار نیمایی و دلار صرافی ملی بود.

سیگنال افزایشی به بازار خودرو

هر‌چند دلار در هفته گذشته کم‌نوسان بود اما بررسی‌ها نشان می‌دهد این ارز طی دو هفته اخیر با افزایش نرخ حدود هشت‌درصدی همراه شده است. افزایشی که به دنبال اخبار التهاب‌آلود برجام و نزدیک شدن به موعد خروج ایران از تعهدات پروتکل الحاقی هسته‌ای رقم خورد و انتظارات تورمی را نیز افزایش داد. بازار خودرو نیز از این موج بی‌نصیب نماند و سیگنال گرانی به این بازار صادر شد. به این ترتیب خودروهای داخلی حدود سه درصد و برخی از خودروهای خارجی تا پنج درصد افزایش قیمت را نیز تجربه کردند. حجت‌الله فیروزی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، با اشاره به جلسه بعدازظهر سه‌شنبه کمیسیون صنایع گفت: در این جلسه ماده ۴ طرح ساماندهی صنعت خودرو اعاده‌شده از شورای نگهبان با حضور نماینده شورای نگهبان مورد بررسی قرار گرفت و اصلاح شد، بر اساس این اصلاح مقرر شد خودروهای تولید‌شده داخلی در بورس عرضه شوند.

کاهش تورم مسکن متوقف شد؟

هفته گذشته مشاوران املاک مناطق مصرفی پایتخت از بازگشت تعداد زیادی از فروشندگان به بازار معاملات خبر دادند. به گفته آنها نکته مهم درخصوص رفتار جدید گروهی از فروشندگان آن است که افرادی که تا دو ماه گذشته نه‌تنها حاضر به ارائه تخفیف نبودند، بلکه قیمت پیشنهادی خود را بسیار متفاوت از ارزش واقعی ملک عنوان می‌کردند، اکنون حاضر هستند قیمت پیشنهادی خود را تا حد قابل‌توجهی تعدیل کنند. این در حالی است که پس از رشد کمتر از دو‌درصدی قیمت مسکن طی ماه گذشته آن نیز زمانی که آذرماه شاهد تورم منفی ملک بودیم، بسیاری از سفته‌بازان با سودای پایان ثبات مقطعی قیمت مسکن بر طبل ورود دوباره این بازار به دوران جهش قیمتی کوبیدند. این در حالی است که کارشناسان بازار مسکن بر این اعتقادند که نباید رشد میانگین قیمت در دی‌ماه را به منزله توقف روند کاهشی قیمت‌ها بدانند، بلکه این موضوع ریشه در خزش تقاضا به سمت نوسازها در حجم پایین معاملات مسکن دارد.